Технолошкиот гигант Амазон планира да постави мрежа од повеќе од 3.000 сателити со цел да обезбеди брз широкопојасен интернет од вселената.
Во својот најнов вселенски потфат, Џеф Безос планира да воспостави 3.236 сателити кои ќе овозможат брз интернет пристап на луѓето ширум светот.
Во последниве недели, Амазон објавува огласи за работа за проектот, наречен Project Kuiper (Проект Кajпер), по дел од далечниот Сончев систем за кој се верува дека содржи многу комети, астероиди и други мали тела. Го открил починатиот холандско-американски астроном Џерард Кајпер.
На настанот, кој е дел од мисијата Project Kuiper за да донесе брза и достапна интернет конекција до сите страни на светот, беше лансиран два тест сателити од вселенска станица во Флорида. Плановите на Амазон се да распоредат повеќе од 3.200 сателити во следните шест години.
Компанијата на Џеф Безос соопшти дека сака со овој проект да помогне во „премостување на дигиталниот јаз“, пренесува Индипендент.
Рајеев Бадијал, потпретседател за технологија на Проектот Кajпер, рече дека Амазон направил „обемно тестирање“ и дека компанијата има „висок степен на доверба“ во нивните дизајни.
„Ова е прв пат на Амазон да става сателити во вселената, а ние ќе научиме неверојатна сума без оглед на тоа како ќе се одвива мисијата“, додаде тој.
Безос веќе троши 1 милијарда долари на неговиот вселенски проект Blue Origin, нешто на што соработува со американската војска.
Како што соопшти CNBC , Амазон им се придружува на неколку други големи играчи кои веќе бараат да ја обезбедат следната генерација на широкопојасна услуга од вселената.
Проектот се смета за ривал на 5.000 сателити Старлинк на Илон Маск кои испраќаат широкопојасни сигнали до Земјата.
Дали овој проект ќе ги подкопа амбициите на Илон Маск со неговиот Старлинк да изигрува „Господар на војната“ во Украина и лично да одлучува дали украинската воена операција ќе успее или ќе пропадне?
Како што објави АБЦ њуз, тој неодамна одби да и дозволи на војската на Украина пристап до неговите сателити Старлинк во клучен момент. Дали го направи вистинскиот потег?
Вечерта во петокот, 16 септември 2022 година, Илон Маск беше под голем стрес. Неговиот телефон се вжешти од панични пораки од Украина.
Од Илон Маск – дечкото со ракета, електричен автомобил, типот на Твитер – беше побарано да донесе одлука за која се сметаше дека ќе ја промени судбината на војната во Украина.
Токму во тој момент, мала флота од украински чамци на далечинско управување ги сечеа брановите на Црното Море на патот за да ја разнесат руската флота.
Тие беа со димензија приближна на секој брод во сопственост на маж од приградски град кој го паркира надвор од куќата, но ретко го користи.
Беа црни, имаа тивки електрични мотори, а внатрешноста беше полна со експлозив.
Нивната цел беше застрашувачката руска Црноморска флота, која патролира и го штити окупираниот Крим – регион што Русите го презедоа од Украина во 2014 година.
Во ненадеен напад, во ноќта, Украинците требаше да ја изненадат руската флота.
Но, каква врска има ова со Илон Маск?
Чамците биле управувани со помош на сателитски интернет, обезбеден од SpaceX на Маск.
Украинците овој тип на чамци го нарекуваат „SeaBaby“. Но, тие беа оневозможени од неочекувана одлука. Додека „SeaBabies“ забрзано се движеа кон својата цел, стигнаа до невидлива ограда, на 100 километри од брегот на Крим.
Сателитите на Маск работат во Украина, од каде што доаѓаа чамците полни со експлозив. Но, тие не работат на Крим контролиран од Русија. Таму се оневозможени од Илон Маск.
Украинците не го сфатија тоа сè додека нивните чамци не ја преминаа невидливата линија и не потонаа во мрак. Украинскиот вицепремиер испрати пораки директно до Илон Маск, молејќи го да ги вклучи сателитите и повторно да ги поврзе нивните чамци.
Маск скокна на Твитер и објави „Старлинк е наменет само за мирна употреба“.
