Ристо Вртев: Денес е профитабилно да се „тамбура“ на национални жици

Овој пат во „Имаме неколку прашања за вас“ го имаме Ристо Вртев, основач на музичката група Архaнгел, нејзин фронтмен, композитор, текстописец и вокалист.

Бидејќи ретко дава интервјуа, за Рацин.мк ова беше прилика да го прашаме повеќе работи кои се однесуваат на неговата кариера која е поврзана со еден значаен период на македонскиот рокенрол, осумдесетите години на минатиот век, кога се појавија „Мизар“, а малку подоцна и „Архангел“ кои оставија силен печат во музиката во Македонија и поранешна Југославија.

Вртев во ова интервју говори за неговото учество во креирањето на музичкиот концепт на „Мизар“, но и за разликите кои се појавија меѓу членовите на бендот по што тој го создаде „Архангел“. Песните на Вртев и на „Архангел“ се поврзани со општествените случувања од транзицијата, меѓучовечките односи, вредностите, љубовта… Но, она што е нивна главна карактеристика е што станува збор за трансгенерациски дела кои еднакво ги доживуваат и пеат генерациите кои израснаа со „Архангел“, како и сите наредни кои со нив се запознаа десетини години подоцна преку музичките записи и концертите кои сѐ уште се масовно посетени.

Со Ристо Вртев разговараше Зоран Бојаровски

Овојпат во серијалот „Имаме неколку прашања за вас“имаме една, морам да кажам, легенда на македонската музика, на македонскиот рокенрол…

Ристо Вртев: Само мртвите луѓе се легенди.

Добро, но се вели дека некои додека се живи, стануваат легенди…

Особено кога пензионери, нели?

Веќе го видовте во камерата Ристо Вртев, фронтмен, музичар, поет…. Можам ли да ги употребам тие зборови?

Титулирањата кај нас се релативна категорија. Добро. Имаме мулти таленти, меѓутоа не испорачуваат по ниеден основ. Едноставно – сонграјтер. Мислам дека сум тоа. Значи пишувам песни и со некаков оркестар ги изведувам. Мислам дека тоа е најточно.

Благодарам за помошта и за можноста да го направиме ова интервју. Ова е ретка можност да имам соговорник како што сте вие.

Јас со задоволство, пошто се познаваме. Генерациски сме блиски и имам доверба. Инаку, да… Внимавам, пошто медиумите денес се оружје. Во рацете на непријателите.

Кога веќе така тргна интервјуто, во една песна вие и за самите себеси велите дека сте ладно оружје.

Јас преземам во прво лице затоа што сум театарско дете, па потоа кога пишувам, пишувам во прво лице, инспирирајќи се од некаков лик.

Практично креирам некој лик и влегувам во тоа и имам голема емпатија кон ликот што сум го креирал и влегувам во негови чевли за интерпретативно да бидам убедлив. Користам актерска техника… И тоа по Станиславски, додека е тоа, јас сум тој што го говори тоа тој лик. Тоа е една техника која ми е усвоена семејно.

Одличен почеток за ова интервју и баш се радувам што можеме да откриваме некои детали, иако можеби сте ги кажале и на други места. Значи сонграјтерот, всушност, обединува повеќе уметности, театар, сценски настап, стихови, поезија, музика…

Да, сите тие интереси. Затоа сум во овој формат. Тоа ми овозможува такво нешто. Да сублимираш во еден формат кој не бара многу за да егзистира. Значи, не ти требаат големи буџети. На времето беше доволно, беше ентузијазмот и од таму натаму, па до кај стигнеме. Тоа трае кај мене до ден денес.

Да, трае до ден денеска. Но, може ли да ми кажете, на пример, кој беше пресудниот момент кога се ставивте на почетокот на вашиот пат на кој сте и денеска. Што беше пресудно да ги споите овие интереси, вештини, приоритети, афинитети, желби и да тргне приказната за “Архангел”.

Звукот на електричната гитара како дете и оттогаш ме прогонува. Го прашав татко ми, што е ова? Прекрасен звук, нов звук, возбудлив звук и мислам дека тоа беше пресудно, но тогаш бев премалечок тогаш и бев во ликовната сфера. Значи работев и со маслени бои уште во основно и така натаму. И имам две недовршени платна што ми седат…

На шеснаесет години ги натерав моите да ми купат гитара и почна она, доста сликарство. Ова ме возбудува, решив да научам да свирам гитара. И после дваесет и две години почнав и активно со „Мизар“.

