Болниците во Европа стануваат лесна цел: по кибер‑нападот во Франкфурт секторот брои 309 инциденти во една година

Кога универзитетската болница во Франкфурт падна под масивен хакерски напад, трауматологот и кризен планер Симон Мајер мораше за неколку часа да одлучи: целосно исклучување од интернет. Лабораториски резултати се бараа по телефон, операциите се одлагаа, а медицинските екипи повторно земаа пенкало и хартија. Половина година подоцна, системот сè уште работи со ограничен пристап до бази на податоци, а инфраструктурата се гради одново.

Франкфуртскиот напад е само дел од алармантната статистика: Европската агенција за сајбер‑безбедност (ENISA) лани регистрира 309 инциденти во здравството – повеќе од кој било друг критичен сектор. Просечната цена на еден сериозен пробив достигнува 300 000 евра, но вистинската штета се мери во загрозени животи. Минатогодишниот напад врз британска лабораторија, кога задоцнет крвен тест придонесе за смрт на пациент, јасно покажа дека сајбер‑ризиците се „прашање на живот и смрт“, како што предупредува шефот на СЗО Тедрос Гебрејесус.

Рансомвер – двојна закана

Според ENISA, рансомверот доминира: хакерите прво ги шифрираат системите и бараат милиони евра за отклучување, а паралелно ги продаваат украдените здравствени досиеја на црниот пазар. „Совршен бизнис‑план“, вели професорот Христос Ксенакис од Универзитетот во Пиреја – податоците се лесни за кражба, а вредноста им е висока.

Преструктуриран, но и потфрлен сектор

Парадоксално, здравството троши најмалку на заштита: само 27 % од европските болници имаат програма против рансомвер, а 40 % воопшто не тренираат немедицински кадар за сајбер‑ризици. „Кибер‑културата практично не постои“, предупредува Ксенакис, кој се присетува дека без надзор бил оставен во канцеларија со отклучени компјутери – сценарио од соништата за секој хакер.

Системски дупки и недостиг од пари

Италијанската хирург Сабина Магалини, координаторка на ЕУ‑проект за болничка сајбер‑безбедност, нагласува дека законите ги игнорираат специфичните предизвици на болниците: голем промет на пациенти, чест кадарски обрт и хронично преоптоварени доктори. Во Германија, болниците се обврзани 15 % од средствата за дигитална обнова да ги вложат во сајбер‑заштита, но лекарот Мајер уверува дека тоа е далеку од доволно: „Да имавме систем за навремено детектирање, нападот ќе го фатевме порано.“

Трошокот на неинвестирањето

Ирскиот здравствен систем плати горчива сметка во 2021: 101 милион евра директна штета и уште 657 милиони за реконструкција. „Сајбер‑безбедноста е дел од здравствената грижа“, вели ирскиот општ лекар Реј Воли. „Мораме проактивно да вложуваме, инаку цената ќе ја плаќаат пациентите.“