Skip to content
Од Дејвид Бренан, Дипломатски дописник на Newsweek
По 21-месечниот престој на Шведска во чекалната на НАТО и откако неодамна на крајот се случи долгоочекуваната ратификација во унгарскиот парламент, со пристапувањето на Стокхолм НАТО се прошири на 32 членки поттикнат од руската инвазија на Украина во февруари 2022 година.
Членството на Шведска и соседна Финска ја трансформираа безбедносната средина на НАТО во северна Европа и на Арктикот, додавајќи 130 километри до границата на НАТО со Русија и затегнувајќи ја обрачот на НАТО околу Балтичкото Море, што некои официјални лица веќе го нарекоa „НАТО Езеро.”
Низ децениската официјална надворешнополитичка неутралност – иако со блиска соработка со НАТО и членство во Европската унија – Стокхолм и Хелсинки долго време се подготвуваа за соработка. Сега, со нивното напуштање на политиката на неврзување, НАТО доби две армии кои, иако се релативно мали, се специјално дизајнирани да ја фрустрираат и да и наштетат на Русија, пишува Newsweek.
Финска веќе троши повеќе од 2 отсто од својот БДП на војската (минималниот услов на НАТО), а шведското Министерство за одбрана соопшти дека тоа ќе го стори до крајот на 2024 година. НАТО очекува 18 нејзини членки да го достигнат прагот до крајот на 2024 година. САД се меѓу лидерите кои трошат 3,4 отсто од својот БДП на војската, а Полска троши повеќе од кој било друг сојузник со 3,9 отсто. Меѓу земјите со најниска потрошувачка се Луксембург (0,72 отсто), Шпанија (1,26 отсто) и Белгија (1,26 отсто).
Нил Мелвин, директор за меѓународна безбедност во Кралскиот институт за Обединети услуги (RUSI), тинк-тенк со седиште во Лондон, рече: „Шведска особено му носи на НАТО добро опремена војска, со напредни борци, модерна морнарица вклучувајќи пет подморници, како и технолошка напредна воена индустриска база. Проширувањето на обврската за колективна одбрана на Алијансата од член 5 низ Скандинавија е дел од трансформацијата на северна Европа во бастион на НАТО“, рече Мелвин.
Нови модерни армии во Алијансата
Како Финска, Шведска носи модерна армија на масата на алијансата. Нејзините вооружени сили се состојат од околу 24.000 активни војници, поддржани од 11.400 резервисти и 21.000 членови на домашната гарда. Од 2025 година, Стокхолм, исто така, планира да регрутира 8.000 регрути во своите резерви годишно, од сегашните 6.000. Шведските пешадиски сили се поддржани од околу 500 оклопни пешадиски борбени возила, вклучувајќи го и модерниот CV-90. Шведска испорача му испорача на НАТО 120 борбени тенкови Леопард 2 од германско производство на почетокот на 2023 година, иако Стокхолм рече дека најмалку „една десетина“ од нив и биле донирани на Украина.
Зад фронтот, шведските сили можат да користат 26 самоодни артилериски системи Archer 155 mm, кои се дизајнирани да бидат многу подвижни за да се избегне контра-артилериски оган. „Стрелецот“ – од кои осум беа донирани на Украина – може да се распореди, да испука три насочени истрели и да ја напушти позицијата за гаѓање во рок од 75 секунди. Неговите оператори исто така можат да го прилагодат аголот на огнот и бројот на полнења за да ги испукаат сите три гранати истовремено. Нејзините гранати со најдолг дострел – водениот M982 Excalibur од САД – можат да достигнат цели оддалечени 50 километри.
Северни престижни воздушни сили
Најзначајниот придонес на Шведска во НАТО се несомнено нејзините воздушни и поморски сили, дизајнирани да ги покријат 3.200 километри крајбрежје на земјата, Балтичкото Море и воздушниот простор што се протега до арктичкиот регион. Шведска има околу 100 борбени авиони Saab JAS 39 Gripen, кои се сметаат за една од најразновидните платформи во западниот свет.