Кога ја напишав „Убер Македонише“ си викам леле, ова ќе биде гадно

Значи, така започна првата музичка приказна и сценските настапи. Што беше мотивацијата да го направите тоа и зошто концептот на „Мизар“ беше прифатлив во тој момент?

Не беше прифатлив…

Не, мислев прифатлив за Вас, како ваша определба…

Таа екипа, тоа постоеше како малски состав. И сега заради семејни конекции некако со Чаповски (Горазд)… Но, јас почнав да го слушам Дејвид Боуви, бев на таа линија интелектуалната, артистичката линија на рокенролот. Тогаш бев во тој сегмент, каде што необични, слоевити звуци ме привлекуваа, како оригинално се видов како авангарда со дел од тоа во тој процес. И кога влегов таму, направив репертоар од десет песни. Ми требаше неколку месеци и отидовме во Загреб. На „Ју-Рок момент“ бевме повикани, а тука мислам дека Таки помогна, Димитар Николов Таки, кој всушност претходно, кога јас бев во „Студентски збор“ (весник на студентската младина на Македонија) ми беше уредник таму. И ми даде прв текст после еден разговор на „приемно“, седум и пол шлајфни со полно име и презиме, прв новински настап и настана лудница во редакција, го пеглаа таму… Лудило, но тој застана зад мене и ми  даде уште една, втора цела страница и така некако влегов…Он ги организираше интервјуто со Бреговиќ, со Хусеин Хасан Ефендиќ, Горан Лисица Фоксот, големиот Фокс сега Далас Рекордс.

Тоа беа обидите во новинарството…

Да, тогаш бев новинар и јас практично кога почнав со „Мизар“ почнав да се збогувам со академскиот свет полека, полека… И ова пресуди затоа што сѐ што правев беше успешно и си реков веројатно тоа е тоа.

Потоа се случија некои неубави работи. Некаде осумдесет и седмата јас заминувам во Белград по приватна врска и со една девојка од Белград заминавме на Тасос и јас и ѝ испеав „Луна“.

После враќање од дискотека и онака, имаше полна месечина и јас: „Како си, кој тој немир, опиши го…“ И таа ми вели што е ова? Викам, моја песна се пофалив ја и таа ме запна ти мораш со ова да се занимаваш.

А јас тогаш бев веќе решен да си се вратам на факултет, да си станам поштен граѓанин на оваа земја и така натаму. Меѓутоа, ете, на инсистирање, што е чудно жена да те тера во неизвесност наместо во извесност, тоа нејзино воодушевување беше пресудно да се вратам јас повторно во оваа работа и да го направам „Архангел“.

Го спомнавте зборот авангарда…

Што и да значи тоа. Тогаш така велевме: „Што свирите вие?“ Авангарда, мислам многу смешно беше.

Во ред, ама неспорно е дека во мејнстримот на нешто што може да се нарече историја на македонскиот рокенрол, „Архангел“ се врзува за авангарда или твоето име Ристо Вртев се врзува за авангарда.

Така почна сето тоа со “Мизар”, а потоа тие отидоа во традиција и тоа дебела. Ако мене ме прашуваш авангарда, значи да немаш ти репер постоечки кој го следиш.

Или да претходиш…

Меѓутоа ако си на традиција, не си авангарда. Авангарда е нешто што нема корен. Туку почнува, од сега па натаму. Така практично тој репертоар од Првото откровение, тие песни се наоѓаат на првиот албум на Архангел. Ете, тоа е авангарда.

Корените, корените… Од многу корења крошна нема да видиме, а уште помалку плодови

Ајде да ја расчистиме и таа дилема, ако воопшто е дилема, но за мене е да речеме. Каде се одвоија патиштата на Архангел и на Мизар? Дали традицијата остана да биде основата на “Мизар”, а авангардата или нешто што тргнува од ново и создава нешто ново, го повлече она нешто што беше концептот на Архангел”?

Таа екипа која се собра, и не беше само Чаповски, тие отидоа кон религија, а јас користев религиски симболи, меѓутоа како провокација на атеистичкиот пристап.

Тоа беше една провокација, бидејќи после панкот, провокацијата беше легитимно уметничко средство да покренеш полемика. Јас се борев да има демократија, да може да се дебатира и за теми кои беа во она време забранети и штета што така и остана.

