Skip to content
Додека денес сме фокусирани на краткорочните предизвици како климатските промени, научните модели укажуваат на неминовни и далекусежни промени што во иднина прво ќе ја направат планетата несоодветна за посложени организми, а потоа целосно ќе ја уништат. Пред Сонцето да се прошири и да ги проголта најблиските планети – можеби и самата Земја – планетата ќе стане неподносливо жешка за луѓето и животните. Ова сценарио ќе се случи кога сите континенти повторно ќе се спојат во еден масивен суперконтинент. Дополнително, поради зголемено сончево зрачење, ќе дојде до исчезнување на кислородот, што ќе доведе до исчезнување на посложените форми на живот.
Судбината на Сонцето и неговото влијание врз Земјата
Сонцето – ѕвезда од средна големина, позната како жолто џуџе (спектрален тип G2V) – моментално произведува енергија преку стабилна нуклеарна фузија. Но, за околу 5 милијарди години, ќе ги потроши резервите на водород и ќе влезе во фаза на црвен џин, проширувајќи се стотици пати повеќе од сегашниот дијаметар.
Во таа фаза, сигурно ќе ги проголта Меркур и Венера, а судбината на Земјата сè уште е предмет на научни дебати. Дури и ако физички не биде уништена, температурите ќе бидат доволни за испарување на целата површинска материја и исчезнување на атмосферата. Во најдобар случај, Земјата ќе биде стерилизирана и лишена од сè што ја прави препознатлива.
На крајот од оваа фаза, Сонцето ќе ги отфрли своите надворешни слоеви и ќе создаде планетарна маглина. Останокот ќе стане бело џуџе – екстремно густ, сјаен објект со големина слична на Земјата, но со половина од масата на сегашното Сонце.
Зачудувачки крај: исчезнување на кислородот
Меѓутоа, долго пред Земјата да биде голтната од Сонцето, животот на неа ќе исчезне поради постепеното губење на кислородот. Истражување објавено во Nature Geoscience во 2021 година, спроведено од Казуми Озаки (Универзитет Тохо, Јапонија) и Кристофер Рајнхард (Технолошки институт во Џорџија), предвидува дека биосферата ќе исчезне за околу една милијарда години.
Причината? Се очекува сончевата светлина постепено да се засилува, што ќе доведе до загревање на површината и до хемиски промени што ќе го намалат нивото на јаглерод диоксид (CO₂) во атмосферата. Поради ова, растенијата – кои се потпираат на CO₂ за фотосинтеза – ќе престанат да произведуваат кислород. Откако тие ќе исчезнат, ќе исчезнат и животните што зависат од кислород.
Интересно, овие промени ќе се случат геолошки „брзо“ – во неколку стотици илјади години.
Истражувачите предвидуваат: „Нивото на кислород нагло ќе падне до вредности слични на оние од архајскиот период, пред 2,5 милијарди години, што ќе резултира со атмосфера богата со метан, без озонска обвивка и без услови за сложен живот.“
Климата ќе стане смртоносна за луѓето и цицачите
Дополнително, поново истражување објавено исто така во Nature Geoscience, предводено од Александар Фарнсворт од Универзитетот во Бристол, предвидува дека Земјата ќе стане непогодна за луѓето уште порано – за околу 250 милиони години.
Во тој период, сите континенти ќе се спојат во суперконтинент, што ќе доведе до екстремни климатски услови – внатрешноста ќе стане сушна и жешка, со ограничена пристапност до вода. Со зголемената вулканска активност и дополнително сончево зрачење, просечната температура ќе се зголеми до нивоа смртоносни за цицачи.
„Температурите ќе се движат меѓу 40 и 50 °C со висока влажност, што ќе го оневозможи природното ладење на телото преку потење“, објаснува Фарнсворт. Дури и ако има кислород, биолошките услови на површината на Земјата ќе бидат смртоносни за повеќето организми.
Животот ќе исчезне постепено, во фази
Наодите од овие истражувања покажуваат дека крајот на животот на Земјата нема да дојде одеднаш. Тој ќе се одвива во фази – од постепено губење на биолошката продуктивност, преку климатски екстреми, до целосна непригодност за сложен живот.
Ова не значи дека крајот е неизбежен или блиску, но укажува на тоа колку се привремени и ранливи условите што денес ги сметаме за даденост. Овие научни сознанија нè потсетуваат на важноста од грижата за планетата – додека сè уште е наш дом.
