Дарја Дугина и фашистичкиот култ на жртвата

Како и многу други, првпат слушнав за Дарија Дугина на 20 август 2022 година, денот кога таа беше убиена во експлозија на автомобил‒бомба. Иако претходно беше во голема мера непозната надвор од Русија, оваа трагично почината млада жена постигна светска слава во периодот по нејзината смрт. Не само што глобалните медиуми, од Би‒Би‒Си до Њујоркер и Њујорк Тајмс, пишуваа за неа, туку и во Србија преку ноќ, нејзиното име почна да се извикува на стадионите, нејзиниот лик се појавуваше на муралите, а десничарските медиуми се тркаа кој прв ќе извести за неа. Најдалеку отиде порталот State of Affairs, кој со месеци објавуваше песни во нејзина чест, меѓу кои се издвојуваат стиховите на Драган Добрашиновиќ:

Била си слободе застава

И поклон најлепши другима

Слова имена твог сад завет су

Ти дивна Дарја Дугина

Има нешто длабоко вознемирувачко во тоа што средовечен човек ѝ вели на убиената млада жена дека „најубавиот подарок е на другите“, но оваа несмасност ненамерно открива подлабока вистина, не за Дугина, ниту за Добрашиновиќ, туку за жанрот во кој е создадена неговата песна. Имено, руската воена пропаганда, како и екстремната десница ширум светот, смртта на Дарија Дугина ја третира како најубав подарок, можност да се изгради бизарен фашистички култ на жртва и оправдување за руската агресија врз Украина. Овој култ започна да го гради самиот татко на Дарија, самопрогласениот филозоф, но всушност фашистички идеолог, Александар Дугин, кога на нејзиниот погреб го рече следново: „На нашите срца им треба повеќе од проста освета или одмазда. Тоа е премногу тривијално, не е доволно руски. Ни треба само нашата победа. Мојата ќерка го положи својот девствен живот на нејзиниот олтар. Сега, ве молам, победете!“

Алексеј Ковалев напиша за Форин Полиси:

„Во смртта Дугина стана она што Путин некогаш го нарече „света жртва“. Претворена во пропаганден потрошен материјал, нејзиниот труп денес служи како симбол на највисоката патриотска должност – и на наводната украинска расипаност за која, се разбира, не може да има оправдување, туку само сурова казна. Не е првпат „светата жртва“ да се користи за ваков вид пропаганда. Во 1930 година комунистички столар уби ситен нацистички насилник по име Хорст Весел во Берлин. Јозеф Гебелс, кој подоцна стана министер за пропаганда на Третиот рајх, преку ноќ го нарече Весел маченик за нацистичката кауза. Кога нацистите ја презедоа власта во 1933 година, Весел стана национален херој. Градовите и улиците го носеа неговото име, затворениците во концентрационите логори мораа да ги наведнуваат главите кога ќе се спомене неговото име, а „Песната на Хорст Весел“ стана дел од германската национална химна. Кремљ може или не може да ја третира Дугина како Весел, но пропагандните придобивки од нејзиниот маченички статус за овој суров и садистички режим се веќе очигледни“.

Во текстот „Дарија Дугина како ритуална жртва на геријатрискиот нацизам“, Наталија Давидова прави паралели и меѓу нацистичкиот култ на Хорст Весел и култот на Дарија Дугина кој ја гради руската воена пропаганда, но укажува и на специфичноста на култот на жената, особено на девојките жртви. Давидова вели:

„Митот е пред сè структура, и затоа ’смртта на Дарија’ е изградена во согласност со класичната структура: ’невино девојче станува жртва на предавство од пеколни непријателѝ. Дарја не е само пропагандист, таа е и ќерка на Дугин, наследник на рускиот фашизам. Пропагандистите ја нарекуваат Дарија ’девојка’; Дугин во говорот на нејзиниот погреб вели ’девствениот живот на мојата ќерка’, упорно истакнувајќи го девствениот статус… ’Митот за мачеништвото на невината девица Дарија’ се појави во многу соодветен момент… Се покажа дека мртов маченик е покорисен од жив пропагандист од вториот или третиот ешалон“.

Во овој клуч, значи, треба да се прочита песната на Добрашиновиќ и сите песни слични на неа, и навивачки скандирања, и мурали, и сè слично ‒ како делови од внимателно подготвена пропагандна операција. И самата Дарја Дугина, која несомнено беше жртва на терористички напад и како таква го заслужува она што го заслужуваат сите други жртви, правдата, овде е сосема неважна. Единствено важно, како што вели Ковалев, е употребната вредност на нејзиниот труп за патриотска пропаганда. За оваа пропаганда да биде што поубедлива, на починатите им се припишуваат разни карактеристики и епитети кои немаат многу врска со реалноста. На пример, упорно се инсистира дека била „филозоф“, а во прилог на таа теза се наведува фактот дека студирала филозофија, како и тоа што во чест на познатиот антички филозоф често се потпишувала како Дарја Платонова. Вистина е дека Дугина за време на нејзиниот живот била, како што вели Давидова, само воен пропагандист од вториот или третиот ешалон, најпознат по негирањето на руските воени злосторства. Неколкуте наводно филозофски текстови што ги остави зад себе ги откриваат само општите места на т.н. Нова десница, кои се повторуваат речиси без варијации од фашистичкиот мислител Јулиус Евола, сè до самиот Александар Дугин.

