Skip to content
Володимир Зеленски и Кир Стармер посветија големо внимание на безбедносните гаранции што би можеле да го направат мирот навистина одржлив доколку САД можат да извршат притисок врз Русија да ги запре убиствата и да се вклучат во смислена дипломатија.
Олександар ЛЕВЧЕНКО*
На 13 август 2025 година, по виртуелната средба со американскиот претседател Д. Трамп и лидерите на ЕУ, британскиот премиер Кир Стармер изјави дека Обединетото Кралство и другите европски земји имаа детални воени планови за распоредување „контингент на оние што се подготвени“ во Украина по постигнувањето договор за прекин на огнот. Обединетото Кралство сега ја напушти првичната идеја за контингент од 30.000 војници во Украина за заштита на градовите и пристаништата. Наместо тоа, Лондон предлага „пореална мисија“ што би вклучувала патролирање на воздушниот простор над западните региони на Украина, обука на украинската војска и деминирање на Црното Море. На крајот на 2024 година, лидерите на некои европски земји почнаа да разговараат за испраќање војници во Украина како дел од „коалиција на оние што се подготвени“ по прекинот на непријателствата. Затоа, европските партнери на Киев се обидоа да изградат безбедносен систем кој, доколку не ја одврати Русија од нова агресија, ќе ја направи цената на војната превисока за неа. Оваа иницијатива ја промовираа две земји – Франција и Обединетото Кралство. Ставот на Соединетите Американски Држави беше клучен за спроведувањето на оваа идеја. Претходно, Кир Стармер изјави: Обединетото Кралство нема да испрати свои трупи во Украина по завршувањето на војната без безбедносни гаранции од Соединетите Американски Држави.
Сепак, администрацијата на Доналд Трамп реагираше ладно на идејата за обезбедување гаранции за „силите за одвраќање“ во Украина. Ставот на Вашингтон доведе до фактот дека многу европски земји не изразија интерес за учество во испраќањето на свои воени единици во Украина. Формалниот изговор беше повикување на фактот дека распоредувањето на значајни воени сили за заштита на стратешките украински објекти би можело да доведе до ескалација. Во моментов, како што објави „Тајмс“, улогата на Соединетите Американски Држави во идната мисија останува неизвесна.
Сегашниот план на „коалицијата на оние што се волни“ предвидува обезбедување логистика, испорака на оружје и професионална поддршка за обука, реконструкција и реорганизација на украинските копнени сили. Обуката ќе се одвива главно во западниот дел од земјата, каде што трупите се помалку ранливи на руски напади. Покрај тоа, се планира патролирање на воздушниот простор над Украина со авиони „Тајфун“ или „Ф-35“ со цел да се одвратат можни напади и да се обноват меѓународните летови, како и да се уверат Украинците. Земјите од коалицијата, исто така, ќе помогнат во деминирањето на Црното Море, обезбедувајќи безбеден премин за комерцијални и транспортни бродови што пловат до и од украинските пристаништа.
Со оглед на големата веројатност за замрзнување на непријателствата, Украина и Западот се соочуваат со прашањето за безбедносни гаранции што можат да го направат мирот навистина одржлив. Очигледно е дека најдобрата безбедносна гаранција за Киев би била членството во НАТО. Сепак, од многу причини, Украина нема да се приклучи на Алијансата на краток до среден рок. Затоа, распоредувањето на „сили за одвраќање“ во Украина станува една од ретките алатки што ќе послужат како одвраќање на Путин од уште една инвазија. Многу е важно САД да обезбедат безбедносни гаранции и за контингентот на „коалицијата на оние што се подготвени“ во Украина. Прво, тоа ќе го зголеми бројот на земји што се согласуваат да ги испратат своите трупи во „силите за одвраќање“. Второ, тоа ќе има поголем одвраќачки ефект врз одлуките и активностите на руското раководство во врска со Украина. Во исто време, за Киев и неговите партнери, останува истата критична зависност од разузнавачките информации што ги даваат САД.
Охрабрувачки е што, според Политико, Доналд Трамп изјавил за време на онлајн разговор со европските лидери дека Соединетите Американски Држави се подготвени да обезбедат безбедносни гаранции за Украина, но под одредени услови. Иако Д. Трамп јасно стави до знаење дека Соединетите Американски Држави нема директно да испорачуваат оружје или војници во Украина, туку ќе продаваат оружје во Европа. Главната работа е американскиот претседател да се придржува до оваа одлука по средбата со Путин во Алјаска.
