Кој е ризикот од ново заживување на нацизмот во Германија?

Победата на локалните избори на кандидатот на екстремно десничарската Алтернатива за Германија (AФД) е историски најниска точка во германската демократија. Со овие зборови германската државна комесарка за борба против дискриминација ја коментираше неодамнешната прва победа на АфД на локалните избори во Германија.

Кандидатот на AФД, Роберт Сешелман победи во вториот круг од изборите во областа Сонеберг, во источната провинција Тирингија, со што е потврдена се поголемата популарност на 10-годишната политичка партија, чија младина беше прогласена за „екстремистичка организација“.

Победата на Сешелман дојде само неколку дена откако германските медиуми ги објавија резултатите од анкетата која покажа дека АфД ужива поддршка од 19 отсто од гласачите, повеќе од кога било на државно ниво. Таа партија, позната по својата хомофобија, антиимигрантска и антизелена политика (и често е поврзана со идеологија наклонета кон неонацизмот), сега е попопуларна од владејачката Социјалдемократска партија на Германија (СПД) на канцеларот Олаф Шолц и е најпопуларната десничарска партија во Германија од Втората светска војна.

Не може да ја сврти Германија во погрешна насока

За земја која сè уште го носи тешкиот товар на нацистичкото минато, овие податоци се загрижувачки и отвораат многу прашања. Најважните прашања се: дали трендот на растечка популарност на АФД ќе продолжи и како тоа би можело да влијае на Германија, која со децении се обидува да го преобликува своето лице пред остатокот од светот?

А што е, всушност, причината за овој раст на популарноста? Незадоволство на Германците од сегашната владејачка коалиција и бегство кон алтернатива, каква и да е таа, или свесно приклонување кон политиката на АФД, која ги плаши либералите, левичарите, мигрантите, религиозните и групите за човекови права? И, во овој последен случај, дали е на повидок неонацификацијата на Германија на подолг рок?

И покрај стравувањата за популарноста на АФД и можните последици за Германија и Европската Унија (дел од АФД се залага за напуштање на Унијата), соговорниците на Ал Џезира не мислат дека оваа партија може да ја сврти Германија во погрешна насока.

Бодо Вебер од Центарот за политика на демократизација во Берлин не придава големо значење на растот на АфД.

„На изборите во Тирингија целосно доминираа национални, а не локални теми. Постои уште една компонента – во поранешните источни провинции АФД е традиционално посилна, таму моментално расте повеќе отколку на Западот. Во поранешните социјалистички делови на земјата, антидемократското и авторитарното расположение е посилно“, објаснува Вебер.

Причината за тоа, додава тој, е редоследот на кризите – од пандемијата на коронавирусот и руската агресија врз Украина до климатската криза, со контроверзи во јавноста и во владејачката коалиција во однос на мерките против климатската криза и товарот што тие го носат. претставуваат за граѓаните. Покрај тоа, вели тој, треба да се земе предвид и неодлучноста на Христијанско-демократската унија (ЦДУ) во однос на идниот профил по ерата на Ангела Меркел и околу опозицијата, вклучително го тоа како да се однесува кон АФД.

Секоја влада ја губи популарноста на средината од својот мандат

„Иако трендот е загрижувачки, не треба да претеруваме. Станува збор за моментален пораст на јавното мислење. Ние сме само на половина пат од мандатот на сегашната федерална влада. Оваа година се донесуваат најконтроверзните политички мерки, така што ситуацијата може значително да се промени до следните општи избори во 2025 година. Сепак, ни претстојат неколку покраински избори на исток, каде што се заканува натамошниот подем на AФД, па затоа е важно, особено на локално и покраинско ниво, демократските партии и пошироката јавност да се спротивстават на овие антидемократски, расистички тенденции. појасно“, рече Вебер.

Хартвиг ​​Пауц, виш предавач по општествени науки на Универзитетот на Западна Шкотска во Глазгов и експерт за германската политика, тврди дека „секоја влада ја губи популарноста во средината на својот мандат и дека опозицијата профитира од тоа“, во оваа случајот AФД.

Сепак, соговорникот на Ал Џезира смета дека би било „неточно да се каже дека оние што гласаат за АФД во последните анкети претставуваат „радикални и неонацистички“ ставови“.

„Мислам дека АФД не изнесува такви ставови на изборите, а да се биде против членството во ЕУ тешко може да се окарактеризира како неонацистички или радикален став. Ова е гледна точка што постои и во остатокот од Унијата“, додава тој.

АФД е основана во 2013 година како евроскептична партија, со идеологија блиска до радикалната десница, чие екстремно крило „Флуегел“ е под надзор. Федералната канцеларија за заштита на уставниот поредок ја вклучи АФД на листата на потенцијално екстремно десничарски партии, што им овозможува на властите да ја набљудуваат партијата со разузнавачки методи.

За „враќање на националната гордост“

Партијата е особено популарна во источниот дел на Германија, каде, според некои анкети, ужива поддршка од над 30 отсто од гласачите. Истражувањето на Универзитетот во Лајпциг покажа дека АФД може да стане најсилната политичка партија на истокот на земјата, со оглед на антидемократскиот светоглед на населението таму.

По четири години набљудување, Федералната канцеларија за заштита на уставниот поредок во 2019 година ја прогласи АфД за екстремистичка организација, меѓу другото, бидејќи смета дека имигрантите од неевропските земји се некомпатибилни со германското општество, поради што се шири непријателство и омраза кон тие групи.

