Во Путиновата Русија владее законот на немезис – злото секогаш се врти против негативецот. Ова ќе важи за убиството на Навални исто како што се однесува на војната во Украина
Пишува: Александер ЕТКИНД*
Алексеј Навални, најспособниот лидер на анти-Путин опозицијата, беше убиен во пресвртниот момент во руско-украинската војна, додека во САД продолжуваат политичките превирања. Ова не е случајно – како би можело да биде, во рускиот свет на конспиративна мисла?
Малку е веројатно дека Путин имал долгогодишен план да го претвори херојот во маченик во овој момент, а одлуката да го измачува до смрт можеби била донекаде ад хок – но тоа одговара на шемата. Неколку недели пред да почине, тој беше преместен во арктичка „казнена колонија“ – всушност, високобезбеден, строго таен затвор во едно од најоддалечените места на планетата. Само неколку дена пред неговата смрт, руските безбедносни службеници наводно го посетиле објектот и ги исклучиле безбедносните камери.
Колку и да е тешко да се признае, смртта на Навални сигнализира неуспех на многу фронтови.
Прво и основно, смртта на Навални го означува трагичниот неуспех на неговиот план да ја промени Русија преку негово доброволно враќање, потпирање на владеењето на правото и саможртва. Жртвата беше дадена, но се сомневам дека ќе има свои политички или мистични резултати, наменети за радикална трансформација на Русија. Меѓународната заедница ќе одговори со казнување на руската влада со нов пакет санкции, заживување на испораките за Украина и обид за симболично преименување на улиците во близина на руските амбасади по Навални. Како што веќе пишував, во Путиновата Русија владее законот на немезис – злото секогаш се врти против негативецот. Ова ќе важи за убиството на Навални исто како што се однесува на војната во Украина.
Сепак, трагедијата е што живиот Навални можеше да придонесе многу повеќе за каузата отколку мртов. Уникатно талентиран лидер, организатор и комуникатор, тој можеше да ја води руската опозиција напред, доколку не ја донесеше судбоносната одлука да се врати во Русија во јануари 2021 година. Дали знаел дека ќе биде уапсен, но погрешно пресметал дека ќе преживее, или не ја знаел и погрешно ја пресметал слабоста и кукавичлукот на Путин, тоа беше голема грешка.
Второ, смртта на Навални е стратешки неуспех на обидите на многу светски лидери и умерен дел од руската елита да го деескалираат конфликтот меѓу Кремљ и Западот и да ја дерадикализираат Путиновата Русија, со надеж дека ќе се постигне мир во Украина. Смртта на Навални ги радикализираше амбициите, незадоволството и апетитите за одмазда на двете страни.
Неколку дена по неговата смрт, вдовицата на Навални, Јулија Навална, рече дека ќе продолжи со работата на нејзиниот сопруг. Таа беше исто толку тврда и елоквентна како и тој, но го истакна принципот што тој ретко го спомнува: одмаздата. Таа рече и дека точно знае зошто е убиен Навални и дека наскоро ќе го открие тоа. И покрај многуте претходни обиди за атентат, постоеше чувство дека властите го одржуваат Навални во живот како заложник. Фактот дека го убиле е многу лош знак, што ја покажува одлучноста на Кремљ да ја води војната против Украина и Западот до крај, што и да значи тоа за нив – или за светот.
Трето, смртта на Навални е технички неуспех во преговорите за размена на затвореници. Со месеци се шпекулираше дека такви преговори се водат и дека во нив често се споменува Навални. Ако се воделе такви преговори, јасно е дека бил префрлен во арктичкиот логор и таму бил убиен или оставен да умре, бидејќи не успеале.
Четврто, смртта на Навални го означува политичкиот неуспех на мирните протести во Москва во 2011 и 2012 година. Предводени од Навални, протестите ја изненадија Москва и предизвикаа видлива паника во Кремљ. Помладите московјани ги паметат овие протести како највисоката манифестација на руската демократска надеж и достоинство. Трагично, многу од нив сега веројатно размислуваат за тие денови од релативната безбедност на далечните брегови. Ниту трага од тој граѓански протест не остана во Москва.
Ништо од ова, сепак, не значи дека периферните региони на Руската Федерација се подеднакво разочарани и деполитизирани. Од Дагестан до Хабаровск, од Архангелск до Башкортостан, од провинциите доаѓа нов бран превирања во Русија. Некогаш иницијатор и авангарда на отпорот против Путин, Москва се претвори во негов страшен, недоверлив субјект.
Секој што ја проучува современата Русија разбира дека Москва е коренот на новиот империјализам и негов единствен корисник. Се надевам дека и Навални го знаеше тоа – имаше многу време за такви размислувања.
Александер Еткинд (Alexander Etkind) е историчар и културолог, професор по историја и шеф на Катедрата за односи Русија-Европа на Европскиот универзитетски институт. Тој е соработник на Европскиот институт за меѓународно право и меѓународни односи.
Извор: Prospect Magazine / Pescanik
