Skip to content
Во експериментот учествувале германски компании – нивните вработени имале работна недела од само четири, но со иста плата. Сега кога се е готово и направена е научна анализа, пронајдени се интересни и не баш очекувани резултати.
Вкупно, учествуваа 45 компании и ова истражување всушност требаше да се спроведе пред две години, но тогаш немаше доволно од нив кои сакаа да учествуваат во експериментот. И во оваа, која на почетокот на годината ја спроведе консултантската куќа Intraprenör, заедно со здружението 4 Day Week Global, не помина сè како што треба. Во две компании ги прекинаа ваквите експерименти по само неколку недели, а две компании навистина не го намалија работното време на своите вработени, па испаднаа од оценувањето, па на крајот останаа 41 компанија.
Марика Плац од Универзитетот во Минстер, која учествуваше во евалуацијата на овој експеримент, за Дојче веле објаснува дека самите компании би можеле да одлучат како всушност ќе го намалат работното време на своите вработени. Некои намалија повеќе, некои за помалку од десет проценти, а всушност, само во 85 проценти од компаниите-учеснички вработените всушност работеа четири, а не пет дена во неделата со целосна плата.
Лидерката на истражувањето, Џулија Бакман, вели дека не се потпирале само на изјавите на вработените, туку ги следеле и нивните физиолошки податоци – пулсот, нивото на активност и квалитетот на сонот. Земени се и примероци од коса, што покажува и под колкав притисок бил човекот.
Се разбира, мерењето на продуктивноста на работа е исто така важна состојка на овој експеримент. Претпоставката на оние кои се залагаат за четиридневна работна недела е дека вработените ќе бидат поодморени, порасположени и помотивирани на работа, така што продуктивноста ќе остане иста како за пет дена.
Во најголем дел, претпоставките се исполнија – вработените доживеале помал притисок и чувство на исцрпеност од работа, интересно е што биле физички поактивни бидејќи правеле повеќе чекори дневно од „нормалната“ мерна група, и спиеле во просек 38 минути неделно повеќе.
Продуктивноста не само што не падна, туку и некаде се зголеми. Додуша, ова мерење може да се расипе со одлуката на овие компании да ги променат процедурите за работа во тој случај – деловните состаноци беа скратени и оптимизирани, секоја четврта компанија воведе нови дигитални алатки во своето работење, но субјективното чувство на вработените беше дека тие имале повеќе волја да работат и да постигне уште повеќе од седење на работното место пет дена.
Поддржувачите на помалку работни денови тврдат дека животната средина се штити со патување до и од работа, но реалноста е дека многумина патувале некаде за тридневен викенд, па исходот за животната средина бил нула. Од друга страна, евалуацијата на истражувањето изразува мислење дека ваквата пократка работна недела би можела дури и да го поправи недостатокот на квалификувана работна сила затоа што некои не бараат работа, туку би можеле да работат само четири дена.
На Исланд имаше подобри резултати
Економијата на Исланд расте побрзо од повеќето европски земји по воведувањето на пократка работна недела без намалување на платите, покажаа резултатите од истражувањето објавени во петокот. Според Си-ен-ен, помеѓу 2020 и 2022 година, 51% од работниците во земјата се согласиле да учествуваат во експеримент во кој работеле четири дена во неделата за иста плата.
Минатата година Исланд забележа побрз економски раст од повеќето европски земји, а стапката на невработеност е една од најниските во Европа, објавија Autonomy институтот со седиште во Велика Британија и Асоцијацијата за одржливост и демократија на Исланд (Алда). „Ова истражување покажува вистински пример за успех: пократкото работно време стана норма во Исланд, а економијата е силна според голем број индикатори“, вели Гудмундур Д. Харалдсон, истражувач во Алда.
Во двата претходни големи експерименти спроведени помеѓу 2015 и 2019 година, вработените во јавниот сектор во Исланд работеа 35-36 часа неделно, без намалување на платата. Многумина од нив работеа 40 часа неделно пред тоа.
Експериментите вклучија 2.500 луѓе – повеќе од 1% од работоспособното население на Исланд во тоа време – и беа насочени кон одржување или зголемување на продуктивноста, а истовремено подобрување на рамнотежата помеѓу работата и животот. Истражувачите откриле дека продуктивноста останала иста или подобрена на повеќето работни места, додека благосостојбата на работниците значително се зголемила во различни аспекти, вклучително и намалување на стресот и подобрување на здравјето и рамнотежата помеѓу работата и животот.
По експериментите, исландските синдикати преговараа за намалување на работното време за десетици илјади нивни членови низ целата земја.
Во 2023 година, економијата на Исланд порасна за 5%, што ја прави втора највисока стапка на раст меѓу богатите европски економии. Ова е значително повисока од просечната стапка на раст на земјата од речиси 2% во периодот помеѓу 2006 и 2015 година.
Сепак, ММФ предвидува значително побавен раст на Исланд оваа и следната година. „Се предвидува забавување на растот во 2024 година поради натамошното намалување на домашната побарувачка и забавување на растот на потрошувачката на туризмот“, наведува ММФ.
Ниската стапка на невработеност на Исланд е силен показател за економската виталност, додаваат од Институтот и Алда. Имаше бројни експерименти со четиридневната работна недела ширум светот, вклучително и успешен експеримент во 2022 година во 33 компании, главно од Соединетите Американски Држави и Ирска.
