Брисел бара излез од кинеската зависност за ретките минерали

Европската унија и Кина минатата недела потпишаа „надграден механизам“ за снабдување со ретки минерали – металите што се клучни за батерии, магнети и одбранбена технологија. Брисел го претстави договорот како редок успех на самитот во Пекинг, но аналитичарите предупредуваат дека патот до вистинско намалување на зависноста од Пекинг е долг и стрмен.

Најавениот канал за „итно решавање на тесните грла“, според претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен, би требало веднаш да сигнализира ако Кина повторно ја затегне славината. Ограничувањата што Пекинг ги воведе во април, во сенка на сè пожестоката трговска пресметка со Вашингтон, предизвикаа паника меѓу европските производители – Кина преработува 85 % од светските ретки минерали и произведува повеќе од 90 % од висококвалитетните магнети.

Иако јуни донесе скок од 245 % на кинескиот извоз на ретко‑минерални магнети кон ЕУ во однос на мај, обемот сè уште е третина под ланскиот. „Огромен ризик за европските компании“, потврди фон дер Лајен, нагласувајќи дека довербата во трговијата зависи од „сигурни и предвидливи“ испораки.

Но брокерите на суровини се скептични. „Бројките се надвор од реалноста“, оценува Лора Пејџ од аналитичката фирма Кплер. Според неа, за да ја замени Кина, ЕУ би морала не само да отвори нови рудници, туку и да изгради комплетна ланец‑логистика – од првичен концентрат до финален магнет – што бара години, експертиза и милијарди.

Дополнителен хендикеп е внатрешната поделба во блокот. Додека САД инвестираат во домашни капацитети, Европа сè уште нема заедничка стратегија; поедини членки тивко одржуваат топли канали со Пекинг, обидувајќи се да не ги нарушат сопствените бизнис‑односи. Токму на тоа инсистираше и кинескиот претседател Си Џинпинг, оценувајќи дека проблемите на Европа „не потекнуваат од Кина“.

Во ваков триаголник, предупредуваат експертите, секое одложување на конкретни инвестиции во европска преработка го зголемува ризикот од нови шокови. „Кога двејца се тепаат, третиот добива“, коментираат во Брисел. Но кога се три играчи, додаваат, само оној со најцврст синџир на снабдување ќе излезе победник.