Има нешто навистина тажно во приказната за оваа млада жена која немала можност да се одвои од сенката на нејзиниот татко, ниту да побегне од неговото отровно влијание, која умрела поради него, во експлозијата на бомба очигледно наменета за него. Но, тоа не е приказна за херојство, „света жртва“ и полагање на животот на „олтарот“ на татковината, туку за личност која цел живот бил инструментализирана, а сега и во смртта.

Неофашисти и неонацисти во Светосавски дом

Кога го видов плакатот со најава на кантата во девет чина наречена „Даша“ за 20 февруари во Светосавскиот дом во Ниш, посветена на „трагично починатата филозофка Дарија Платонова“, веднаш ми беше јасно за што се работи. Се разбира, тоа беше само уште еден пример за овој култ на жртвата на Дарија во функција на руската воена пропаганда. Не бев премногу збунет од фактот дека авторите и изведувачите на кантатата се Италијанци и жени ‒ Дугин има силни врски со италијанската десница. А сепак, ништо не ме подготви за тоа што го дознав, истражувајќи ги имињата на плакатите.

На пример, Инес Педрети, која ги адаптираше текстовите на Дарја Дугина во стихови, не само што е фашист по сопствено признание, туку беше и кандидат за движење наречено, без никаква иронија, Nationalsozialistische arbeiter bewegung (NSAB), т.е. Национал‒социјалистичко работничко движење. Ако некој се сомнева дека станува збор за директна референца на името на нацистичката партија (Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei ‒ NSDAP), има и дизајн кој јасно укажува на инспирација од нацизмот, како и „програма од 25 точки“, која повторно јасно укажува на истоимената озлогласена програма на нацистичката партија . Затоа Педрети не е само фашист, туку и неонацист, кој воопшто не се срами од своите ставови, ниту ги крие.

Врската со Дугин оди токму низ овие идеолошки позиции. Во јуни 2017 година Педрети, пред здружението „Арнија колектив“, на Дугин му ја подари таканаречената „јулска ламба“ ‒ симболичен предмет што го користел Хајнрих Химлер во церемониите на SS за одбележување на зимската краткоденица. Во текот на изминатите години Дугин исто така неколку пати беше гостин во културниот центар Корте деи Брут кој му припаѓа на Рајналд Грацијани, фашистички идеолог и публицист, основач на фашистичкото движење Меридијано Зеро (по одлуката на владата на Мусолини д goа прогласи новиот нулти меридијан), неговата сопруга Инес Педрети и синот на Клемент Грацијани, познат фашистички терорист. Токму на ова место за прв пат беше изведена кантатата посветена на Дугина, на 20 август 2023 година. Официјалната премиера на кантатата сепак се одржа на 8 февруари во Руската амбасада во Рим. Порталот Decode39 во оваа прилика објави текст со наслов „Запознајте ги италијанските неофашисти кои присуствуваат на забави во руската амбасада“ и меѓу посетителите на кантатата беа препознаени Инес Педрети, Реиналдо Грацијани и Маурицио Мурели ‒ поранешен неофашистички терорист кој одлежа 18 години затвор за убиство на полицаец. На сликата од дочекот ги гледаме овие тројца како се гушкаат и се смешкаат заедно со други истомисленици.

Бобана М. Анѓелковиќ која, како што пишува на плакатот, била задолжена за „филозофска интервенција“, е новинарка на порталот Geopolitika.ru на Дугин. Во текстот објавен на овој портал, кој известува за посетата на Дугин на Србија во 2019 година, на една од сликите се Дугин, тогашниот министер за одбрана Александар Вулин и Бобана М. Анѓелковиќ. На друго место читаме како Анѓелковиќ се нафрлила на „Евреинот Сорос“ и „Групата Билдерберг“ ‒ што се општи места на современиот антисемитизам.

Александар Дугин на 3 февруари лично на својот проверен Твитер профил ја објави најавата за концертот во Ниш во Светосавскиот дом. Само неколку дена подоцна режимскиот српски таблоид Информер објави текст со наслов „Александар Дугин е воодушевен од Србите!“ Целосно разбирам што прави Вучиќ, наскоро ќе дојде времето на Русија и Србија“. Со ова не сакам да инсинуирам дека двата настани се нужно поврзани, туку само дека тоа е контекстот во кој се изведува кантатата посветена на Дарија Дугина. Организатори на концертот се невладината организација „Пријатели на музиката“, чиј претставник е Драгана Молес, нишка оперска пејачка и еден од најавените изведувачи на кантата и Студиото за дизајн, инженерство и консалтинг, „Арт пенкало“, Љубиша Митиќ ПР, но се чини дека овие информации не скажуваат многу за вистинската позадина на овој настан.

Настанот најавен за 20 февруари ни ја открива длабоката поврзаност меѓу Александар Дугин и неговото Евроазиско движење, италијанската неофашистичка, па дури и неонацистичка десница, и режимот во Србија. Тешко е да се поверува дека вакво нешто би можело да се организира без знаење и благослов на градските власти, а веројатно и на безбедносните служби. Иако Светосавскиот дом официјално ѝ припаѓа на Српската православна црква, градот Ниш активно учествуваше во неговото опремување и претворање во главен градски простор за концерти на класична музика и слични настани.

Овој настан е навистина, колку и да е несмасно, но прецизно, со зборовите на Драган Добрашиновиќ ‒ „најубав подарок за другите“ ‒ за руската воена пропаганда и за италијанската неофашистичка десница. Жртвата повторно е Србија, а во овој случај градот Ниш, кој повторно ќе биде означен како безбедна куќа за екстремисти и неофашисти од сите бои.

Карикатури: Marian Kamensky

Извор: Peščanik / Окно