Skip to content
Еден од факторите што го спречува отворањето на странските пазари е ризикот украинското оружје да стигне до Русија преку трети земји. Со оглед на ова, претседателот на Украина предложи списокот на потенцијални купувачи на украинско оружје да се ограничи исклучиво на земјите од „Рамштајн“.
Олександар ЛЕВЧЕНКО*
Полскиот премиер објави планови за петкратно зголемување на производството на артилериски гранати од околу 30.000 на 150-180.000 единици годишно. Овој чекор има за цел да го зајакне одбранбениот потенцијал на Полска и да ја поддржи Украина и нејзините партнери. Владата издвои околу 2,4 милијарди злоти (приближно 660 милиони долари) за спроведување на планот. Полска е јасно свесна дека Русија е најголемата закана за нејзината безбедност, а без силна Украина, таа закана ќе биде директно на границите на Полска. Проширувањето на одбранбениот потенцијал на Полска и поддршката на Украина се два меѓусебно поврзани чекори во спротивставувањето на руската агресија, која го загрозува целиот регион.
Германија ќе го финансира производството на беспилотни летала со долг дострел за Украина, способни да погодуваат цели длабоко во руската задна страна. Зборуваме за повеќе од 500 камиказе дронови Ан-196. Дроновите имаат дострел на лет до 2.000 км и се способни да носат боева глава тешка околу 75 кг. Зајакнувањето на одбранбеното партнерство со Украина го најави германскиот министер за надворешни работи Јохан Вадефул за време на неговата неодамнешна прва посета на Киев. Претставници на германската одбранбена индустрија патуваа со него во Украина. Министерот ја објави својата намера да создаде заеднички претпријатија за Украина да може самостојно и побрзо да произведува оружје за својата одбрана. Покрај тоа, Латвија ќе испорача 42 модерни оклопни транспортери „Патрија“ на Украина. Покрај „Патрија“, новиот пакет помош ќе вклучува и друга воена опрема. Во периодот 2024-2025 година, Латвија ќе продолжи да обезбедува одбранбена поддршка на Украина во износ од 0,25% од нејзиниот БДП. Важно е што, според новите принципи на НАТО, директната помош за Украина и придонесите за нејзината одбранбена индустрија сега можат да се земат предвид во целокупната структура на трошоците за одбрана на земјите-членки на Алијансата.
Нов Зеланд ќе ѝ обезбеди на Украина нов пакет помош од 16 милиони новозеландски долари. Пакетот ќе вклучува и воена и хуманитарна помош. „Одбраната на Украина има значајни импликации не само за безбедноста на евроатлантскиот регион, туку и за Индо-пацифичкиот регион. Мора да продолжиме да соработуваме со другите членови на меѓународната заедница за да поддржиме поредок базиран на правила што им служи на сите наши интереси“, рече министерот за надворешни работи на Нов Зеланд, Питерс.
Иницијативата на Европската Унија за испорака на 2 милиони гранати и муниција на Украина до 2025 година веќе обезбеди 80% од планираната сума. Шефицата за надворешна политика на ЕУ, Каја Калас, изјави дека и покрај напредокот, ЕУ мора да направи повеќе за да ја постигне целосната цел за обезбедување на Украина со потребната муниција до крајот на годината. Таа нагласи дека зголемувањето на воените трошоци во Русија укажува на намери за проширување на војната. Русија претставува директна закана за Европската Унија преку саботажи и сајбер напади, а нејзините огромни воени трошоци сугерираат дека Владимир Путин планира да ја распореди својата војска на друго место во иднина.
Повеќеслојниот систем за воздушна одбрана на Украина е мешавина од системи од советската ера и системи произведени од Западот, но многу од нив во голема мера се потпираат на ракети испорачани од САД. Со оглед на неодамнешното прекинување на снабдувањето со муниција и ракети од страна на Вашингтон, важно е да се разбере кои системи остануваат функционални без поддршка од САД. Секој систем за воздушна одбрана, без разлика дали е Патриот или Стингер, е неефикасен без ракети. Оваа ранливост веќе ја принуди Украина да надгради некои советски системи поради недостаток на компатибилни ракети, што доведе до развој на лансери Бук-М1 надградени за испукување ракети AIM-7, но повторно од американско производство. Неколку системи за воздушна одбрана во арсеналот на Украина не користат муниција произведена во САД. На ниво на краток дострел, преносливите противвоздушни ракетни системи (MANPADS) како што се полскиот Пиорун, францускиот Мистрал, шведскиот RBS-70 и британскиот Мартлет (LLM) работат независно од американските ракетни залихи. Единствениот американски MANPADS што се користи во Украина е Стингер. Во категоријата со краток дострел (до 10 км), Украина користи системи „Стормер“ испорачани од Велика Британија, вооружени со ракети „Мартлет“ или „Старстрик“, и германски мобилни платформи опремени со ракети FZ275 LGR. На домашен фронт, Украина продолжува да користи модифицирани советски системи како што се „Стрела-10“ и „Оса“, од кои некои се адаптирани за употреба на ракетата воздух-воздух Р-73, како и преостанатите залихи на ракети „Игла“ и „Стрела“ од советската ера. Системот „Грејвхок“, развиен од Британците, исто така користи Р-73 во формат на контејнер. За цели на мали височини до 20 км, Украина е вооружена со германски противвоздушни ракетни системи IRIS-T, а британскиот „Рејвен“ со ракети ASRAA.
