Додека последиците од упадот на Хамас доминираат во насловите, не треба да го тргаме погледот од Косово

Историјата нè учи дека безначајните конфликти на Балканот имаат тенденција да предизвикаат огромни настани

Пишува: Пол МЕЈСОН*

На 24 септември, група од 30 тешко вооружени членови на српската паравоена формација постави блокада на Косово и се судри со полицијата во престрелка во која загинаа еден полицаец и тројца напаѓачи. Преживеаните се засолниле во манастир, а на видеото што го објави косовската влада меѓу нив може да се види и Милан Радоичиќ: заменик-претседателот на Српската листа, која го претставува српското малцинство во Косово, е снимен како се перчи наоколу во панцир со автоматска пушка.

Кога Радоичиќ и преживеаните напаѓачи побегнаа преку границата во соседна Србија, американскиот Стејт департмент беше вознемирен кога го откри собирот на илјадници српски војници во подготовка за инвазија. Со објавувањето на овие разузнавачки информации и испраќањето на баталјон британски војници под директна команда на НАТО, Западот можеби спречи ескалација.

Кога Радоичиќ и преживеаните напаѓачи побегнаа преку границата во соседна Србија, американскиот Стејт департмент со вознемиреност следеше концентрација на илјадници српски војници која наликуваше на подготовка за инвазија. Со објавувањето на овие разузнавачки информации во јавноста и испраќањето на еден баталјон британски војници под директна команда на НАТО, Западот можеби спречи ескалација.

Но, основниот проблем останува нерешен: вооружената акција очигледно требало да предизвика нешто, а речиси и да предизвика. Невозможно е да се гледа на овој инцидент како што било друго освен како симптом на нова Голема игра што ја игра Владимир Путин, со чепкање на секоја отворена рана во европскиот политички поредок.

Помеѓу етничкото чистење на 200.000 Ерменци во Нагорно-Карабах и упадот на Хамас што ја започна војната со Израел, косовскиот инцидент изгледа занемарлив.

Но, тоа е симптом на истото геополитичко распаѓање. Иако е изолирана поради инвазијата врз Украина, Русија сè уште има клучно влијание на Западен Балкан и на Блискиот Исток и е единствениот реален гарант за ерменската безбедност против азербејџанската агресија на Кавказ. Во секој од овие настани се гледа мешавината од руска дисфункција и отворено поттикнување.

Во 2008 година, Косово де факто стекна независност од Србија, бидејќи во 1999 година НАТО беше подготвен да го бомбардира Белград додека не се предаде, по бруталната кампања на етничко чистење на косовските Албанци. Де јуре, сепак, останува во неизвесност. Русија го блокираше признавањето на Косово во ОН. Во меѓувреме, српското малцинство во Косово бара етничка автономија на Северот.

САД сметаа дека го решиле проблемот со поддршката на ова барање и убедување на косовската влада да го спроведе. Кога српскиот претседател Александар Вучиќ покажа подготвеност да испрати оружје во Украина, Вашингтон дури го критикуваше Косово за испраќање интервентна полиција на протестот на етничките Срби.

Но, минатиот месец нешто го поттикна Вучиќ да ја мобилизира својата војска, додека НАТО немаше друг адут освен 200 војници од кралскиот полк „Принцот од Велс“, кои пристигнаа набрзина со авион – додека западните влади бараат разузнавачки информации за крајните намери на Белград.

Во основа, Западот не е ниту доволно обединет ниту доволно силен за да спречи и Балканот и Кавказ да се претворат во регионални шаховски натпревари со Русија. Во меѓувреме, тешко е да се игнорира врската помеѓу повикот на Хамас за регионална војна против Израел и напорите на Русија да го дестабилизира светот.

Вака почнува да изгледа светот кога отворено се крши меѓународното право, кога Обединетите нации се парализирани, а НАТО – единствениот гарант за безбедноста на 1,7 милиони косовски Албанци – има други обврски.

Иако малкумина се подготвени јавно да го кажат тоа, САД ја играат играта на смирување на Белград – од логични, но не и чесни причини. Додека Русија со убивање и мачење го пробива својот пат низ четири украински региони, никому не му треба отворање на уште еден фронт на прагот на ЕУ.

Америка го именуваше и санкционираше шефот на српската разузнавачка агенција како организиран криминалец, но не се изјаснува за владата што го назначила. Иако политички е невкусно, смирувањето на Вучиќ се смета за подобро отколку пресметката на 200 британски војници и турски командоси со српската војска.

Така, Путин може задоволно да гледа епизоди како опсадата на косовскиот манастир. Дали тоа беше „независна“ акција, или Кремљ ги повлече конците, не е важно; ефектот е ист – се испраќа порака дека Западот не е во состојба да спречи неговата периферија да падне во неред. Освен тоа, кога ќе се појават посериозни проблеми, Вашингтон ги третира прашањата за човековите права со исто презир како и Москва.

Додека последиците од упадот на Хамас доминираат во медиумите (текстот е пишуван во сабота, 7 октомври), не треба да го тргаме погледот од Косово.

За оние што се доволно стари да ги помнат масовните убиства извршени од српските националисти во 1990-тите, враќањето на Косово на насловните страници – заедно со српските закани за дестабилизација на Босна и Херцеговина – со право е застрашувачко. Снимките од масовните гробници и изнемоштените затвореници што ги гледавме за време на конфликтот во Босна беа наше рано предупредување што ќе се случи ако се наруши повоениот поредок.

Тогаш тоа не се случи, бидејќи руската политичка елита сепак се согласи да му се придружи на светот. Како што покажа неодамнешниот говор на Владимир Путин на меѓународниот дебатен форум „Валдај“, тоа веќе не ги интересира. Русија, рече Путин, ќе ја промовира различноста на цивилизациите во светот – обединувајќи ги неуспешните демократии и диктатури на глобалниот југ во подем против меѓународното владеење на правото.

Во споредба со војната во Украина и заканата од регионален конфликт на Блискиот Исток, 30 мажи во Косово и третокласен политичар во панцири не изгледаат особено важни. Но, тоа е пукнатина блиску до срцето на Европа. А историјата нè учи дека безначајните конфликти на Балканот имаат тенденција да предизвикаат огромни настани.

*Пол Мејсон (Paul Mason) е наградуван британски новинар и коментатор, драмски писател и поранешен левичарски активист.

Извор: The New European