Skip to content
Соња ТАНЕСКА
Примарната цел на тридневната посета на Кси Џинпинг на Унгарија во мај беше да се осигура дека Унгарија може да и помогне на Кина да добие пазарен удел во ЕУ, бидејќи Пекинг и Будимпешта се потпишаа вкупно 16 билатерални договори.
Најавата за унгарска финансиска поддршка ја потврдува соработката меѓу овие два режима, што укажува на потенцијал за натамошно зајакнување на врските во иднина.
Договорите вклучуваат унгарски инфраструктурни случувања и железнички, патишта и енергетски проекти поврзани со врвната приоритетна иницијатива на Пекинг „Појас и пат“.
Во тек се работите за реновирање на железничката линија Будимпешта-Белград, еден од симболите на кинеската економска експанзија во Унгарија: 85% од инвестицијата е покриена со кинески заеми.
Со соработката на Унгарија и Србија, модернизираната железница е дел од планираната железница Будимпешта-Белград-Скопје-Атина ќе им помогне на кинеските стоки да стигнат до Западна Европа од пристаништето Пиреја, управувано од Кина, побрзо од кога било.
Оваа пруга, делумно финансирана со кинески заем и изградена од кинески компании, е дел од поголема траса што се протега низ Северна Македонија до грчкото пристаниште Пиреја, се вели во анализата на хрватски ИРМО – Институт за развој и меѓународни односи..
Една од причините зошто овие земји се отворени за кинеските инвеститори е тоа што од нив не се бара да ги почитуваат правните процедури и стандарди, ниту пак се критикувани за состојбата на демократијата, која им дозволува на овие земји (особено Унгарија и Србија кога станува збор за Будимпешта -Железница Белград) да продолжат со нивните нетранспарентни практики.
Исто така, вреди да се спомене дека овие кинески инвестиции влијаат на животната средина, предизвикуваат загадување и често спроведуваат експлоататорски практики против странските и домашните работници.
Новата влада на ВМРО-ДПМНЕ против пругата кон Бугарија
Она што е очигледно е дека новата Влада на ВМРО ДПМНЕ, која е во неофицијална коалиција со унгарскиот премиер Виктор Орбан, многу е можно да ја турка агендата на „Појас и пат“ бидејќи уште од доаѓањето на власт постојано повторува дека претходната Влада била неодговорна и без никаква економска оправданост влегла во проект за изградба на третата делница од пругата кон Бугарија тежок 560 милиони евра, иако пругата кон Бугарија е важна делница на „Коридорот 8“ и се гради повеќе од 30 години, а градежните работи од бугарската страна се речиси готови, остануваат уште само 2 ипол километри до границата со Северна Македонија.
Од ВМРО ДПМНЕ проценуваат дека тие средства можат да се потрошат на модернизација на пругата од Табановце до Богородица, што секако се вклопува во планираната железница Будимпешта-Белград-Скопје-Атина и ќе им помогне на кинеските стоки побрзо да стигнат до Западна Европа од пристаништето Пиреја, управувано од грчката Кина.
„Таа пруга може да се користи од возови кои би се движеле до 120 километри на час, а би чинела 250 милиони евра, односно на половина од тоа што СДСМ и ДУИ планирале за пруга со тунел без крај“ , потенцираат од ВМРО-ДПМНЕ.
Тие сметаат дека средствата добиени како финансиска помош од ЕУ за изградба на железничката пруга од Куманово до Деве Баир треба да се пренаменат за обнова и реконструкција на коридорот од Табановце до Гевгелија.
На брифингот одржан минатата недела, министерката за финансии Гордана Димитриеска-Кочоска појасни дека парите кои земјава ги добила за изградба на пругата кон Бугарија, кој е проект во рамките на Коридорот 8 нема да може да се пренаменат, но можно е да се разговара со кредиторите (Европската инвестициска банка н.з) и да се зборува за нов заем.
За изградба на пругата до Гевгелија, вчера во манастирот Св. Прохор Пчињски зборуваа и шефовите на државите на Северна Македонија и Србија, Гордана Сиљановска-Давкова и Александар Вучиќ.
-Трансевропскиот коридор 8 не само што ја поврзува Република Северна Македонија со Бугарија, туку има за цел да ја зголеми геостратешката автономија на ЕУ. Тој, исто така, станува клучна логистичка рута долж јужното крило на НАТО од Јадранот до Црното Море и е од голема важност во сегашниот геополитички момент. Одбивањето да се изградат основните компоненти на Коридорот 8 ја ослабува колективната безбедност на Алијансата, реагираше бугарската Влада.
