Руската воена база во Порт Судан го контролира патот на златото до Москва

Руската база во Порт Судан е дел од суданско-рускиот договор и ѝ дава на Москва пристап до дополнителни извори на ресурси, особено злато.

Олександар ЛЕВЧЕНКО*

На 4 декември 2025 година, заменик-претседателот на Советот за безбедност на Русија, Дмитриј Медведев, на својот Телеграм канал му се закани на Брисел дека ако рускиот имот ѝ се обезбеди на Украина, нема да биде преку судовите, туку преку „вистински репарации во натура“. „Доколку Европската Унија, која полудела, сè уште се обиде да украде руски средства блокирани во Белгија со издавање таканаречен заем за репарации, ваквите дејствија според меѓународното право можат да се квалификуваат како посебен вид casus belli со сите последици што следат за Брисел и поединечните земји од ЕУ. И тогаш враќањето на тие средства можеби повеќе нема да се одвива преку судовите, туку преку вистински репарации што поразените непријатели на Русија ќе ги платат во натура“, напиша Медведев. Секако, ваквите дејствија на ЕУ не можат да се квалификуваат како изговор за војна, но Медведев очигледно го измеша меѓународното право со системот на гангстерски концепти од Санкт Петербург од првата половина на 90-тите години на минатиот век, каде што активно работеше заедно со Путин.

По почетокот на целосната руска инвазија на Украина, ЕУ замрзна над 200 милијарди евра руски државни и приватни средства складирани во Европа. Најголемиот обем на средства е концентриран во Белгија. ЕУ смета дека користењето на замрзнатите руски средства е еден од клучните механизми за финансирање на Украина, особено во форма на таканаречен репаративен заем. Во исто време, ова прашање е контроверзно меѓу земјите-членки на ЕУ поради правни ризици и потребата да се најде рамнотежа помеѓу принципот на едногласност и потребата за брза поддршка на Киев. Главен противник на доделувањето репаративен заем на Украина на сметка на руски имот е Белгија. Белгија бара поголеми гаранции од земјите на ЕУ во врска со заемот за Украина од 140 милијарди евра на сметка на замрзнатите руски средства. Белгиската влада стравува од компликации ако заемот не се реализира или ако Москва преземе мерки против Белгија. Затоа претставниците на ЕУ и белгиската влада сè уште не можат да постигнат договор.

Прашањето за замрзнатите руски средства и нивното можно користење во поддршка на Украина е едно од најболните за Кремљ. Овие средства се перцепираат во Москва како нивни ресурс и симбол на суверенитет, па затоа секоја западна иницијатива за нивна прераспределба предизвикува силно негодување. Во исто време, обидот за префрлање на руски имот во Украина во форма на репаративен заем ја покажува желбата на меѓународната заедница да пронајде ефикасни механизми за компензација на загубите од агресијата. Заканите на Медведев за војна се форма на психолошки и политички притисок врз ЕУ. Ваквите изјави имаат за цел да посеат страв од ескалација и да ги натераат Брисел и другите престолнини да не сакаат да користат замрзнати средства. Кремљ систематски користи реторика на casus belli за да создаде атмосфера на неизвесност и да го поткопа единството на своите западни партнери. Изјавата на Медведев дојде во контекст на тешки преговори за репаративниот заем за Украина, кои се придружени со спорови меѓу земјите од ЕУ. Кремљ се обидува да ги искористи несогласувањата во рамките на Европската Унија, зголемувајќи стравувања од можни правни и политички последици. Така, Москва се стреми да ја ослабне поддршката за Киев и да го одржи пристапот до контролирани средства во иднина. Заканите на Медведев се исто така дизајнирани да го забават формирањето на долгорочна финансиска архитектура на поддршка за Украина. Русија разбира дека ако ЕУ може да создаде стабилен механизам за користење на средствата, таа ќе му обезбеди на Киев резерва на ресурси за многу години. Затоа, Москва се обидува да го наруши или барем да го одложи процесот на донесување одлуки, користејќи заплашување и правни манипулации.

04.12.2025. Веб-страницата NKnews објави статија во која се анализираат преговорите меѓу Руската Федерација и Демократска народна република Кореја (ДНРК) во Москва, кои се одржуваат како редовна седница на меѓувладината комисија за економска соработка меѓу Русија и Северна Кореја. На состаноците присуствуваат клучни руски функционери одговорни за природните ресурси и енергијата. Страните се подготвуваат за проширена соработка, давајќи ѝ на Русија пристап до природните ресурси на ДНРК, а на Северна Кореја пристап до руска технологија, снабдување со енергија и логистички рути. Договорите би можеле да ја зајакнат не само економската, туку и стратешката меѓусебна поддршка меѓу Москва и Пјонгјанг. За Соединетите Американски Држави и нивните сојузници во Источна Азија, ова го загрозува и зајакнувањето на ракетните и нуклеарните капацитети на ДНРК и појавата на нов стратешки сојуз меѓу Русија и Северна Кореја, кој би можел да дејствува како „мост меѓу Европа и Азија“ за заобиколување на санкциите, трговијата, оружјето и влијанието. Соработката во ресурсите и енергијата е начин Москва и Пјонгјанг да ги заобиколат меѓународните ограничувања. Доколку ваквите шеми станат системски, санкциите дизајнирани да ги одвратат ДНРК и Руската Федерација ќе ја изгубат својата ефикасност, а стратегијата за санкции на САД како средство за одвраќање ќе биде поткопана. Преку оваа соработка, ДНРК може да добие нови технологии, логистичка поддршка и искуство што ќе ја зголемат нејзината способност за спроведување провокации или агресија, како против сојузниците на САД во регионот, така и потенцијално против самите САД доколку политиката на Пјонгјанг стане поагресивна. Соработката со ДНРК би можела да ѝ овозможи на Руската Федерација да ја продолжи војната во Украина, а исто така и да создаде Азиско-пацифички фронт во иднина. Соединетите Американски Држави може да се соочат со предизвик кога ќе мора да реагираат истовремено во двата региона.