Знаеш да се демократизираше и Југославија со време, мислам дека немаше да заварши како што заврши.

Во тој период има една и останува една епизода наречена „Македонска стрељба“…

Тоа е Димитар Николов Таки. Тој беше постар од мене и со некои постари повозрасни. Јас имав дваесет и една година, да се разбереме, али многу ме ценеше, моите капацитети и познавања.

И јас влегов во таа екипа да го направам тоа. Примерот ни беше НСК, (Нуе Словенише кунст), значи една културна еманципација. Тоа беше идејата. Значи, од ликовната уметност, од театарот… Да се направи едно движење кое ќе ја осовремени нашата култура, ќе и даде еден правец современ, како што Словенците го сторија тоа.

Со Нуе Словенише Кунст…

Да. Тие групирања не се сфаќаа добро, како и сè што е либерално, нели? Но, ние го направивме тоа. Јас бев одговорен за музичката секција и првичната идеја беше со мојот школски Љубомир Стоисављевиќ Кучкар, басистот во Бастион, и Чочоровски Димитрие (првиот тапанист на „Леб и сол“ и на реномираниот состав „Ден за ден“). И тоа беше таа тројка. Таки инсистираше да биде авангардно, на линија на Шарло Акробата. Значи нешто без корен и он сметаше дека јас тоа го можам. Јас бев доста солиден гитарист. Кога се префрлив повеќе на пеење тоа не ми беше ни важно повеќе. Повеќе ми беше алатка за компонирање. Јас сум растен на „Махавишну оркестра“, така да можеш да замислиш како изгледало тоа, кој исто беше авангарден гитарист (Џон Меклафлин).

Дали е тоа џез не знам, али беше нешто out of mind. Покрај оваа линија, Боуви и (Брајан) Ино, ова ми беше Библија.

Сè до Битлси кога ги сфатив, затоа што малце тенеке саунд ми беа, од шеесетите години, со басовите.

Тоа се тие младешки фасцинации кога те лаже звукот, а тво серештвото не можеш да го восприемиш затоа што не ти се допаѓа звукот, да кажеме. Како се менуваа продукциите стануваше поинаку, но гледам дека и на други им пречи. Не го сакаат звукот, не ги интересира креативниот момент, туку звукот не му се допаѓа.

Исчезнаа културата на однесување, културата на дијалог, сето тоа исчезна.

Малку сакам да те задржам на Македонска стрељба бидејќи ме заинтригира идејата…

Да, легитимно, тие од ЦК побараа и поддршка. Нормално, ги откачија и сега…

ЦК е Централниот комитет на комунистите во Македонија. Интересно.

Да, потоа Таки ми одведе кај Влада Мијановиќ, Влада револуција 68, а ние бевме известувачи од Белградски џез фестивал. Седум дена, една недела. Тука си имаше позорникар кој се’ запишуваше и кога дојдовме ме собра УДБА и ме иследуваше, но положив со десет. Очигледно, зашто јас уплашен после тоа одам во редакција, а тие ми понудија уредничко место.

Прекрасно, они знаеја кадри да бираат, добри беа.

Само сакам да ставиме линија под „Македонска стрељба“ во смисла на тоа да потврдиме дека, имаше и идеја таа да биде со утврден и цврст концепт. Ти спомна дека имало секции и ти си бил задолжен за музичката секција.

Чочоровски замина во Австралија и се распадна таа комбинација и јас го искористив повикот на Чаповски и викам еве ова ќе биде. Таки ми велеше, немој бре со овие, врска немаат, а јас викам чекај ќе видиш. Поминаа неколку месеци, доаѓа на проба и вика – ова е генијално. Јас му велам што ти кажав, седи мирен, се прави, знам. Едноставно знаев да го направам тоа.

Но после тоа твојата кариера отиде во една друга насока. Веќе не беше тоа нешто што произлегува од концептот на Македонска стрељба.

После, на осумнаесет години го собраа Чаповски во војска и јас направив две снимки со Димушевски, али беа електро поп. Беа со сајзери, баш поп музика.

Кога се врати Чаповски, свиреше поп. Он сега не сака да каже дека се огрешил во чистотата на идеjата. Ама да, осумдесет и четвртата бевме на Меѓународен музички фестивал во Белград, како едни од десетте најдобри дема во Југославија. Таму елита. Покрај “Бјело дугме”, сè што знаеш беше таму.

