Ни треба образование за да имаме економија

Додека голем дел од младите од Северна Македонија сонуваат за кариери надвор од земјата, прашањето што сè почесто се поставува е – дали образовниот систем ги подготвува токму тие млади за современиот пазар на труд, и уште поважно, дали нуди причина да останат?

Државата се обидува да го трансформира образованието така што ќе одговара на реалните потреби на економијата, со јасен фокус кон дигитални, стручни и зелени вештини. Посебен акцент се става на стручното и техничко образование, кое постепено треба да стане подеднакво атрактивно како класичните универзитетски студии. Целта е учениците уште во средно училиште да стекнуваат применливи вештини преку практична обука и соработка со компании.

Истовремено, голем дел од иницијативите се насочени кон дигитализација на наставата – не само со компјутери и интернет, туку и преку развој на онлајн програми за обука кои се достапни насекаде, дури и во рурални средини. Тука влегуваат и ИТ програмите, програмирање, дигитален маркетинг и анализа на податоци – области каде побарувачката постојано расте.

Зелената транзиција исто така добива место во образовната стратегија. Се воведуваат обуки поврзани со обновливи извори на енергија, енергетска ефикасност и одржлив развој – што се поклопува со европските трендови и ја отвора Македонија за идни зелени инвестиции.

Младите, пак, се соочуваат со повеќеслојни предизвици: недостаток на практични програми, административни бариери за верификација на знаењето стекнато преку неформално учење, и недоволно мотивациска околина што би ги охрабрила да останат. Иако има обиди за поттикнување на претприемачки дух кај младите, дел од нив велат дека за вистински успех, потребна е поддршка, менторство и јасна патека од обука до вработување.

Позитивно е тоа што се развиваат технолошки паркови и иновациски хабови, како и специјализирани програми за доживотно учење. Но, без суштински промени во квалитетот на наставата, мотивацијата на наставниот кадар, како и условите за младите професионалци, ризикот од „одлив на мозоци“ ќе остане висок.

Ако Македонија навистина сака економија на иднината – образованието мора да престане да го гледа како бирократски систем, и конечно да почне да го третира како инвестициска основа за развој. Инаку, иднината на младите ќе продолжи да се сели – но не во локалните компании, туку преку аеродром.