ЏОРЏ КЛУНИ И ЏОН ПРЕНДЕРГАСТ
Во деновите откако групата Вагнер го напушти својот марш кон Москва на 24-ти јуни, се зголемија шпекулациите за тоа што ќе биде со озлогласената руска паравоена компанија и нејзиниот водач, Евгениј Пригожин. Во услови на извештаи за претседателот Владимир Путин кој ги пробива средствата и распоредувањето на војниците на Вагнер, како и со статусот и местото каде што се наоѓа самиот г-дин Пригожин, покриени со мистерија, иднината на групата – и нејзината обемна деловна империја – е нејасна.
Она што е јасно, е дека „Вагнер“ беше една од најуспешните руски надворешно-политички иницијативи во изминатата деценија. Групата ѝ дозволи на Русија да го прошири своето влијание во нестабилни држави, особено во Африка, унапредувајќи ги своите економски интереси, често преку насилни средства. Воочената нестабилност на Вагнер во моментов им нуди на Америка и на пошироката меѓународна заедница невидена можност да се спротивстават на руската употреба на оваа сила, поттикната од злосторства и корупција во странство.
Централноафриканската Република (ЦАР), е местото каде што методите на Вагнер може да се видат сеопфатно. Во ЦАР, Вагнер создаде прирачник за тоа како да се киднапира владата, користејќи брутално едноставна трансакција: заштита на режимот во замена за концесии за минерали. Вагнер му помогна на претседателот на земјата, Фаустин-Арханж Туадера, да регрутира, обучува и опреми паралелна армија посветена на заштитата на прорускиот режим, а таа употреби масовно насилство за да ја смири опозицијата и да добие контрола над огромните рударски концесии. Со тоа што лидерите на ЦАР даваа дозвола за грабеж, Вагнер користеше терор за да го приватизира и исцеди минералното богатство на земјата, наплатувајќи со конфликтно злато и крвави дијаманти. Малигното присуство на Вагнер ги влоши последователните хуманитарни кризи во ЦАР, придонесувајќи за стапката на смртност која е повеќе од двојно поголема од која било друга земја во светот.
Стратегијата на Вагнер во ЦАР, беше да „не се остави трага“, убивајќи очевидци и цивили, вклучително жени и деца, според неодамнешната истрага на The Sentry, организацијата што ја ко-основавме и која се обидува да ги оневозможи мултинационалните грабливи мрежи. Истражувачите на чуварите интервјуираа војници и милиции од ЦАР, од командниот синџир на Вагнер, кои рекоа дека биле обучени да мачат – да сечат раце и нозе, да вадат нокти, да дават и живи да палат луѓе.
Оваа стратегија – која се користи во различни форми во Либија, Мали, Судан и на други места – им служи на руските интереси на неколку начини. Релативно мал број платеници помагаат да се прошири глобалното влијание на земјата врз евтините, нудејќи ѝ на руската влада неверодостојна отфрлање бидејќи ги поддржува режимите и воените лидери со огромна сила. Пристапот истовремено создава разновиден сет на готовински крави на црниот пазар во време кога санкциите поврзани со Украина го ограничија пристапот на Русија до девизните и глобалните пазари. А Вагнер служи за сеопфатна руска стратешка цел: субверзија на демократијата во Африка.
Структурата на компаниите на Вагнер, договорите и платениците веројатно ќе се развива. Сè зависи од тоа како Путин ќе одлучи да управува со овие вредни средства, и од степенот до кој може да го контролира она што несомнено ќе биде спорен период на транзиција. Без разлика дали неговото име е задржано или променето, или е споено со еден или повеќе руски приватни воени изведувачи, или вметнат во државни институции, Вагнер останува рентабилен начин за Русија да го прошири своето влијание. Аранжманите на групата се премногу профитабилни за Русија и нејзините авторитарни сојузници да ги променат.
Накратко, во која било потенцијално модифицирана форма, вирусот Вагнер ќе живее и понатаму. И конфузијата на сегашниот момент дава идеална можност за Америка и меѓународната заедница во целина да преземат акција и против операцијата, и против нејзиниот иницијатор.
Во јуни, американското Министерство за финансии воведе санкции за компании поврзани со Вагнер кои тргуваат со крв дијаманти и конфликтно злато од ЦАР. Но, потребна е поцврста стратегија за да се спротивстави на заканата што моделот на Вагнер ја претставува за глобалниот мир, човековите права и доброто владеење.
Америка, Европската унија и другите сојузници треба да се фокусираат на тоа Вагнер да биде финансиски и правно одговорен. Тие треба да создадат ад хок коалиција, чија цел е да ја разбие деловната империја на групата, учејќи од лекциите од сличните напори фокусирани на Исламската држава и Ал Каеда. Зголемувањето на санкциите на мрежите вклучени во Централна Африканска Република и другите африкански земји, вклучувајќи ги адвокатите и финансиерите кои го овозможуваат тоа, може да создаде застрашувачки ефект врз оние кои размислуваат за идни сојузи со Вагнер – или како и да се нарекува неговиот наследник – и да го отежне системот да се финансира себеси.
Меѓународната заедница, исто така, треба да и даде приоритет на истрагата и гонењето на оние кои се најодговорни за воените злосторства и злосторствата против човештвото, без разлика дали се тоа персонал на Вагнер или водачи на режимот и локални воени лидери во сојуз со Вагнер.
Има големо неисполнето ветување да се гонат оние што имаат корист од ултра-насилниот грабеж на Вагнер, од компаниите кои ги поседуваат рудниците до олеснувачите во соседните држави, Заливот и Русија. Не само што таквиот пристап би го ослабнал големиот запчаник во руската колонијална грабежна машина, туку исто така би ги де-стимулирал африканските клептократии и транснационалните мрежи кои ги поддржуваат да влегуваат или одржуваат такви експлоататорски односи.
Време е да се создаде мерка на одговорност за овој брутален модел на заробување на државата и активно да се спротивставиме на неговото проширување. Без разлика како мутира заканата од Вагнер, меѓународната заедница може да ја направи чиста својата иднина.
Џорџ Клуни е копретседател на Фондацијата за правда-Клуни и ко-основач на The Sentry. Џон Прендергаст е ко-основач на The Sentry. (Главниот уредник на Економист, Зани Минтон Бедос, е во одборот на Клуни Фондацијата за правда.)
Извор: The Economist
Преведе: Д. Тахири (ЦивилМедиа)