Неколку дена подоцна, еден куп „Sea Babies“ беа пронајдени исфрлени на брегот на Крим. Секоја шанса за ненадеен напад исчезна.
Како дојдовме во ситуација кога Илон Маск лично одлучува дали украинската воена операција ќе успее или ќе пропадне. И дали тој беше во право кога одби да и помогне на Украина да ја нападне руската флота на Крим?
Што е Старлинк?
Пристапот до интернет може да биде тешко достапен во воена зона, поради што мора да се свртите кон сателитски интернет. Сателитскиот интернет не е нов, но компанијата на Илон Маск смисли револуционерен начин да го искористи.
Во мај 2019 година, SpaceX започна да лансира серии сателити во орбитата. Секој од нив имал 260 килограми – многу мал за сателит – и би орбитирал на околу 500 километри над површината на Земјата.
Сега има 5.000 сателити Старлинк во орбитата и тие обезбедуваат побрз и поевтин интернет од претходните генерации на сателитски интернет. Истиот е дизајниран да донесе пристап до интернет на луѓето на кои им е потребен, луѓе како Украинците, одеднаш отсечени од светот додека нивната земја се претвори во воена зона.
Како Старлинк заврши во Украина?
На почетокот на инвазијата во 2022 година, Украина имаше три вида пристап до интернет – фиксен, мобилен и преку геостационарен сателит обезбеден од американската компанија ВиаСат.
Првиот руски сајбер напад ја уништи сателитската мрежа пред да биде испукан првиот истрел во војната. Тоа значеше дека украинските воени системи беа погодени, но изненадувачки, мобилните телефони сè уште работеа.
Зошто тогаш Русија би го оневозможила сателитот, но би ја оставила мобилната мрежа практично недопрена? Особено со оглед на тоа што се чинеше дека тоа ѝ дава на украинската одбрана неочекувана предност – граѓаните можеа да ги пријават движењата на руските војници директно до одделот за одбрана преку апликација овозможена од владата.
Па, зошто тогаш интернетот сè уште работеше? Очигледно, им требаше на Русите.
Благодарение на класичната корупција во советски стил, повеќегодишните напори од повеќе милијарди долари за добивање нови безбедни радија со долг дострел за војската не испорачаа ништо друго освен полнење џебови на добавувачите и средните менаџери.
Руските офицери мораа да прибегнуваат кон вметнување украински СИМ-картички во своите телефони и да ги користат за координирање на нападите.
Еден руски генерал дури призна дека телефонските сигнали на руските војници им дозволувале на украинските сили да ги таргетираат со артилерија и да ги убијат.
На крајот, откако првичниот обид за заземање на украинскиот главен град Кијив не успеа, руските трупи се повлекоа на југоисточниот дел на земјата.
Конечно почнаа да го бомбардираат, хакираат и заглавуваат украинскиот мобилен интернет.
Така, со исклучени и сателитски и мобилни интернет, Украинската влада го замоли Илон Маск да помогне, а тој замавна на лозата за да ги спаси.
Старлинк обезбедува интернет низ Украина
На Елон Маск сака да биде херој и не сака да биде предизвикан поради тоа.
Сигурен сум дека можете да се сетите на времето кога тој испорача подморница со големина на дете во системот на пештерите во Тајланд низ која професионалните нуркачи едвај можеа да се извиткаат. Потоа, кога еден од нуркачите на Си-Ен-Ен го предизвика, тој го нарече нуркачот „педо тип“.
Но, Украина изгледаше како ситуација во која тој навистина беше херој. Старлинк се користеше за поставување на интернет во градовите низ земјата, и покрај дугото, обезбедуваше wi-fi на украинскиот интерсити возови –
И, покрај клаузулата во условите за користење на Starlink во која се наведува дека „Starlink не е дизајниран или наменет за употреба со или во офанзивно или одбранбено оружје или други споредливи крајни намени“, тој беше широко користен од страна на украинската војска. А кој воопшто ги чита тие работи за условите за користење?
Маск слободно го призна тоа, велејќи дека „Старлинк денес е столбот на украинската војска. Таа сè уште е единствената што е ефикасна на првите линии“.
Украинската војска го користи за насочување на беспилотни летала, за помош при насочување на артилериски напади и за шифрирана комуникација меѓу војниците и командантите.
