Што се случува во Израел и Газа и што е Хамас?

Вооружени лица на Хамас изведоа напад без преседан врз Израел од Појасот Газа на 7 октомври, убивајќи повеќе од 1.400 луѓе и земајќи 230 заложници.

По нападот Израел извршува напади во Газа. Палестинското Министерство за здравство кое го раководи Хамас соопшти дека загинале повеќе од 8.000 луѓе.

Премиерот Бенјамин Нетанјаху во саботата изјави дека Израел влегол во втората фаза од војната со Хамас, велејќи дека копнените сили влегле во, како што го нарече, „упориштето на злото“ – опишувајќи ја Газа – за да го „растури“ Хамас и да ги вратат заложниците дома.

„Ова ќе биде долга и тешка војна“, кажа Нетанјаху.

Што најави израелската војска?

Во петокот вечерта, Израел го засили бомбардирањето на Газа, додека тенковите и војниците ги проширија своите операции на територијата.

Портпаролот на израелската војска рече дека нивните сили „моќно оперираат на сите димензии за да ги постигнат целите на војната“.

Израелскиот министер за одбрана Јоав Галант во саботата изјави: „Директивите до силите се јасни: операцијата ќе продолжи до понатамошно известување“.

Военото крило на Хамас, бригадите на Изедин ал-Касам, рече дека се подготвени да се спротивстават на „агресијата со полна сила“.

Во текот на ноќта во петокот, огромни експлозии го осветлуваа небото над Газа. Во исто време, палестинските мобилни телефони и интернет мрежи се прекинаа, прекинувајќи ја комуникацијата и внатре во Појасот и со надворешниот свет. Затемнувањето го отежнало доаѓањето на возилата на брзата помош до повредените.

Дописникот на Би-Би-Си, Ружди Абу Алуф, кој се наоѓа во јужниот град Кан Јунис, опиша сцена на „тотален хаос“ на теренот во саботата, со паника меѓу стотиците илјади раселени луѓе кои се засолнети таму, откако Израел им кажал да ги напуштат своите домови на север.

Тој рече дека израелските напади биле најинтензивни на север, запад и исток од Појасот. Репортерот на една радио станица на северот рече дека бомбардирањето таму било „како земјотрес“.

Индонезиската болница во северниот град Баит Лахиа, наводно, била погодена, додека луѓето во градот Газа велат дека нападите биле насочени кон неколку патишта во близина на болницата Ал-Шифа, најголемата на територијата.

Израелската војска собрала десетици илјади војници долж периметарската ограда на територијата, заедно со тенкови и артилерија.Израел активираше околу 300.000 резервисти, заедно со постојаната сила од 160.000 војници.

Се смета дека Хамас има околу 25.000 луѓе во своето воено крило. Исто така, има огромен лавиринт од подземни тунели низ Газа, за кои претходно тврдеше дека се протегаат на 500 километри.

Каква е хуманитарната ситуација во Газа?

Во тек е очајна криза.

Во саботата, илјадници жители на Газа упаднаа во дистрибутивните центри и магацините на палестинската агенција за бегалци на ОН „земајќи пченично брашно и други основни средства за преживување, како што се средства за хигиена“.

„Ова е загрижувачки знак дека граѓанскиот поредок почнува да се урива по три недели војна и цврста опсада на Газа. Луѓето се исплашени, фрустрирани и очајни. „Тензиите и стравот се влошуваат со намалувањето на телефоните и интернет комуникациските линии“, се вели во соопштението на Палестинската агенција за бегалци на ОН.

Генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш го повтори повикот за итен прекин на огнот за да се олесни испораката на помош.

„Бев охрабрен во последните денови од она што изгледаше како растечки консензус во меѓународната заедница… за потребата од барем хуманитарна пауза во борбите“, рече тој во неделата.

Но, тој додаде дека е изненаден од интензитетот на израелската ескалација на бомбардирањата – потег за кој рече дека „ги поткопа наведените хуманитарни цели“.

Болниците во Газа, за кои Светската здравствена организација соопшти дека едвај функционираат поради недостиг од електрична енергија и залихи, се предупредуваат да се евакуираат, а некои веќе се погодени во израелските воздушни напади.

На Ружди Абу Алуф му било кажано дека е погодена индонезиската болница во Беит Лахија. Исто така имало и штрајкови на патиштата во близина на болницата Шифа во градот Газа, најголемата на територијата.

Израелската војска соопшти дека главната оперативна база на Хамас е под болницата, тврдење што групата го отфрли.

Околу 500 камиони дневно поминуваа во Газа пред почетокот на војната. Но, во последните денови дневно влегуваа во просек само 12 камиони кои превезуваат храна, вода и медицински материјали.

Директорот на Палестинската агенција за бегалци на ОН, Томас Вајт, вели дека помошта што доаѓа во регионот од Египет е „недоволна“.

До денес, нешто повеќе од 80 камиони со хуманитарна помош се дозволени во Газа. Во саботата, 28 октомври, немаше колона поради прекин на комуникациите.

Исто така, нема испораки со гориво, кое е потребно за производство на електрична енергија за болниците, засолништата, пекарниците, пречистителните станици, пумпните станици и канализациониот систем.