Во истата година кога беше основан, АфД за малку не успеа да влезе во Бундестагот, на кој му беа потребни пет проценти од гласовите. Сепак, партијата освои седум места на германските избори за Европскиот парламент во 2014 година, а дури 94 места на сојузните избори во Германија во 2017 година, кога беше трета најсилна партија во земјата – и најсилна опозициска партија. Во 2021 година, АФД доби 10,3 отсто од гласовите, помалку од 2017 година, но стана најсилна во покраините Саксонија и Тирингија, додека имаше добри резултати и на истокот на државата.

Со фокус на германскиот национализам и враќање на „германската гордост“, но и отфрлање на германската „култура на срамот“ поради нацистичкото минато, АФД постепено добиваше поддржувачи кои споделуваат некои нивни ставови.

Бјорн Хоке, член на екстремната десница на партијата, во 2017 година, коментирајќи го Меморијалот на холокаустот во Берлин, рече дека „Германците се единствената нација во светот која подигна споменик на срамот во срцето на нивниот главен град“ и повика на пресврт од 180 степени во враќањето кон „чувството на национална гордост“.

СПД не се опорави од брзиот пад во 2005 година

Во меѓувреме, бројот на членови на партијата се зголеми од 17.687 во 2013 година на речиси 32.000 во 2020 година.

Пауц е на мислење дека АФД неодамна профитираше од големиот пад на СПД, но и од „страшната неспособност на ЦДУ и Христијанско-социјалната унија“.

„Затоа беше очекувано незадоволство на среден рок. Имајќи предвид дека СПД никогаш не закрепна од својот брз пад во 2005 година, не е изненадување што лошо стои во анкетите. Ги доби изборите само затоа што ЦДУ и ЦСУ беа ужасно неспособни“, вели Пауц.

И додека властите, додава тој, се фокусираа на прашањето за енергетската трансформација, АФД постапи мудро и на патот ги користеше секогаш актуелните антиимигрантски теми.

Аналитичарите сметаат дека популарноста на АфД расте поради наглото зголемување на бројот на бегалците, бидејќи таа партија ја обвинува владата дека не презема ништо за да го спречи нивниот прилив во Германија.

„Се чини дека недостигот на ангажманот на АФД околу енергетската трансформација добро и послужи на таа партија, бидејќи комплицирана дискусија во која се вклучени сите сериозни политички сили може само да ги збуни гласачите и да ги загрижи. А проблемот со бегалците, се разбира, е еден од вистинските проблеми кој можеби не е добро решен и, второ, тоа е проблем кој лесно може да се искористи. Што се однесува до успехот на АФД на анкетите во источниот дел на Германија, се чини дека луѓето таму имаат помала верба во демократијата отколку во Западот, и затоа на АФД со контиуираното клеветење на демократијата добро и успева“, вели Пауц.

Никогаш нема да станат владејачки на федерално ниво

Ако зборуваме за иднината, колкава опасност претставува АФД за Германија, но и за ЕУ, чијшто столб практично е Германија? Пауц тврди дека нема голема опасност од АФД додека не стане владејачка партија.

„Додека некои од раководството на АФД, особено во источниот дел на Германија, можат да имаат позиции поврзани со фашизмот или нацизмот, погрешно е да се мисли дека мнозинството гласачи на АФД се нацисти“, вели тој.

„АфД тргна од тоа да биде евроскептична, а не антиевропска. Сега навистина се залагаат за „распад“ на ЕУ и за нова организација на „суверени нации“. Но, АФД не е закана за ЕУ ​​додека не стане владејачка партија на федерално ниво, а тоа нема да се случи. Партиите како АФД истакнаа дека со некои прашања треба да се позанимаваме поинаку и дека етаблираните партии лошо ја завршија работата по тие прашања и заборавија на некои групи во електоратот“, тврди Пауц.

„Изборните податоци покажуваат дека АФД привлекува поранешни негласачи кои не се нашле во ниту една партија, што е добро за демократијата.

„Ако политичките партии повторно се фокусираат на нивните „прашања за леб и путер“, тие материјалните, а не на културните, тогаш АФД ќе ја изгуби својата привлечност. Оваа корекција на политиката треба да ги вклучи политиките за имиграција и интеграција, кои треба да се коригираат за да се заштити либералното општество. Во таа смисла, АФД не е закана за либералното општество, туку се работи за политички пропусти од минатото, на кои АФД со право укажува, но на кои најчесто има лоши одговори“, вели професор од шкотскиот универзитет.

Борбата за сојузен канцелар е само ПР потег

Иако има најави дека АФД би можела за првпат да има кандидат за канцелар на следните избори, Вебер не верува во тоа.

„Не верувам, тоа е ПР потег на партијата, ништо повеќе. Со исклучоци на локално ниво, демократските партии на покраинско и федерално ниво негуваат политика на несоработка со АФД“, вели тој.

Како и Вебер, и Пауц е на мислење дека нема опасност од неонацификација на Германија, поради се што е кажано.

„Накратко, не постои ризик од неонацификација на Германија. Кој мисли дека ова може да се случи, нема поим или има политичка агенда да ја дестабилизира Германија“, заклучи Пауц. (Извор: Ал Џезира Балканс преку МИА)