Грипен, напиша Џастин Бронк од RUSI во февруари 2023 година, „беше специјално дизајниран да се спротивстави на руските [ракети земја-воздух] и брзи авиони со летање многу ниско и со внатрешен пакет за електронско војување, и да биде лесен за одржување и ракување од дисперзирани бази со мобилни тимови во возила“.
Gripens исто така може да полетуваат и слетуваат на оштетените писти и автопатишта; уште една предност што може да го направи авионот привлечен за Украинците. Шведска има четири извидувачки авиони: два авиони Gulfstream G-IV опремени да користат разузнавачки сигнали и два Saab 340 AEW&C за рано предупредување и способности за воздушна контрола.
За одбрана од земја, Шведска има четири единици американски Patriot системи земја-воздух со пресретнувачи PAC-3 со дострел до околу 110 km. Заканите со пократок дострел може да се решат со платформите IRIS-T SLS, RBS 23 и RBS 70. На море
Шведска ќе игра клучна улога во контролата на НАТО на Балтичкото Море каде што руските пристаништа Св. Петербург и Калининград. Посебно важни ќе бидат шведските подморници, од кои во моментов има четири – три од класата Готланд и една дизел-електрична подморница од класата Седерманланд. Тие ќе бидат зголемени со две нови нападни подморници А26 – Блекинге и Скане – кои треба да бидат лансирани во 2027 и 2028 година. Подморниците на Шведска се дизајнирани да оперираат во плиткото Балтичко Море, во споредба со оние на поголемите сојузници на НАТО кои оперираат во подлабоките води.
Ова ќе и помогне на алијансата додека се обидува да ги следи руските бродови и да спречи саботажа на морското дно. Други шведски пловни објекти вклучуваат седум корвети, осум миночистачи, еден голем патролен брод и повеќе од десетина помали патролни чамци. Меѓу нив, стелт-корветите од класата Visby се најмоќни и нудат значителни способности за противвоздушна одбрана со краток дострел.
Шведска и Финска на првиот тест на НАТО
Околу 20.000 војници од 13 земји на крајниот север на Европа во Норвешка, на 3 март започнаа голема вежба за да се одбранат од хипотетички напад на територијата на НАТО. Вежбата Nordic Response 2024 завршува за два дена, на 14 март и во неа учествуваат и Финска и Шведска.
Земјите на НАТО вежбаат на копно, на море и во воздух со вклучени повеќе од 50 подморници, фрегати, корвети, носачи на авиони и амфибиски бродови, како и транспортни авиони, авиони за поморско набљудување и хеликоптери.
Копнените трупи ќе користат опрема вклучувајќи артилериски системи, тенкови и возила за следење. Земјите на НАТО кои учествуваат се Белгија, Канада, Данска, Финска, Франција, Германија, Италија, Холандија, Норвешка, Шпанија, Шведска, Велика Британија и САД.
Шведска учествува со околу 4.500 војници, исто како и Финска
„За прв пат Финска ќе учествува како земја членка на НАТО во остварувањето на колективната одбрана на регионите на алијансата“, се вели во соопштението на финските одбранбени сили.
Вклучувањето на Шведска и Финска во НАТО го зајакнува сојузот во Балтичкото Море – на кое се отвораат клучните руски пристаништа во Калининград и Санкт Петербург – и во таканаречената област на Висок Север.
„Високиот север претставува важна и стратешки лоцирана област за НАТО“, објави алијансата на својата веб-страница. „Вежбата ја зголемува нордиската подготвеност и способноста за спроведување на заеднички операции од големи размери во предизвикувачки временски услови и клима.
Newsweek го контактираше руското Министерство за надворешни работи преку е-пошта за да побара коментар.
Во одговорот Русија изразува протест против Nordic Response 2024.
„Нашата земја нема да го остави зајакнувањето на воениот потенцијал на НАТО во близина на нејзините граници без одговор. Таа ќе преземе соодветни одбранбени мерки со цел да ги намали заканите по нејзината национална безбедност“, рече портпаролката на Министерството за надворешни работи Марија Захарова.
Текстот од Њузвик го преведе М. Василева