Пари невидени, перилница невидена. Тоа беше онака. Хотел Југославија, Сава центар, убавина. И така добро си поминавме, барем јас и еден другар колега од Хаос ин Лаос што свиреше, Златан.

Многу убаво ни беше. Горазд веројатно би бил несреќен со сето тоа. И така практично се разминавме. Знаеш едноставно мене и веќе не ме тангираше тоа идење во традиција…

Имено, имено…

Поповите подобро пеат, шо е ова сега. Секој поп е подобар пејач од овој…

Значи сепак превладејаа интересите што произлегуваа од Дејвид Боуви, од другите…

Види јас корените ги знам и тоа многу институционално се одгледува. Од Танец па натаму, значи навистина го имаме тоа.

И новосоздадена народна музика…, значи ок, сè е тоа во ред, али тоа е една инерција. Кога ние се еманципиравме како посебна нација, овие лавовскиот дел што велам, требаше од Блаже (Конески) да се направи книжевен стандард, па потоа да се развива театарот, ова она, и стигнавме до едно завидно ниво.

Меѓутоа, потоа требаше да се осовремени сето тоа. Па дојде Горан Стефановски со современа драма, со Унковски. Малку модерно да видиме. Доста корени, од корења крошна нема да видиме, уште помалку плодови.

Тоа беше мојата идеја и затоа тука мораше да се сплитува, да се разделам од тоа. Ете, јас сум на таа линија. Да се направи она што недостасува. Јас сум на таа линија, значи да пополнам дупка. А не ова е профитабилно, ќе тамбураме на национални жици. Јас немам проблем со идентитетот.

Добро. Но, зошто „Архангел“ како поим?

Од песната.

Без духовност нема морал, нема општество, нема ништо.

Не, знам. Знам дека од песната произлезе, но сакам да кажам, можеби ќе те испровоцирам, можеби и грешам, не знам, ќе ми кажеш.

„Архангел“ настана за да го знаеме коренот, но да одиме понатаму или во толкувањето на пример, еве да одиме во ова толкување. Архангелите се небески суштества што патуваат, гравитираат од небеското кон земното, воспоставуваат некакви релации, некаква комуникација.

Во тој дел ли се бараше себеси, се обидуваше да најдеш?

Не. Види, прво, како се форматира човечкото суштество? Во природна состојба го гледаме. Додека е дете гледаш кое што ќе биде. Тоа што си игра само тоа ќе биде уметник, а ова што малтретира родители ќе биде некој раководител.

Сакам да кажам образованието не форматира, ни дава оперативен систем и во идеален случај би требало да ги научи децата да размислуваат, што би било она ни фалат добри даскали, би рекол. Некогаш и ги имавме. Потоа со искуство стекнуваме знаења. Е, индивидуацијата вистинска и созревање на човековата личност почнува со сознание, а тоа е духовна вертикала. Без духовност нема морал, нема општество, нема ништо. Има предполитичка состојба и гледаме светот тргна натаму. Го нема тоа, нема ниту срам, ниту совест, ниту чест.

Едни убави работи кои се корисни за секое општество. Култура на однесување, култура на дијалог, сето тоа исчезна. Тоа е зрелост. Затоа велам ја ние сме политички незрел народ.

Тоа е толку очигледно, да тоа… А народот ни е мудар. Во малите средини тој има знаење. Тие се попаметни, тоа се интелектуалци, таму ќе ги најдеш. Ова што го гледаме на јавна сцена е Бог да чува.

Велиш сè уште народот ни е политички незрел, но во твојата поезија или песни имаш политички ангажман. Имаш политички пораки. Не политички во смисла на секојдневна политика, туку повеќе политички пораки во смисла на личен идентитет и осознавање…

Повеќе е социологија и општествен ангажман, не е директно политичко тоа.

Еве ајде да го провериме тоа низ една песна. Може ли со Убер Македонише?

Велиш: „Изеди до трошка што небото ти дало, пополни ги сите резерви на сало, пат во Европа, провинциска слава….

Дали е ова во духот на Васил Иљоски, да кажеме. Ова е битова драма. Речникот е од таму. Значи јас се надоврзувам тука…како автор се надоврзувам на традицијата…

Но внатрешното полнење е нешто друго. Пораката која низ тие битови зборови се испраќа…

А од каде инспирацијата… Кога се распадна Сојузот за Македонија, реков готови сме.

