Зошто златото постојано поскапува?

Во нелата кога златото собори нови рекорди над 4.300 долари за унца, прашањето повеќе не е „дали“, туку „зошто цената не престанува да расте“. Одговорот е спој од неколку силни тектонички движења во глобалната економија: очекувања за понатамошни намалувања на каматите во САД, пад на реалните приноси, историски силна куповна апетит на централните банки, повраток на големите пари во златните ETF-фонди и зголемена геополитичка неизвесност. Резултатот е класичен „safe-haven“ миграционен бран на капитал кон најстариот засолништен актив.

Речиси секоја од овие алки сама по себе би ја туркала цената нагоре; заедно создаваат перфектна бура. Прво, пораките од Федералните резерви сигнализираат уште едно сечење на каматите кон крајот на октомври, што механички ги намалува „реалните приноси“ — клучната гравитација што ја држи цената на златото долу. Кога реалните (инфлациски прилагодени) приноси паѓаат, алтернативниот трошок за држење злато — кое не носи купон — се намалува, а побарувачката расте. Податоците покажуваат спуштање на 10-годишниот TIPS принос околу 1.7–1.8%, паралелно со пад на номиналните приноси под 4%.

Втора алка: централнобанкарските каси. По рекордните купувања во 2022–2024, резервните банки продолжија нето-купувања и во 2025, со јасно изразен мотив — диверзификација и управување со ризик во свет на поголеми фискални дефицити и повисока геополитичка температура. Последните месеци повторно носат позитивен биланс, што го цементира долгорочниот поддржувачки под на цената.

Трета алка: враќањето на големите пари во златните ETF-фонди. По години интермитентни одливи, 2025 носи драматичен пресврт — рекордни месечни приливи во септември и најсилен квартал досега по номинална вредност. Тоа значи дека институционалните и дел од ретел инвеститорите повторно купуваат „хартиено злато“, што веднаш се пресликува во побарувачка за физичкиот метал.

Четврта алка: геополитика и валутна динамика. Ескалацијата во односите САД–Кина и нервозата околу кредитната стабилност на САД додадоа уште еден слој на побарувачка по засолништа, во средина каде што доларот не е еднозначно „сидро“ како некогаш. Во такви моменти, златото ја игра улогата на глобален неутрален колатерал.

И петта алка: психолошката. Кога цената пробива историски прагови, дел од инвеститорите влегуваат „за да не пропуштат воз“, а дел ребалансираат портфолија по автоматизирани правила — двата потези ја зајакнуваат краткорочната инерција. Банкарските куќи веќе ги коригираат нагоре среднорочните прогнози, со предупредување дека поспори намалувања на каматите или смирување на инфлацијата би можеле да донесат тивко „издишување“.