Едно од клучните прашања е каков мандат ќе имаат силите за одвраќање. Без таков мандат, мисијата може да се претвори во уште една формално постоечка алатка која нема да може ефикасно да спречи нова војна. Ова прашање треба да биде предмет на преговори и потребно е да се инсистира на највисоко ниво на подготвеност. Заради безбедноста на Украина, нема голема потреба од „сили за одвраќање“ кои само ќе ја следат ситуацијата со прекинот на огнот. Она што навистина е потребно е воен контингент подготвен, заедно со украинските вооружени сили, да ги одбие Русите доколку ги прекршат условите на идниот мировен договор.
Неопходно е да се случи пресвртница во умовите на европските политичари и граѓани: заради сопствената безбедност, тие мора да донесат одлуки кои се непопуларни меѓу европските граѓани и да учествуваат во спроведувањето на планот „коалиција на оние што се волни“ за давање безбедносни гаранции на Украина. Европските лидери мора да им пренесат на своите граѓани дека инвестициите во безбедноста на Украина се инвестиции во нивната сопствена безбедност, што ќе избегне многу поголеми загуби во иднина. Во оваа смисла, постојат доволно прифатливи опции за европските држави да избегнат лично учество на европските воени единици во зајакнувањето на одбранбените способности на Украина. Особено, европските држави можат да финансираат масовно учество на странски легионери за учество во војната на страната на Киев, со цел да се изедначи нерамнотежата во човечките ресурси. Меѓу овие странски легионери можат да има пензионирани пилоти на авиони, оператори на ракетни лансери итн., кои знаат да се борат со современо оружје и чија преквалификација не бара многу време и пари.
По онлајн состанокот со американскиот претседател Доналд Трамп, британскиот премиер изјави дека некои европски земји стравуваат дека распоредувањето десетици илјади војници за заштита на клучните украински локации би било премногу ризично и дека не се подготвени да обезбедат доволно војници за да го одвратат претседателот Путин од напад. Ова, меѓу другото, предизвика разочарување. Стармер рече дека западните лидери постигнале „вистински напредок“ за време на телефонскиот разговор пред средбата на Трамп со Путин во Алјаска. Според него, сега постои „вистинска“ шанса да се склучи договор, додека европските сојузници ветија дека ќе го олеснат неговото спроведување. Тој го увери Трамп дека „меѓународните граници не можат и не смеат да се менуваат со сила“.
„Исто така сме подготвени да го зголемиме притисокот врз Русија, особено врз економијата, користејќи санкции и пошироки мерки доколку е потребно. Во оваа смисла, ние во Велика Британија ги подготвуваме следните пакети строги санкции“, рече британскиот премиер.
Велика Британија ги притиска своите сојузници од ЕУ да запленат 260 милијарди евра замрзнати руски средства, но тие досега се спротивставуваат. Владата на Велика Британија објави дека „сите опции се на маса“ за да се зголеми притисокот врз Русија. Следниот ден, украинскиот претседател Володимир Зеленски се сретна со британскиот премиер Кир Стармер во неговата резиденција во Лондон. Стармер последен пат го пречека Зеленски на Даунинг стрит во јуни. За време на состанокот, лидерите ги координираа следните чекори и разговараа за континуирана поддршка за Украина. Володимир Зеленски им се заблагодари на Кир Стармер и на целиот британски народ за нивната искрена и непоколеблива поддршка за Украина и Украинците. Во билатерален формат, лидерите разменија мислења за очекувањата од состанокот во Алјаска и можните перспективи. Володимир Зеленски и Кир Стармер посветија големо внимание на безбедносните гаранции што би можеле да го направат мирот навистина одржлив доколку САД можат да извршат притисок врз Русија да ги запре убиствата и да се вклучат во смислена дипломатија.
Претседателот Зеленски нагласи дека е важно Украина, заедно со сите партнери, да може да постигне ефикасни формати за безбедносна работа во рамките на „коалицијата на оние што се волни“. Лидерите, исто така, детално разговараа за продолжувањето на програмата за поддршка на украинската армија и украинското одбранбено производство. Особено, се разговараше за механизмот за снабдување со оружје, како што е PURL. Шефот на државата Украина го покани Обединетото Кралство да се придружи на оваа иницијатива. Посебно внимание беше посветено на стогодишниот договор меѓу Украина и Обединетото Кралство, кој Володимир Зеленски и Кир Стармер го потпишаа во Киев во јануари. Украина се подготвува да го ратификува до крајот на овој месец. Потоа, како резултат на тоа, ќе биде можно да се одржи проширен состанок Украина-Обединето Кралство. Покрај тоа, лидерите разговараа за инвестициите во производство на дронови во Украина. Украина има значителен потенцијал да го зголеми обемот на производство и итно ѝ е потребно финансирање за ова. Дроновите играат клучна улога на фронтот, а Украина има одлични можности за нивно производство, па затоа инвестициите во производство на дронови можат да влијаат на ситуацијата на стратешко ниво.
*Олександар ЛЕВЧЕНКО e поранешен украински амбасадор во Хрватска и Босна и Херцеговина