Кога не се разрешуваше атентатот на претседателот Киро, јас реков ние одиме надолу и секој ми велеше „абе ти сè црно гледаш, ќе биде супер дваесет и први век“. Јас викам ќе биде многу лошо. Ќути бре, ти сè црно гледаш. Е сега јас не зборувам повеќе, гледам да се веселам на сонцето и има природа што ќе ми говори, знаеш, за да избегам од тие наративи.

Ете тоа е  нешто што го почувствував: И стојам отстрана и посмтраам и во ништо

...повеќе не верувам…

И наместо да кажам „Ај у ПМ“… викам „Убер Македонише“, и кога го напишав тоа си викам, леле, ова ќе биде гадно. Како ќе биде сфатено? И така беше. Но, му се јавив на Дарко Митревски, тогаш дружевме, и он беше одушевен, а и Александар Поповски исто. И јас за да се одбранам кога ме прашуваа „Македонска стрељба“, чие е тоа? А јас велам на Климент Охридски, како чие е? Тоа е нашиот водач. Македонија припаѓа на Климент Охридски и беше обид повторно да се стори нешто, меѓутоа они се генерација на седумдесетите, таа генерација беше…

Да, но они го преточија тоа во филмот „Збогум на дваесетиот век“?

Не, тоа е компилација од многу нешта. „Убер Македонише“ не се наоѓа во филмот, не е дел од музиката, туку на одјавната шпица. Кога ќе станат им оди таа песна, пошто практично јас го издадов албумот, од парчења од филмот е направен спотот за да филмот да има промоција.

Ретко е тоа да музиката го најавува филмот. Обично музичарите го користат тоа што песната им е во филм, а овде беше обратната ситуација.

Која е твојата заумна сила? Твојата лична?

Заумна сила? Тоа е она кога наоѓаш резерви на сила за да издржиш. Кога ти доаѓа сила, затоа што немаш избор, туку мораш да го издржиш.

Не сакам, стварно не сакам да објаснувам што сум мислел, но има тука уште една метафора. Тоа во спотот се гледа. Поетот и татковината. Или судбината на уметникот. И гледаш во пустелија е.

Сам си на светот, сам со своето. И така е исправно, затоа што ти разговараш и си на бранова должи со универзумот за да ти даде нешто.

Значи сечија кариера е ситуација, ситуациона и ете, преку тој ќе се прекрши и тој ќе се истакне таму генерациски… Не она: се родил гениј. Капацитетни се раѓаат, али капацитетот да го реализираш, да го опредметиш во нешто саглам, тоа е охохо.

Сакам да проверам уште една твоја теза што сега ја искажа, а поврзана со твојот ангажман со твојата, со твојата комуникација со публиката преку песните што ги пишуваш, преку музиката. Велиш, Македонците, македонскиот народ сè уште недоволно политички зрел народ.

Но, твоите песни, твоите настапи, концертите наидуваат на извонредна комуникација со публиката. Кога го гледам јас тоа на концертите твои кај публиката, не можам да кажам дека тоа се политички неписмени луѓе.

Тие ги пеат твоите песни, ги доживуваат.

Друго е чувство, а друго е да имаш зрелост. Ние имаме на ниво на поединци, меѓутоа не сме ние, како да кажам, не сме организирани според правилата на игра.

И ова време што беше изгубено транзиционно, посилните државни организми можат да си дозволат таков луксуз. Ние, ние ги нарушивме нашите позиции, би рекол. Ние требаше да запнеме десет пати повеќе од сите други за да се еманципираме, да ги решаваме проблемите со време.

Јас и не знам зошто не е прифатен Република Македонија Скопје. Одлично! Е сега Северна, еве ви Северна и ако тоа го испуштевме, мислам на крајот и Македонија ќе се избришеше. Е сега има одговорни за тоа. Нека се запрашаат тие зошто? Или еве утешено за патриотите, ако има Северна, има и Јужна, има и Источна. Ќе правите конгрес во Солун, ќе ја отцепите од Грција, од Бугарија и еве повторно цела ќе биде.

Дали е Вардарска, Пиринска или Северна, Јужна, Источна. Што менува тоа,  не е голема драма. Ама да го изоставувате зборот Македонија, да се правите патриоти и да измислувате непостоечки термини како „Северџан“, тоа е глупаво. Ете, тоа е мој став околу таа глупаријада и мислам дека е погрешен наратив и непатриотски.