Додека украинските сили туркаат напред и ги ослободуваат градовите под контрола на Русија, тие со себе носат терминали на Старлинк.
Ова е крајно необична ситуација – приватна американска компанија игра директна и клучна улога во европската војна.
Додека другите воени изведувачи придонесуваат за воените напори на Украина, тоа е преку американската влада – тие продаваат работи на посредникот на Џо Бајден, кој и ги дава на Украина.
Но, Маск има целосна контрола над своите сателити, што го става во деликатна позиција кога на Украина и требаа неговите сателити да плачат „хаос“ и да ги пуштат „морските бебиња“ од војната.
Одлуката на Маск го менува текот на војната
Илон Маск не е експерт за одбрана или надворешна политика, но тој е по малку љубител на историјата. Тој знае дека јапонскиот напад на американската флота во Перл Харбор во 1941 година ги внесе САД во Втората светска војна и на крајот заврши лошо за Јапонија.
Тоа беше она што му беше во главата кога почна да добива пораки од Украина во кои бараше да го вклучи Старлинк за да им помогне на „SeaBabies“ да ја нападнат руската флота.
Но зошто Перл Харбор воопшто би бил во неговата глава во тој момент?
Па, според биографијата штотуку објавена од Волтер Исаксон, рускиот амбасадор во САД неколку недели претходно му кажал дека ако Украина ги нападне Русите на тоа пристаниште, конфликтот ќе ескалира во нуклеарна војна.
Тоа му помогна да одлучи.
Маск му рекол на својот биограф дека не сака да биде дел од следниот Перл Харбор, па затоа одлучил да не ги вклучува сателитите.
Тоа не беше единствениот пат. Кога Украина ја врати територијата од Русија, тие се мачеа да го натераат Старлинк да ги следи.
Сега од една страна, Илон Маск е сопственик на приватен бизнис и може да прави што сака со својот облак од сателити, но тоа не значи дека Украинците се задоволни поради тоа.
Илон Маск не работеше активно на страната на Русија, но ја купуваше нивната пропаганда.
Но, и ако SeaBabies ги достигнеа своите цели, тоа немаше да доведе до Трета светска војна. Тоа го знаеме бидејќи Украина ја погоди Црноморската флота неколку пати оттогаш, а Третата светска војна не започна.
Русија блефираше, а Маск го купи тоа.
По уште еден разговор со рускиот амбасадор, Маск изнесе мировен план кој исто така беше полн со руска пропаганда.
Тој објави анкета на Твитер во која ги замоли луѓето да гласаат за неговиот мировен план кој вклучуваше Украина само да се откаже од повторното заземање на Крим затоа што, според него, во секој случај беше дел од Русија.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски одговори со сопствена анкета: „Кој Илон Маск ви се допаѓа повеќе?
Амбасадорот на Украина во Германија му рекол на Маск да се „извади“.
Не само тоа, туку почнаа да излегуваат многу негативни печати за неговите интеракции со украинските одбранбени сили. Тој беше очигледно вознемирен од искуството. Во следните недели тој почна да се жали дека мора да остане вклучен во војната.
Си-Ен-Ен објави дека Маск тврди дека на SpaceX му снема пари за да управува со Starlink во Украина. Но, до денес, тој не ја исклучи Украина, но се чини дека одлучил дека е време да дозволи некој друг да се занимава со тоа.
SpaceX сега објави нова работа наречена Старшилд, која во основа ќе и овозможи на американската војска да ги закупи сите делови од мрежатаСтарлинк што им се потребни и да прават со тоа што сакаат. Тоа се добри вести за SeaBabies.
Но, Илон Маск е сè уште неверојатно моќен; тој има рацете секакви витални лостови.
Тој е сопственик на најголемата компанија за автомобили во светот, тој е најголемиот изведувач на НАСА и сопственик на платформа за социјални медиуми која некогаш била важна, а некогаш се нарекувала Твитер.
Да се надеваме дека мисијата Project Kuiper на Амазон ќе донесе брза и достапна интернет конекција до сите страни на светот, а Маск ќе остане на полето на автомобилите и вселената, каде има подобра контрола отколку со социјалните медиуми и геополитиката.
Драган Мишев (ЦивилМедиа)