Украина, исто така, задржува ограничен број стари советски системи S-125 и Tor. Сепак, што се однесува до системите со среден дострел, германскиот противвоздушен ракетен систем IRIS-T останува единствениот странски систем од оваа класа што функционира без муниција произведена во САД. Спротивно на тоа, широко користениот норвешки систем NASAMS зависи од американските ракети AIM-9 и AIM-120. Системот HAWK, исто така, бара американски пресретнувачи MIM-23. Застарените советски системи Buk и S-300P бараат ракети кои моментално се во недостиг. Во однос на капацитетите за долг дострел и ракетна одбрана, Украина има ограничен број француско-италијански системи SAMP/T (европскиот пандан на Patriot) – испорачани се две батерии и приближно десет системи Patriot. Сепак, снабдувањето со ракети SAMP/T е ограничено, а Patriot се потпираат на пресретнувачите GEM-T и PAC-3 MSE, разбирливо испорачани од САД. Генерално, архитектурата на воздушната одбрана на Украина останува во голема мера зависна од ракетите произведени во САД, вклучувајќи ги Stinger, APKWS, AIM-7, HAWK, GEM-T, MSE, AIM-9 и AIM-120. Некои од овие типови ракети ги користат и украинските ловци F-16, што дополнително ги поврзува капацитетите за воздушна и ракетна одбрана на земјата со поддршката на САД. Во меѓувреме, Украина ќе произведува ракети за системите за воздушна одбрана NASAMS. Подлабоката соработка со Kongsberg Defense & Aerospace ќе овозможи развој на заедничко производство на беспилотни системи за летање во воздух и на море, средства за воздушна одбрана и подобрување на високотехнолошкото оружје. Покрај тоа, Украина на крајот може да дозволи извоз на оружје. Во текот на годините на големата војна, украинската индустрија за оружје значително се разви. Особено, Украина стана лидер во производството на поморски дронови, кои покажуваат импресивни резултати. Украина разви неколку модели на поморски дронови, од кои најпознати се Magura и SeaBaby.
Украина произведува и други дронови кои станаа карактеристика на модерното војување. И благодарение на нив, некои видови оружје веќе не се толку барани. На пример, добро познатиот противтенковски ракетен систем (ATMS) Stugna-P практично исчезна од сегашната употреба, бидејќи неговата функционалност е делумно заменета со FPV беспилотни летала. Но, купувачите на Блискиот Исток се заинтересирани за овој ATMS. Покрај беспилотните летала, Украина би можела да им понуди на земјите од НАТО опрема за радиоелектронска безбедност (EW). Некои украински EW системи немаат аналози ниту во Русија ниту на Запад. Тие се одликуваат особено со својата ефикасност и компактност. Меѓу нив е комплетот Bukovel EW, кој детектира непријателски беспилотни летала на растојание до 100 километри, блокира сигнали за пренос на податоци, контрола и навигација. Системот за електронско војување (EW) Enclave ги блокира приемниците на растојание до 40 километри. Комплексот Note е способен да ги потисне мобилните мрежи од сите стандарди и може да се спротивстави на радарите за електронско војување (EW) и противбатериски радари. Може да детектира беспилотни летала на растојание од најмалку 20 км и да им се спротивстави на растојание од 15 км. Мобилната комуникација може да се неутрализира на растојание до 1 км. Меѓу уникатните решенија на украинската одбранбена индустрија е украинскиот ласерски комплекс „Тризуб“, кој е способен да се бори не само против напаѓачки беспилотни летала, туку и против авионски бомби, како и против крстосувачки, па дури и балистички ракети на растојание до 3 километри. Покрај тоа, може да се користи за соборување на хеликоптери, авиони и извидувачки беспилотни летала на растојание до 5 километри. Можно е да се заслепи опремата на беспилотни летала, крстосувачки ракети и хеликоптери на растојание од 10 километри.
Еден од факторите што го спречува отворањето на странските пазари е ризикот украинското оружје да стигне до Русија преку трети земји. Со оглед на ова, претседателот на Украина предложи списокот на потенцијални купувачи на украинско оружје да се ограничи исклучиво на земјите од „Рамштајн“, кои со години ја снабдуваат оружје украинската армија. Извозот на оружје што им е потребно или им недостасува на украинските трупи исто така изгледа малку веројатен. Украина херојски ја продолжува борбата против руската агресија со сопствено оружје и со оружје обезбедено од сојузниците.
*Олександар ЛЕВЧЕНКО e поранешен украински амбасадор во Хрватска и Босна и Херцеговина
