Ако последното поглавје на Евгениј Пригожин навистина е напишано, тој живееше како што навидум умре: насилно, бурно и во центарот на интригите.
Фактите сè уште не се сосема јасни. Во средата попладне, деловен авион Embraer Legacy, регистриран кај шефот на Вагнер, „падна“ од небото јужно од селото Куженкинское во руската област Твер. Сите 10 патници во авионот беа прогласени за загинати.
Руската државна агенција за воздухопловство соопшти дека во авионот бил Пригожин.
Но, не требаше долго за теориите на заговор да почнат да се шират на Интернет, пренесува Си-Ен-Ен. Дали авионот беше соборен? Или, можеби, во него беше поставена бомба? И дали Пригожин навистина е мртов? Рускиот архипропагандист Владимир Соловјов се чини дека толку многу шпекулира, што во изјавата на Телеграм имплицираше дека извештаите за смртта на олигархот се прерани.
Украинците и нивните сојузници, инсинуира Соловјов, „ширеле лажна порака за смртта на Евгениј Пригожин“ врз основа на извештајот од Росија-24, руски државен телевизиски канал.
Сомнежи за „наводното“ загинување на Пригожин се појавија и на социјалните режи. Активистот Игор Сучко објави дека веројатно се изнесени лажни тврдења дека Пригожин од Вагнер ПВК загинал во авионска несреќа во близина на Москва во Твер. Ова смрди на заговорот на Пригожин да исчезне.
1. Манифестот на летот на авионот го наведе Пригожин како патник – ова е „доказ“.
2. Две експлозии се слушнале во воздухот пред падот.
Соловјов, кој е добро познат по тоа што си игра брзо и лабаво со фактите, брзо ретерираше. Но, околностите на несреќата, како и отворената конфронтација на Пригожин со Кремљ во јуни, изгледаа како да се извлечени од страниците на второкласен трилер.
На крајот на краиштата, во деновите по неуспешниот марш на неговите војници во Москва, руската државна телевизија ја откри наклонетоста на Пригожин за перики, маски и повеќекратни пасоши, сето тоа пронајдено во една од неговите шик резиденции, како за гангстери.
И немаше да биде целосно надвор од карактерот на Пригожин – кој ги водел озлогласените „трол-фарми“ вклучени во мешањето во претседателските избори во 2016 година – да го трола светот со инсценација на неговата смрт. На крајот на краиштата, руските истражувачки медиуми објавија дека шефот на Вагнер, очигледно, вработил најмалку еден двојник.
Се разбира, грозни работи, но можеби не пострашни од изведбите на Пригожин. Ова беше човекот, на крајот на краиштата, кој со пцуење бараше ресурси и муниција за неговите платеници во Украина, со објавување на грозоморни слики од нивните искршени тела. И неговите тиради со вулгарности против највисоките воени претставници на Русија, кои ги обвини дека се „дебели мачки“, ја запечатија неговата репутација како еден вид негативец надвор од централниот кастинг.
Но, ваквите шпекулации ја оставаат настрана главната поента. Пригожин, за сите намери и цели, повеќе не е сила во руската политика. Батја – „татковскиот“ назив што некои негови луѓе го користеа за него – ја напушти зградата.
Кој го има мотивот?
Истражниот комитет, највисокото тело за спроведување на законот во Русија, отвори кривична истрага за несреќата. Истрагата се води по член 263 од Кривичниот законик на Руската Федерација – прекршување на правилата за безбедност на движење и работа на воздушниот транспорт.
Да се води истрагата од Истражниот комитет не е ветувачки развој, барем во однос на транспарентноста во меѓународната авијација. На крајот на краиштата, агенцијата за спроведување на законот беше претходник и центар во напорите да се гонат противниците на рускиот претседател Владимир Путин, вклучително и опозицискиот лидер Алексеј Навални. Да се чека непристрасен извештај од Истражниот комитет е исто како да се очекува водителка на руската државна телевизија да престане да прима насоки од Кремљ.
Франција веќе соопшти дека постојат „разумни сомнежи“ за причината за авионската несреќа, во која наводно загинал лидерот на Вагнер групата, Евгениј Пригожин, според изјавата на официјалниот претставник на француската влада, Оливие Веран, пренесува Гардијан.
Без разлика дали ќе ја дознаеме вистинската причина за несреќата или не, истрагата што сега е во тек упатува на важно прашање: Кој би имал мотив и средства да се ослободи од Пригожин и неговите најблиски послушници?