Според нив, Бугарија во повеќе наврати го покренала прашањето за изградба на Коридорот 8 на највисоко ниво и успешно лобира за обезбедување на европски средства за негова изградба, вклучително и за Република Северна Македонија.
Што мисли ЕУ за „Појас и пат“
Железницата беше остро критикувана уште од своето основање. Претходно во 2023 година беа покренати прашања дали увезената технологија потребна за нејзино функционирање е во согласност со стандардите на ЕУ.
Други критичари истакнаа дека ги заобиколува сите поголеми унгарски градови а Кинескиот кредит за неговата изградба може да потрае цел век за целосно да се врати, додека враќањето на инвестицијата е под знак прашање.
Личните интереси исто така играат улога во огромните инвестиции, изјави за Еуроњус унгарскиот експерт за меѓународни односи и политика Чаба Канц.
„Во случајот со Унгарија, ние зборуваме за најкорумпираната земја-членка на ЕУ. Исто како и со Русија, унгарскиот режим склучи некаков рамковен договор за „стратешка корупција“ , рече Канц за бизнис зделките меѓу Орбан и Џипинг.
Кина преку Орбан го зголемува влијанието во Европа
И покрај фактот што Унгарија се залага за вклучување на Западен Балкан на единствениот пазар на ЕУ, Будимпешта постојано е критикувана од Брисел за создавање нелиберални сојузи во регионот. Особено е интересна решеноста на Кина да продолжи да инвестира во Србија и Унгарија, што беше реафирмирана во мај при посетата на кинескиот претседател Си Џинпинг, ќе влијае на геополитичката ситуација на земјите од Западен Балкан и нивниот пат кон ЕУ.
Потребата за одржување и контрола на на регионалната стабилност, зголемување на бројот на режими со истомисленици во ЕУ и зајакнување на економската соработка се главните аргументи Унгарија да биде погласна во поддршката на забрзаниот пристап на Западен Балкан во ЕУ.
Сепак, таа не инсистира на реформи на владеењето на правото и усогласување на земјите кандидати со заедничката надворешна и безбедносна политика на ЕУ. Напротив, унгарскиот еврокомесар Оливер Вархеји беше критикуван дека ги занемарил овие неопходни критериуми, па дури и ги „полирал“ извештаите за напредокот на пристапот на Западен Балкан во ЕУ.
Иако приоритет на Будимпешта е да ја поддржи интеграцијата на Западен Балкан во ЕУ, тоа всушност го поткопува целиот процес во исто време, заклучува ИРМО.
Унгарија и Западен Балкан по враќањето на Виктор Орбан на власт
Присуството на Унгарија на Западен Балкан значително се зголеми по враќањето на премиерот Виктор Орбан на власт во 2010 година, a неговата главна цел беше и останува да ги развие трговските и инвестициските врски со источните земји. Иако никогаш не беа прецизно дефинирани, во периодот кога се најавуваше овој надворешно-политички пристап, односите со Кина, Русија, Азербејџан и други беа продлабочени во обид да се позиционира Унгарија како „мост“ меѓу Истокот и Западот.
Западен Балкан беше инкорпориран во оваа политика од слични причини – за да се зацврсти улогата на Унгарија како регионална сила што ќе го зголеми меѓународното влијание на Унгарија од една страна, а од друга страна ќе ја консолидира нејзината домашна моќ. Будимпешта се стреми кон оваа цел да ја трансформира земјата во клучниот играч во Централна Европа преку поттикнување блиски врски со земјите од Западен Балкан.
Историјата на регионот, географската близина и присуството на унгарско малцинство во некои делови, го направија Западен Балкан јасен предмет на интерес за Унгарија. Сепак, не сите шест земји имаат исто ниво на воспоставени односи со Будимпешта. Србија се издвојува како најистакнат сојузник на Унгарија, со забележителни односи, исто така меѓу блиските соработници на Орбан е и Милорад Додик, претседател на ентитетот на Република Српска во Босна и Херцеговина како, но исто така е многу важен и сојузот со десничарска партија ВМРО-ДПМНЕ во Северна Македонија, почнувајќи од поранешниот осуден премиер Никола Груевски, кој ужива унгарски азил, но ништо помалку и со новиот премиер Христијан Мицкоски.
Како што анализира ИРМО, овие сојузи се засноваат на заеднички нелиберални ставови и практики во однос на владеењето на правото, човековите права и слободи. Всушност, тие ги легитимизираат сопствените нелиберални режими поддржувајќи ги меѓусебните недемократски практики и нормализирајќи ги и домашно и на меѓународно ниво.
