Skip to content
Европските работници се сè повеќе уморни, преоптоварени и под поголем стрес, и покрај инвестициите на рекордните компании во програми за благосостојба. Експертите предупредуваат дека часовите по јога и работилниците против стрес не ги решаваат основните проблеми и дека е време за длабоки, структурни промени што навистина ќе ги заштитат вработените од прегорување, анксиозност и ментална исцрпеност.
Иако компаниите инвестираат повеќе од кога било во благосостојбата на вработените, менталното здравје на работниците во Европа продолжува да се влошува.
Современата работна средина сè повеќе ги исцрпува вработените низ цела Европа и се чини дека никој нема јасен одговор за тоа како да се реши тоа.
Според анкетата на Европската агенција за безбедност и здравје при работа, речиси половина од работниците во 30 земји велат дека се преоптоварени со работа, 34 проценти веруваат дека нивната работа не е доволно препознаена, а 16 проценти пријавуваат дека се соочуваат со насилство или вербално вознемирување на работното место.
И покрај растечкиот корпоративен интерес за благосостојбата на вработените, притисокот не се намалува. Порано оваа година, истражувачите во Австралија го опишаа „преовладувачкиот парадокс“: владите и компаниите инвестираат повеќе од кога било во менталното здравје, но состојбата на вработените продолжува да се влошува.
„Особено по пандемијата, видовме бран луѓе кои се соочуваат со проблеми со менталното здравје, особено оние предизвикани или влошени од работата, вклучително и прегорувањето“, изјави Соња Наврока од Европскиот институт за синдикати (ETUI) за Euronews Health.
Во 2023 година, компаниите во Европа потрошија околу 19,6 милијарди долари (16,9 милијарди евра) за програми за велнес, од работилници за внимателност и управување со стресот до индивидуално ментално тренирање.
Денес, околу 29 проценти од европските работници имаат пристап до вакви програми.
Сепак, истражувањата покажуваат дека овие програми честопати ги заобиколуваат суштинските, структурни проблеми, таканаречените психосоцијални ризици: прекумерно работно оптоварување, долго работно време, несигурност на работното место, недостаток на признание и мобинг, но и пошироки економски и технолошки промени кои целосно го преобликуваат светот на работата.
„Ова воопшто не е решение од типот „Еве час по јога, преболете го тоа“, вели Манал Ази, виш советник за безбедност и здравје при работа во Меѓународната организација на трудот (МОТ).
Експертите истакнуваат дека грижата за менталното здравје на вработените мора да биде долгорочна и сеопфатна, а не список на ad-hoc активности дизајнирани од одделот за човечки ресурси или проект што зависи од личните ставови на менаџментот.
„Мислам дека токму тоа недостасува на многу работни места, пристапот е премногу едноставен, механички и затоа недостасуваат резултатите“, вели Јоланта Бурк, истражувачка по позитивна психологија и професорка на Кралскиот колеџ на хирурзи во Ирска.
Како да се намали менталното оптоварување на работниците?
Ази вели дека сè, од методите за вработување и унапредување, до оценувањето на перформансите и стилот на управување, до комуникацијата и количината на ресурси – го обликува искуството на работникот и може да биде можност за создавање поздрави работни места.
Според извештајот на TELUS Health, менаџерите кои успешно водат ментално здрави и продуктивни тимови имаат пет заеднички особини: вистинска грижа за благосостојбата на вработените, тимски пристап без нездрава конкуренција, инклузивност, решителност и способност да им пренесат чувство на цел на работниците надвор од нивните секојдневни задачи.
Некои компании ги тестираат и воведуваат промените.
Четиридневната работна недела е пилотирана во Велика Британија, Германија, Ирска и Исланд, а раните резултати покажуваат дека моделот може да го намали ризикот од прегорување и да го подобри целокупното здравје.
Сепак, Аци вели дека многу работодавци сè уште се неподготвени да се справат со психосоцијалните ризици.
„Постои отпор затоа што тоа значи многу одговорност, дополнителни трошоци, но и затоа што многумина едноставно не разбираат за што се работи“, вели Ази.
Затоа Наврока верува дека промените треба да дојдат и преку политиката. Шведска, на пример, има регулативи поврзани со вознемирување и прекумерна работа, додека Франција, Белгија и Португалија имаат закони за правото на исклучување по работното време.
Сепак, ниту една земја не го решила целосно прашањето за менталното здравје на работното место, а дури и оние кои се сметаат за застапници на рамнотежата помеѓу работата и приватниот живот имаат високи стапки на проблеми со менталното здравје.
Последиците се огромни: депресијата и срцевите проблеми предизвикани од стрес на работа ја чинат ЕУ повеќе од 100 милијарди евра годишно, а работодавците сносат над 80 проценти од тие трошоци, предупредува ETUI.
„Кога ќе се појави силна анксиозност или депресија, понекогаш е предоцна да се свртат работите. Луѓето потоа даваат отказ од работа. Затоа сакаме да се фокусираме на превенција“, вели Аци.
Како што додава тој, „работодавците имаат силен поттик да преземат акција бидејќи на крајот тоа ги чини многу“.
