Економска капитулација на Европа: Договорот со Трамп ги откри слабостите на ЕУ

Кога претседателот на САД Доналд Трамп и претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен си подадоа рака во неговото голф-одморалиште во Шкотска, не потпишаа само нов трговски договор – тие го запечатија економското предавство на Европа.

Со прифаќање на царини од 15% на најголем дел од европскиот извоз во САД, Европската унија се откажа од своите децениски принципи на мултилатерализам и потклекна пред визијата на Трамп за свет во кој „победникот ги зема сите“. Последиците се сериозни и директни: царините се речиси десетпати повисоки од претходниот просек од 1,6%, а компании како Volkswagen веќе пријавија загуби од над 1,3 милијарди евра.

Европа ќе плати скапо: 750 милијарди долари за американска енергија

Но, најголемата загуба не се мерки во царините – туку во обврските што Европа ги презема за да го „задржи“ пристапот до американскиот пазар. ЕУ прифати да купи американска енергија во вредност од 750 милијарди долари во следните три години, плус дополнителни 600 милијарди долари инвестиции во американската економија – дел од нив во набавка на американска воена опрема.

Овие обврски ќе ги пренасочат клучните европски ресурси – од истражување, иновации и индустриски развој – кон поддршка на американската економија. Експертите предупредуваат: Европа не само што ќе изгуби економски суверенитет, туку и ќе стане финансиски зависна од волјата на Вашингтон.

Пропуштена шанса за отпор

Она што ја прави оваа капитулација уште потешка за варење е фактот што таа била целосно непотребна. ЕУ, со трговска размена од речиси еден трилион долари со САД, има силна преговарачка моќ. Европските институции веќе подготвиле план за контрацарини вредни 93 милијарди евра, како одговор на американскиот притисок.

Постоеле и други механизми – како инструментот за заштита од економска принуда – со кој ЕУ можела да ги санкционира американските компании, да ги исклучи од тендери, или да го ограничува пристапот до пазарот на интелектуална сопственост.

Но, поради страв од одмазда и внатрешни поделби, националните влади ѝ врзале раце на фон дер Лајен. Наместо отпор, таа преговарала од позиција на слабост.

Британија доби подобар договор од цела ЕУ

Контрастот со Велика Британија е остар: Лондон постигна царина од 10%, подобро од целиот европски блок. Додека тогаш ЕУ изразуваше загриженост поради тие услови, сега соопштува царина од 15% како дипломатски успех. Тоа ја открива клучната слабост на европското управување: неспособноста да се трансформираат националните интереси во заедничка европска стратегија.

Европа – енергетски, воено и трговски зависна

ЕУ не само што не се одвои од странската зависност, туку уште подлабоко се врза за САД – заменувајќи ја руската енергија со американска, прифаќајќи услови за масовни инвестиции во американска воена индустрија и оставајќи ја сопствената индустриска база без поддршка.

Оваа договорена зависност го поткопува обидот на Европа да стане стратегиски автономна. Наместо независност, континентот сè повеќе личи на економски приврзок на американската глобална стратегија.

Наместо сила, Европа покажа страв

Трамп успеа да го искористи европскиот страв од безбедносни ризици и геополитички нестабилности – да наметне услови што никој друг не би прифатил. ЕУ не постави пример на отпор кој другите земји би можеле да го следат. Напротив, таа го легитимизираше пристапот на економски притисок како легитимна алатка во меѓународните односи.

Заклучок: Ако Европа не се реформира – ваквите капитулации ќе станат норма

Попуштањето пред Трамп значи долгорочна штета за кредибилитетот на ЕУ. Наместо да ја обвинуваат фон дер Лајен, лидерите на земјите-членки треба да се запрашаат: дали вредеше да се избегне трговска војна по цена на стратегиска автономија?

Додека не се осмелат да создадат вистински функционална Европска унија, способна за одбрана на сопствените интереси, вакви понижувачки договори ќе продолжат – и Европа ќе остане моќна економија, но политички и стратешки немоќна.