Израел одбива да дозволи испорака на гориво бидејќи вели дека тоа може да се користи за воени цели од Хамас. Исто така, се вели дека Хамас складира стотици илјади литри гориво што одбива да им го предаде на хуманитарните агенции.

Јужниот град Кан Јунис, вообичаено дом на 400.000 луѓе, бележи пораст на населението на околу 1,2 милиони откако израелската војска им нареди на луѓето што заминуваат во северните области да се евакуираат заради сопствена безбедност. Многу семејства ги делат домовите или спијат во шатори.

Сепак, Израел продолжи да изведува напади врз, како што вели, воените цели на Хамас во Кан Јунис и на други места во јужна Газа.

Регионалниот шеф за хуманитарна помош на ОН рече: „Никаде не е безбедно во Газа“.

Што е Хамас и што сака?

Хамас е палестинска група која владее со Појасот Газа од 2007 година. Групата се заколна на уништување на Израел и сака да ја замени со исламска држава.

Хамас водеше неколку војни со Израел откако ја презеде власта. Испука – или дозволи други групи да истрелаат – илјадници ракети кон Израел и изврши други смртоносни напади.

Како одговор, Израел постојано го напаѓа Хамас со воздушни напади. Во 2008 и 2014 година, исто така, испрати војници во Газа.

Заедно со Египет, Израел го блокираше Појасот Газа од 2007 година од, како што ги опишува – безбедносни причини.

Хамас – или во некои случаи неговото воено крило, бригадите на Изедин ал-Касам – е прогласен за терористичка група од Израел, Соединетите Држави, Европската Унија и Обединетото Краластво, како и од други сили. Иран ја поддржува групата, обезбедувајќи и финансирање, оружје и обука.

Зошто се случува ова сега?

На 7 октомври, стотици вооружени лица на Хамас преминаа од Појасот Газа во јужен Израел пробивајќи ја силно утврдената периметарска ограда, пловејќи по море и користејќи параглајдери.

Тоа беше најсериозниот прекуграничен напад со кој се соочи Израел во повеќе од една генерација.

Вооружените напаѓачи убија 1.400 луѓе, од кои повеќето цивили, во серија рации на воени пунктови, кибуци и музички фестивал, и зедоа заложници назад во Газа. Нетанјаху по нападот рече дека Израел е во војна и вети дека Хамас „ќе плати невидена цена“.

Со оглед на ресурсите на израелските безбедносни служби, зачудувачки беше тоа што нападот на Хамас не се очекуваше, вели дописникот за безбедност на Би-Би-Си, Френк Гарднер. Тоа се случи во време на зголемени израелско-палестински тензии.

Оваа година беше најсмртоносна досега за Палестинците кои живеат на Западниот Брег окупиран од Израел, што можеше да го мотивира Хамас да го нападне Израел. Хамас, исто така, можеби се обидуваше да постигне значајна пропагандна победа за да ја зголеми својата популарност меѓу обичните Палестинци.

Се смета дека фаќањето на израелските заложници е дизајнирано да изврши притисок врз Израел да ослободи некои од околу 4.500 Палестинци кои се држат во израелските затвори.

Израелската војска соопшти дека 229 лица сè уште се задржани во Газа.

Меѓу нив има 20 деца и најмалку 10 лица на возраст над 60 години. Војници исто така беа земени како заложници.

Хамас досега врати четворица заложници, а заливската држава Катар беше посредник за нивно ослободување.

Што е Појасот Газа и кој живее таму?

Појасот Газа е територија долга 41 км. и 10 км. широка лоцирана помеѓу Израел, Египет и Средоземното Море.

Првично окупирана од Египет, Газа беше окупирана од Израел за време на Шестдневната војна во 1967 година.

Израел ги повлече своите војници и околу 7.000 доселеници од територијата во 2005 година.

Газа е дом на 2,23 милиони луѓе и има една од највисоките густини на население во светот.

Според ОН, нешто повеќе од 75 отсто од населението на Газа – околу 1,7 милиони луѓе – се регистрирани бегалци или потомци на бегалци. Повеќе од 500.000 од нив живеат во осум преполни кампови лоцирани низ Појасот.

Израел го контролира воздушниот простор над Газа и нејзиниот брег, и строго го контролира движењето на луѓе и стоки.

Што е Палестина?

Западниот Брег и Газа, кои се познати како палестински територии, како и Источен Ерусалим и Израел, сите биле дел од земјата позната како Палестина од римско време до средината на 20 век.

Израел беше прогласен за држава во 1948 година, иако земјата сè уште се нарекува Палестина од оние кои не го признаваат правото на Израел да постои. Палестинците исто така го користат името Палестина како „чадор“ термин за Западниот Брег, Газа и Источен Ерусалим.

Палестински претседател е Махмуд Абас, познат и како Абу Мазен. Тој е сместен на Западниот Брег, кој е под израелска окупација. Абас е лидер на Палестинската управа (ПА) од 2005 година и ја претставува политичката партија Фатах, лут ривал на Хамас.

Извор: Би-Би-Си

Подготви: Б. Т./Фронтлајн