Ќе побара ли утре Приднестровје спојување со Русија?

Доколку сепаратистичкиот регион го искористи образецот од Донбас тоа ќе значи нова голема криза и уште еден фронт за Молдавија и Украина

Сецесионистичкиот регион Приднестровје, меѓународно признат како дел од Молдавија, може да додаде нова тензија во руската војна во Украина. За 28 февруари во главниот град Тираспол е свикан конгрес на пратеници од сите локални административни нивоа. Сецесионистите претходно прибегнаа кон овој формат на состанок само во значајни прилики, почнувајќи од нивното еднострано прогласување независност во 1990 година.

Според Генадие Чиорба, дисидентска политичарка од Приднестровје, конгресот ќе се обрати до Русија за да побара од неа да го пречека регионот во нејзина територија. Ваквото барање, доколку биде потврдено, ќе го повтори апелот што властите во Приднестровје го упатија во 2006 година по референдумот на кој, според нив, 97 отсто од населението гласало за интеграција во Русија, и покрај тоа што немаат заедничка граница. Русија не го призна референдумот и до денес не го призна ниту Приднестровје како држава.

Изворите консултирани во Тираспол и во Кишињев, главниот град на Молдавија, веруваат дека конгресот ќе биде ограничен на пропагандни и провокативни гестови и кон Молдавија и кон Украина. Москва, нагласуваат тие, не може да обезбеди поддршка за Приднестровје или пристап до таа територија без претходно да го освои украинскиот град Одеса. Претседателот Владимир Путин повремено го нарекува големото црноморско пристаниште како „руски град“

„Одеса, врати се дома“, изјави неодамна поранешниот руски претседател Дмитриј Медведев. „Ја чекавме Одеса во Руската Федерација поради историјата на овој град, какви луѓе живеат таму, на кој јазик зборуваат. Тоа е нашиот руски, руски град“.

„Русите сега немаат капацитет да ја освојат Одеса, па подобро е да нѐ остават на мира и ќе ги пречекаме кога ќе дојдат“, иронично одговорија извори во Тираспол.

Вадим Красноселски, претседателот на Приднестровје и официјалната движечка сила зад конгресот, досега избегнуваше да го вклучи регионот во војната во Украина и дури ги блокираше иницијативите за поддршка на руската кауза од левиот брег на реката Днестар, велат изворите во Тираспол. Покрај тоа, Красноселски неодамна го прими украинскиот амбасадор во Молдавија, кому му понуди помош за транспорт на украинското жито блокирано од Русија. Украинскиот претставник изрази желба за повторно отворање на конзулатот во регионот на Приднестровје во рамките на украинското претставништво во Молдавија.

„Доколку Русија нѐ признае и нѐ вклучи на нејзината територија, ние би станале легална цел за Украина, како што се Белгород и другите погранични региони на западна Русија“, додава извор од Тираспол, според кого конгресот на 28 февруари изгледа повеќе во линија со руските интереси отколку оние на Приднестровје и неговите жители.

Рускиот весник „Комерсант“ пишува дека конгресот имал за цел да го информира светот за притисокот од властите во Кишињев. Ова го парламентарец од Приднестровје, според кој властите во регионот немаат намера да бараат припојување кон Русија. „Ви велам не со 100 отсто, туку со 200 отсто сигурност дека никој нема да зборува за припојување на Приднестровје кон Русија“, рече пратеникот од Тираспол. Тоа го потврдија и два други извори на „Комерсант“ блиски до владата на сепаратистичкиот регион.

Понатаму, поранешниот министер за надворешни работи на Приднестровје, Владимир Јастребчак, за „Комерсант“ изјави дека евентуалното присоединување на отцепениот регион кон Русија „едвај одговара на интересите на сите, вклучително и на самата Русија“.

Во повикот за состанокот, Красноселски обвинува за „притисок од Молдавија“ што ги „крши правата и ја влошува социо-економската состојба на жителите на Приднестровје“, во врска со новите молдавски царински прописи со кои меѓународната трговија од Приднестровје (чија индустрија исто така извезува во ЕУ) ги загуби даночните привилегии што ги доби од Кишињев како дел од политиката на заведување за да се реинтегрира сепаратистичкиот регион. Меѓународната трговска активност на Приднестровје сега се спроведува под еднакви услови како и остатокот од молдавската трговија. Продолжуваат да се одржуваат редовни контакти меѓу претставниците на Молдавија и Приднестровје под капата на платформата за дијалог чиј член беше Русија, заедно со Европската унија и ОБСЕ.

Недостаток на признавање

Во 2022 година, Москва ги призна самонаречените „народни републики“ Донецк и Луганск како држави и ги искористи нивните барања за помош како изговор за инвазија на Украина. Следниот чекор беше инкорпорирање на окупираните територии во Руската Федерација со помош на псевдореферендуми. Во случајот со Придњестровје, нема ниту признавање како држава ниту граници од Москва.

Свикувањето на конгресот би можело да биде одговор на потребата на Москва да ја задржи Молдавија – земја кандидат за членство во Европската унија – под контрола, и во истиот процес инициран од Киев што Кремљ толку многу се обиде да го спречи. Приднестровје претежно се наоѓа помеѓу левиот брег на реката Днестар и Украина. Војната во голема мера ги отежна комуникациите и ја наруши трговијата и миграцијата на работна сила од Приднестровје во Русија.

Откако молдавските граѓани можат слободно да се движат во рамките на Европската унија, жителите на Приднестровје ја искористија предноста и научија да ги ценат молдавските пасоши. Жителите на Приднестровје бараат и романско потекло за да добијат пасоши од Букурешт.

Населено главно со руски и украински Словени и проруски Молдавци, Приднестровје, чиешто реално население сега се проценува на помалку од 500.000 жители, се отцепи од Молдавија во 1990 година како одговор на пророманската политика што ја практикуваа во тоа време лидерите на тогашната советска република. По вооружените судири во јули 1992 година, лидерите на Молдавија, Приднестровје и Русија – Мирчеа Снегур, Игор Смирнов и Борис Елцин – постигнаа договори кои, со флуктуации, ја одржаа ситуацијата стабилизирана на теренот, каде што контингент од околу 1.600 Руси војниците се стационирани со ограничени можности за акција. Молдавија бара повлекување на овој контингент, кој ги чува важните депонии за муниција од времето на Советскиот Сојуз. Во 1999 година Русија вети дека ќе ја отстрани муницијата, но тоа ветување не го одржа. Со текот на времето, состојбата на муницијата се влошува, а со тоа и военото присуство, поради тешкотии во ротациите на персоналот. (Ел Паис / Независен)