Skip to content
Израел изврши, како што сооптшија официјални извори, „прецизни и насочени“ воздушни напади врз Иран како одмазда за ракетните напади што Техеран ги започна против Израел претходно овој месец, пишува денеска БиБиСи.
Овие напади се последните во серијата размени меѓу двете земји што со месеци предизвикува страв од сеопфатна регионална војна.
Но, додека Иран вели дека во саботните напади врз воени локации загинале четворица војници, раните индикации сугерираат дека нападите биле поограничени отколку што се стравувало.
Еве што знаеме.
Како се одвиваа нападите?
Околу 02:15 часот по локално време, иранските медиуми објавија дека има експлозии во и околу главниот град Техеран.
Видеото поставено на социјалните мрежи и потврдено од Би-Би-Си, покажува проектили на небото над градот, додека жителите во некои области пријавиле дека слушаат гласни експлозии.
Набргу потоа, израелските одбранбени сили (ИДФ) потврдија дека извршуваат „прецизни“ напади врз „воени цели“ во Иран.
Во нападите беа вклучени голем број летала, вклучително и авиони и беспилотни летала. Целите ја вклучуваа иранската противвоздушна одбрана, како и фабрики за производството на ракети и беспилотни летала и постројки за лансирање.
Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху и министерот за одбрана Јоав Галант ја следеа операцијата од командниот и контролниот центар на ИД во Тел Авив.
Штрајковите дојдоа во неколку бранови, во период од три часа. Веднаш по 06:30 часот (03:00 по Гринич), ИД соопшти дека нападите завршиле.
Белата куќа ги опиша нападите како „вежба на самоодбрана“. Висок претставник на администрацијата рече дека САД соработувале со Израел за да поттикнат „прецизен и пропорционален“ одговор.
Колкав бил обемот на нападите?
Обемот на нападите – и предизвиканата штета – останува нејасно во оваа фаза.
ИД соопшти дека погодила околу 20 цели, вклучително и постројки за производство на ракети, ракети земја-воздух и други воени локации.
Иранската војска потврди дека четворица војници загинале.
Иранските власти соопштија дека мета биле локации во провинциите Техеран, Кузестан и Илам. Воздушната одбрана на земјата соопшти дека „успешно ги пресретнала“ нападите, но дека „некои области претрпеле ограничена штета“.
BBC Verify ја идентификуваше штетата во базата на Министерството за одбрана на исток од Техеран и во базата за воздушна одбрана на југ.
Висок претставник на американската администрација рече дека нападите не ја оштетиле иранската нафтена инфраструктура или нуклеарни постројки, цели кои претседателот Џо Бајден го повика Израел да не ги погодува.
Сириските државни медиуми, исто така, објавија напади врз воени локации во централна и јужна Сирија, иако Израел не потврди дека ја нападнал земјата.
Карта на Иран и поширокиот Блиски Исток, на која се прикажани Илам, Кузестан и Техеран.
Зошто Израел го нападна Иран?
Иран е главниот поддржувач на низа групи низ Блискиот Исток – често опишани како прокси групи – кои се непријателски настроени кон Израел, вклучувајќи ги Хамас и Хезболах, со кои Израел моментално е во војна.
Во април, Иран го започна својот прв директен напад врз Израел, со околу 300 проектили и беспилотни летала, како одмазда за израелскиот воздушен напад врз комплексот на иранската амбасада во Сирија, во кој загинаа неколку врвни команданти на иранскиот корпус на револуционерната гарда (IRGC).
Израел одговори со „ограничен“ напад на противракетен одбранбен систем во иранскиот регион Исфахан, на кој Иран избра да не одговори.
Подоцна, во јули, Израел уби висок командант на Хезболах во воздушен напад врз Бејрут. Следниот ден, политичкиот лидер на Хамас Исмаил Ханије беше убиен во експлозија во Техеран. Иран го обвини Израел, иако Израел не коментираше.
На крајот на септември, Израел ги уби лидерот на Хезболах Хасан Насрала и бриганскиот генерал Абас Нилфорушан, висок ирански функционер, во Бејрут.
На 1 октомври, Иран лансираше околу 180 балистички ракети кон Израел, што беше одговор на смртта на Ханије, Насрала и Нилфорушан.
Овој последен напад врз Иран е одговор на Израел на тоа.
Што ќе се случува понатаму?
Кабинетот на израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху го негираше извештајот на американскиот медиум Аксиос дека пред нападите, Израел испратил порака до Иран во која открива одредени детали за нападите и го предупредил Техеран да не реагира.
„Израел не го информираше Иран пред нападот – ниту за времето, ниту за целите, ниту за јачината на нападот“, рече портпаролот на премиерот.
Сепак, првите знаци покажуваат дека овој напад не бил толку сериозен како што некои се плашеле.
ИД во соопштението рече дека „ние сме фокусирани на нашите воени цели во Појасот Газа и Либан. Иран е тој што продолжува да се залага за поширока регионална ескалација“.
Висок американски функционер рече дека „ова треба да биде крај на оваа директна размена на оган меѓу Израел и Иран“.
Иранското Министерство за надворешни работи соопшти дека има „право и должност да се брани“ и го опиша нападот како кршење на меѓународното право.
Но, исто така, рече дека Техеран ја признава својата „одговорност кон регионалниот мир и безбедност“.
Каква е ситуацијата во Иран?
Сликите објавени од иранските државни медиуми покажуваат дека животот продолжува во релативна нормалност – со прометни улици, луѓе кои вежбаат во паркови и пазари за овошје и зеленчук отворени како и обично.
Иран го затвори својот воздушен простор на неколку часа во текот на ноќта, но подоцна беше повторно отворен и комерцијалните летови беа во воздух низ земјата до доцна попладне.
Но, постојат знаци дека иранската влада сака да го минимизира влијанието на нападите.
ИРГЦ објави дека е кривично дело испраќањето „слики или вести“ поврзани со нападот до места за кои смета дека се „поврзани со Израел“ или „непријателски“ вообичаено, Иран ги нарекува западните медиуми.
Иранските медиуми денеска објавија дека Обвинителството на Техеран поднело обвинение против неименувана веб-страница за „покривање прашања кои се спротивни на националната безбедност“.
Како реагираше светот?
Портпаролот на Советот за национална безбедност на САД, Шон Савет, рече дека одговорот на Израел „ги избегна населените области и се фокусираше исклучиво на воени цели, спротивно на нападот на Иран против Израел кој беше насочен кон најнаселениот град во Израел“.
Но, целта на Вашингтон, додаде тој, е „да ја забрза дипломатијата и да ги деескалира тензиите во регионот на Блискиот Исток“.
Премиерот на Обединетото Кралство Сер Кир Стармер рече дека Израел има право да се брани, но ги повика сите страни да „покажат воздржаност“ и го повика Иран да не реагира.
Саудиска Арабија го осуди нападот и предупреди на каква било акција што ја „загрозува безбедноста и стабилноста“ на регионот.
Египетското Министерство за надворешни работи ја повтори таа загриженост, велејќи дека е „сериозно загрижено“ од нападите.
Хамас ги опиша како „флагрантно кршење на иранскиот суверенитет и ескалација што е насочена кон безбедноста на регионот и безбедноста на неговите народи“.
