Истанбул и Лисабон на врвот: кириите во европските метрополи „скокаат“ до 206 % за пет години

Од јуни 2020 до јуни 2025 година, изнајмувањето стан или куќа во Европската унија поскапе во просек за 12,5 %, покажуваат податоците на Евростат. Но под површината на овој скромен процент се крие драматично различна карта на станарините: новиот извештај на „Дојче Банк“, кој ги проучуваше кириите во 67 градови ширум светот (28 од нив европски), регистрира експлозивни скокови токму во градските центри.

Југот и Истокот ги кршат рекордите

Никаде како во Истанбул – таму кириите во центарот скокнаа 206 %, а за еднособен стан „само“ 191 %. Веднаш потоа е Лисабон со раст од 81 %, Прага со 73 % и неочекуваниот западноевропски „аутсајдер“ Единбург со 71 %. Барселона (65 %), Мадрид (59 %), Атина и Варшава (над 50 %) го комплетираат клубот на градови каде петгодишниот раст надмина половина од првичната вредност.

На спротивниот пол е Хелсинки, каде просечните кириите пораснаа скромни 3 %. Сепак, дури и таму еднособните станови се поскапи за 18 %, што останува најниското забележано темпо во Европа.

Колку чини „три соби во центар“?

Во 2025 година се бројат само пет европски градови каде трособен стан во центар се изнајмува под 2 000 евра: Хелсинки, Варшава, Истанбул, Будимпешта и Атина. На врвот, пак, се Лондон со 5 088 евра, Цирих и Женева со над 4 250 евра, а потоа Амстердам со повеќе од 3 800 евра. Девет града – од Даблин до Минхен – веќе преминаа психолошка граница од 3 000 евра. Официјалниот коментар е едноставен: финансиска моќ, меѓународни институции и хроничен недостиг од станбен фонд ја туркаат побарувачката нагоре.

Плата ≠ Кирија: кога месечниот чек не стигнува

Експертите на „Дојче Банк“ ја пресметаа и најболната формула – соодносот кирија–плата. Резултатите потврдуваат дека просечниот месечен приход веќе не е доволен за покривање на изнајмувањето во низа европски метрополи. Во Лисабон станарината „јаде“ 116 % од просечната плата; во Истанбул 101 %. Дури и во богатиот Лондон тој сооднос е 75 %, а во Барселона, Мадрид и Милано околу 70 %.

Најкомотни се Женева (29 %) и Цирих (35 %), каде високите плати оставаат и по 4 000–5 000 евра чист остаток по плаќањето кирија. Но in fine оставањето „пола плата за кирија“ станува норма во голем дел од Стариот континент.

Трошок што озбилно ја менува картата на животот

Како што растот на кириите продолжува да го надминува растот на платите, трошоците за домување заземаат се поголем удел во буџетите на домаќинствата – особено за оние со ниски примања или минимални плати. Натамошен притисок врз урбаните средини создава и хроничниот недостиг од станбен простор, што ја одржува спиралата на поскапувања.