Уште уште едно или две прашања. Малку сега ќе се одалечиме од политиката. Мислам дека концертите на Архангел се еден, ќе го употребам тој израз, архетип што значи концертен настап и тоа се ретки ситуации кај нас навистина.

И пак ќе го повторам тоа дека публиката кога доаѓа на вашите, на твоите концерти, станува едно со тебе, со твојата енергија, со песните што заедно ги пеете итн. Како го толкуваш тој тип на флуид, тој тип на комуникација на сцена?

Токму тоа ме мотивира да дадам сè од себе на концерот. Инаку, да ги пееш истите песни не сум направил нов албум од 2003. Тоа не е многу интересно, нели? Меѓутоа се случува нешто, некоја синергија и тоа секогаш, знаеш, убаво ти е. И ним и мене, значи едно, има нешто што ни е заедничко.

Авторот има врска со песната додека ја создаде. Потоа кога ќе ја фрлиш во јавност, врската помеѓу публиката и песната е независна работа, не можам јас да наложам. Тие бираат и едноставно се случи.

Дали сум го претпоставил тоа? Јок! Дали татко ми мајка ми и сестра ми верувале во тоа? Јок! Ти си луд? Дали некој во естаблишментот верувал? Абе ајде ќе свириш за двеста луѓе со ова што го правиш.

Никој, никогаш. Ама еве се случи. Јас имам обичај да проверам дали е тоа така. Јас секогаш се проверувам и себеси и сопствените мисли. На пример, ако ми текне нешто што изгледа малку поневообичаено, веднаш јас сум си критичарот. Го гледам од спротивното. Логика. Викам не си верувам сè. Да не си веруваш себеси е основа на интелектуална работа. Ако си веруваш, не знам…

Добро тоа така кажано значи дека секогаш се преиспитуваш…

Апсолутно. Секогаш

Но, не станува збор за немање самодоверба. Друго е самодоверба, а друго е да не си веруваш во нешто што го правиш…

Да, да. Да немав самодоверба… јас имав, живеев како театарско дете. Сцената не ми е непозната.

После панкот, провокацијата беше легитимно уметничко средство да покренеш полемика

Уште едно прашање поврзано со сцената и со тоа што кажавте. Кога зборуваме за комуникацијата со публиката, за сценските настапи, ти велиш ќе го напишам тоа што сум го напишал и ќе им го дадам на публиката и веќе тоа си живее само од себе или си живее со публиката и како таа го доживува.

Но, дали некогаш си паднал во искушение да речеш дека можеш да владееш со публиката, да ја контролираш, да ја манипулираш, да ја употребуваш за нешто.

Ова го поставувам како прашање затоа што минатата сабота имаше концерт хрватскиот изведувач, не можам да го наречам музичар, Томпсон пред петсто илјади публика. Тоа беше манифестација на национализам, на фашистички пароли и така натаму, и нешто што овој тип на изведувачи го користат за да пласираат таков тип пораки.

Да, но мислам дека има претходница на тоа. Ја мислам дека Хрватите не се задоволни бидејќи ние после Југославија имаме деспоти. Една номенклатура која си го договори патот на тоа што правеа.

Тоа почна од кога седумдесетчетвртата и сега го гледаме зенитот на таа политика практично. А за сѐ е крив Тито, нормално. Кој беше единствениот Југословен. (Тито) Не создаде Југословени. Тоа е страшно. Америка успеа Американци да направи.

И сега што се деси? Се загрижија Хрватите од цајките (хрватски термин за турбо фолк изведувачите од Србија) како Пријовичка (Александра Пријовиќ), снаата на Брена, и еве ти го државни проект Томпсон. Тоа без држава не можеш тоа да го направиш. Се запишува кој отсуствува. Тоа е баш онака. Ова е Хрватска, не се дава. Но, тие пароли бесмислени. Мене ми се комични, комични. Да беа Србија и Хрватска нешто, ќе им допуштеа да се истепат, ама и тоа не им дозволуваат. Ако ме разбираш, стопаните. Мислам смешно е сè тоа. Тоа се провизориуми. Така значи историјата ја создаваат империите. Ние живееме во време кога сè уште имаш последици од распадот на Римската империја.

И види колку долго трае тоа. Страшна работа. Кој не е свесен за тоа, лошо ги перцепира работите. Треба да се види таму што значеше распадот на Римската Империја. Убаво да се прочита тоа четиво.

Да. Добро, ви благодарам многу на разговорот. Има многу теми што можеме да ги разговараме, но во некоја наредна прилика.