Новинарство и активизам

Да се застапува одредена гледна точка и да се изгради заедница која ќе го поддржи не е исто што и навивачко известување. Исто така, во време кога слободата на говорот и медиумите се под постојан напад од автократите, доблеста на непристрасноста брзо станува слабост.

Јан-Вернер Милер

Дали новинарите треба да зборуваат и пишуваат како што мислат? Неодамнешните контроверзии повторно го отворија старото прашање за професионалната етика на новинарите и нивната политичка функција во демократијата.

Тековната тужба покажа како – и колку често – водителите на Фокс њуз ги лажеле своите гледачи тврдејќи дека претседателските избори во САД во 2020 година биле „украдени“. Гери Линекер, поранешна фудбалска ѕвезда, а сега спортски коментатор, е суспендиран од Би-Би-Си поради твитовите во кои ја критикуваше имиграциската политика на британската влада, која наводно се коси со традиционалните стандарди за непристрасно известување во оваа медиумска куќа. Новинарите насекаде дебатираат дали заземајќи одредена политичка позиција ја преминуваат опасната црвена линија што го дели новинарството од активизмот.

Но, конвенционалната разлика меѓу новинар и активист е погрешно поставена, бидејќи никогаш немало ништо пасивно во работата што новинарите ја вршат за доброто на општеството. Во време кога автократите ја консолидираат својата моќ со напаѓање на медиумите (или отфрлајќи ги обидите за критичко известување како лажни вести), воздржувањето од критикување на таквото однесување нè наведува да го толерираме подемот на авторитаризмот. Молкот на новинарите не е неутрален.

Како што веќе покажаа многу медиумски критичари, традиционалната практика на механичко пренесување на ставовите на двете страни во политичкиот спор често води до искривен поглед на реалноста. Оттука и насловот објавен во списанието Атлантик во 2014 година: „Да, поларизацијата е асиметрична, но конзервативците се многу полоши“.

Во меѓувреме, трампизираната Републиканска партија се сврте против демократијата како таква. Претставувањето на таквите асиметрични ситуации како симетрични можеби создава привид на традиционална новинарска објективност, но тоа се прави на сметка на вистината.

Според медиумскиот критичар Џеј Розен, императивот да се покажат двете страни е помалку мотивиран од професионалната етика на објективност, а повеќе од стравот на новинарите да бидат обвинети за партизација. Она што тие го бараат, додека се кријат зад маската на неутралноста, всушност не е вистината, туку безбедно засолниште.

Новинарот кој се декларира дека е член на движењето за демократски отпор може да го изгуби кредибилитетот, ако тој отпор се манифестира преку изразување ставови за прашања какво што е тоа за потребната сума на бенефиции за невработеност. Тоа прашање е важно, но не го сочинува јадрото на демократијата како такво.

Бидејќи во демократските држави секогаш има многу спорни прашања што треба да се решат, воведувањето политичка агенда во која било новинарска приказна – без разлика дали таа агенда е прогресивна или конзервативна – произведува многу попогубни последици од само лошото новинарство. Ваквиот пристап имплицира презир кон сограѓаните, бидејќи поаѓа од ставот дека не може да се остават сами да размислуваат и одлучуваат. Често се пишува за губењето на довербата на јавноста во медиумите, но се чини дека губењето на довербата е обострано.

Наместо да се поставува проблемот како избор помеѓу новинарство и активизам, покорисна разлика би била меѓу известувањето и застапувањето (што не е исто со мислења и ставови, како што го нудат колумнистите и коментаторите). И двата пристапи се потпираат на факти и ги повикуваат читателите да им пристапат со отворен ум. Додека новинарите ја нагласуваат информацијата, застапниците на одредена позиција работат на реформирање; вака дефинираната цел не значи дека тие не мора да се занимаваат со истражувачка работа – напротив, истражувањето е тоа што им дава сила на нивните текстови.

Критичарите на таквиот пристап го прикажуваат како алтернатива на верното известување без навивање. Но, добар застапник за одредена позиција секогаш ќе се стреми кон она што Карл Бернштајн го опиша како „најдобрата достапна верзија на вистината“. Доволно е да се потсетиме на примерот на Ида Б. Велс, која го ризикуваше животот известувајќи за линчовите на американскиот југ. Внимателно и точно известување беше основата на нејзината кампања, а не обратно.

Она што го разликува застапувањето од известувањето е тоа што застапниците на одредена позиција одат еден чекор подалеку од презентирањето на фактите и со тоа градат заедница на следбеници. Одржувањето континуирана комуникација во име и за доброто на одредена кауза отсекогаш било најдобриот начин за генерирање и мобилизирање поддршка. Сè додека е транспарентен, таквиот процес не мора да се коси со професионалната етика.

Суштината на скандалот со Фокс Њуз не е дека Фокс беше отворено про-партиски; скандалот е дека ѕвездите на ТВ мрежата и нејзините продуценти знаеле дека тврдењата за „крадење“ на изборите се лажни. И покрај тоа, тие решија да им дадат простор и да ги засилат. Рејтингот и профитот имале предност пред фактите. Ваквиот редослед на приоритети беше очигледен и во екот на пандемската криза: додека водителите на Фокс бараа слобода и отворање на економијата, канцелариите на Фокс беа затворени, а вработените работеа од дома.

Професионалните медиумски куќи (категорија во која Фокс очигледно не припаѓа) можат да се вклучат и во застапување и во известување. Важно е публиката да може да процени што е во прашање – како куќата носи уреднички одлуки и како заработува пари. Овие критериуми полесно се исполнуваат доколку медиумските организации имаат некаков вид народен правобранител, заштитник на интересите на читателите, кој комуницира со јавноста и сериозно пристапува кон нејзините барања, а со тоа ја зголемува довербата во медиумите.

Да нема забуна, како што забележува Пипа Норис од Харвард, довербата не е добра самата по себе. Многу луѓе им веруваа на експертите кои ја негираа пандемијата среде пандемијата, а многумина сè уште користат докажани бескорисни лекови како ивермектин, бидејќи Трамп и Болсонаро рекоа дека овие лекови се ефикасни. Довербата на граѓаните во демократијата мора секогаш да биде скептична и да се заснова на докази за компетентноста и интегритетот на институциите, а не на цинична недоверба или лековерност.

Со ангажирање на јавноста и транспарентно претставување и известување, медиумските организации можат да ја зголемат довербата што им се укажува, покажувајќи дека се достојни за тоа. Новинарите и адвокатите – како и колумнистите и хонорарците како Линекер – мора да бидат објективни и да се стремат кон точност. Да се ​​застапува одредена гледна точка и да се изгради заедница која ќе го поддржи не е исто што и навивачко известување. Исто така, во време кога слободата на говорот и медиумите се под постојан напад од автократите, доблеста на непристрасноста брзо станува слабост.

Јан-Вернер Милер (Jan-Werner Müller) е германски политички филозоф и историчар на политички идеи кој работи на Универзитетот Принстон.

Извор: Project Syndicate