Лесниот одговор, но во никој случај единствениот, за многу набљудувачи е – Путин.
Несреќата на авионот на Пригожин се случи само околу два месеци откако Пригожин и Вагнер го организираа својот бунт, најголемиот предизвик за владеењето на Путин во повеќе од две децении.
Само неколку дена по бунтот, бесниот Путин јасно стави до знаење дека постапките на Вагнер ги гледа како форма на предавство. Иако не го спомна Пригожин по име, тој ги обвини „организаторите на бунтот“ дека ја предале самата Русија.
Тоа е сериозно тврдење, но во неделите што следеа по бунтот, Вагнеровци не доживеаја брзи репресалии од Кремљ.
На борците на Вагнер им беше дозволено да се преселат во соседна Белорусија, според договорот што наводно го склучил белорускиот претседател Александар Лукашенко. А Пригожин се појави во јавноста и радосно се сликаше со африкански функционери на маргините на самитот Русија-Африка во Санкт Петербург и даваше изјави за државниот удар во Нигер.
Но, Пригожин, и покрај сето негово лудило, можеби се сети дека одмаздата е јадење што најдобро се служи барем млако, без оглед на тоа колку непријатели има.
Путин молчи за падот на авионот поврзан со шефот на Вагнер
Руските официјални лица, вклучително и претседателот Путин, не го коментираа инцидентот во кој Пригожин беше наведен како патник во авионот што се урна, пренесува Њујорк Тајмс. Нема потврда дека тој загинал.
Путин, во обраќањето во четвртокот, молчеше за падот на приватниот авион во кој на листата на патници беше вклучен и водачот на платениците, Пригожин.
Еден ден откако авионот се урна на полето меѓу Москва и Санкт Петербург, рускиот лидер и највисоките функционери на Кремљ не ја спомнаа судбината на Пригожин, основачот на приватната воена група Вагнер, кој во јуни предизвика еден од најдраматичните предизвици за владеењето на Путин во последните децении.
„Смутное время“ (Време на неволји)
Ако – и ова е сè уште големо ако – руската држава има врска со падот на авионот на Пригожин, тоа може да го зголеми чувството дека Русија влегува во Смутное время (Време на неволји), како што некои коментатори мрачно сугерираа за време на Вагнеровиот бунт. Во Русија, оваа фраза се однесува на период на беззаконие и насилна криза за наследување на почетокот на XVII век.
Во најмала рака, несреќата ги буди непријатните сеќавања од анархичните 1990-ти, кога Русите страдаа од неуспешната и насилна транзиција кон пазарна економија, а политичките убиства беа рутински.
За време на Путин, одбраната стана еден вид морбидна шега за тенденцијата на противниците на режимот да паѓаат од прозорците. Дали ова може да биде одбрана со други средства?
Мистериозните авионски несреќи, исто така, беа пример во некои случаи од висок профил во руската политика.
Рускиот истражувачки новинар Артем Боровиќ загина во 2000 година набргу откако неговиот авион за Кијив се урна по полетувањето од аеродромот Шереметјево во Москва. А генералот Александар Лебед – некогашен претседателски кандидат и регионален гувернер – загина во 2002 година во хеликоптерска несреќа, отстранувајќи го истакнатиот политички кандидат од пејзажот.
Значи, прашањето за cui bono – кој ќе има корист од смртта на шефот на Вагнер – најверојатно ќе биде во умот на политичките набљудувачи во наредниот период.
Идентификувани загинатите во несреќата, меѓу нив наводно е и Пригожин
Како што дознава ABC News, телата на загинатите во авионската несреќа кај Куженкино, Русија, меѓу кои е наводно и телото на Евгениј Пригожин, како и на командантот на ПМЦ „Вагнер“, Дмитриј Уткин, се префрлени во Регионалното биро за судски медицински преглед во Твер,
Меѓу 10-те загинати има тројца членови на екипажот и седум патници. Седумте патници се идентификувани како Сергеј Пропустин, Евгениј Макаријан, Александар Тотмин, Валериј Чекалов, Дмитриј Уткин, Николај Матусеев и Пригожин. Екипажот беше идентификуван како – командир Алексеј Левшин, копилотот Рустам Каримов и стјуардесата Кристина Распопова.
Во меѓувреме, во Санкт Петербург — родниот град на Пригожин — десетици луѓе пристигнуваат да запалат свеќи и да положат цвеќе на тазе поставениот споменик.
Драган Мишев (ЦивилМедиа)