По целосната инвазија на Руската Федерација во Украина, ДНРК стана значаен снабдувач на муниција, ракети и воен персонал за Москва. Во 2024-2025 година, испораките на артилериска опрема и муниција, особено гранати со голем калибар од ДНРК, ѝ помогнаа на Руската Федерација да одржи висока стапка на артилериски оган на фронтот. Севернокорејските војници беа вклучени во операции против украинските одбранбени сили во Курската област и во моментов ги покриваат областите во близина на границата и градат утврдувања во тие области. За возврат, Руската Федерација ѝ обезбедува на ДНРК гориво, помош во модернизацијата на енергетските и другите цивилни објекти и воена технологија, и покрај меѓународните санкции против Пјонгјанг. Иако вкупниот обем на официјална трговија меѓу земјите останува мал, воената соработка и испораките на оружје се многу поголеми. Во Азиско-пацифичкиот регион, ДНРК веќе се смета за клучна закана: нејзините ракети, ракетни програми и демонстративни тестови предизвикуваат загриженост кај соседните земји. Поддршката од Руската Федерација ја уништува мотивацијата на Пјонгјанг да преговара со Соединетите Американски Држави за денуклеаризација или стабилизација. Ова му отежнува на Вашингтон да ја контролира регионалната безбедност и политика кон ДНРК.

03.12.2025. „Ашарк ал-Авсат“ известува дека руската воена база во Порт Судан станува директна закана за САД, бидејќи ја зајакнува позицијата на Москва на Црвеното Море – стратешка точка што ѝ овозможува да го контролира пристапот до Суецкиот канал и значаен дел од светската трговија. Постојаното присуство на руски бродови, особено оние со нуклеарно оружје, создава услови под кои Вашингтон ја губи својата оперативна предност и слобода на маневрирање во стратешкиот коридор меѓу Африка и Блискиот Исток. Таквиот предмостоен мост му овозможува на Кремљ да влијае на морските патишта, да го заобиколи притисокот од санкциите и да го користи регионот како лост во секоја криза што директно влијае на американските интереси и ја ограничува способноста на САД да ги обликуваат правилата на играта во овој дел од светот. Распоредувањето на руски поморски контингент во Судан се вклопува во долгогодишната стратегија на Москва да се здобие со упориште на југоисточниот дел од глобалните трговски патишта. Контролата на брегот на Црвеното Море отсекогаш била привилегија на оние земји што се способни да ја обезбедат безбедноста на енергетскиот транспорт, контејнерскиот транспорт и воената логистика меѓу Медитеранот и Индискиот Океан. Додавањето на руската инфраструктура во овој стратешки центар создава можност за влијание врз движењето на бродовите во област каде што обично дејствуваат групи со постојано присуство на САД и сојузниците. Близината на влезот во Суецкиот канал ја зголемува важноста на оваа точка: секоја земја со постојана воена платформа таму добива можност да ги набљудува, евидентира и потенцијално да ги спречува активностите на флотите што го обезбедуваат функционирањето на поморските комуникации меѓу Европа и Блискиот Исток со Азија. За Вашингтон, ова значи појава на играч кој може да го користи суданскиот брег не само како место за поправка и полнење гориво на бродовите, туку и како центар способен да изврши притисок во чувствителен регион каде што политиката на САД се потпира на стабилноста на рутите и брзината на менување на силите во случај на криза. Присуството во Судан создава нов канал за Москва да влезе во региони каде што конкуренцијата со САД традиционално е ограничена на дипломатија и економија. Присуството на воена инфраструктура во Црвеното Море ѝ дава можност да го преведе тоа влијание во практична рамнина, особено со користење на разузнавање и следење на бродови за брзо корегирање на влијанието на силата во вистинските моменти. Овој модел му овозможува на Кремљ да дејствува на целен начин, без прибегнување кон ескалација од големи размери. Вклученоста на Судан во одбранбената соработка со Русија го зајакнува трендот во кој земјите со нестабилни политички системи бараат поддршка надвор од рамките на партнерството со Соединетите Американски Држави. Ова ѝ дава можност на Москва да понуди услови што ја зголемуваат зависноста на локалните елити од руските залихи и услуги, што во иднина ги комплицира американските обиди за консолидирање на унифициран пристап кон безбедноста во регионот. Постепеното поместување во рамнотежата на интересите ја намалува способноста на Вашингтон да ги координира активностите на своите партнери во областа на Црвеното Море. Финансиската димензија на суданско-рускиот договор ѝ дава на Москва пристап до дополнителни извори на ресурси, особено злато, кое под санкции станува алтернативно средство за надополнување на резервите. Консолидацијата на руската база на суданскиот брег претставува нов предизвик за Соединетите Американски Држави, поврзан не само со воените ризици, туку и со промената на однесувањето на регионалните играчи, кои имаат тенденција да ги прилагодат сопствените политички и безбедносни ориентации кога во регионот се појавува сила способна да обезбеди алтернативни механизми за поддршка. Како резултат на тоа, американските иницијативи бараат поголемо политичко и ресурсно вклучување со цел да се одржат претходно воспоставените сфери на влијание.

*Олександар ЛЕВЧЕНКО e поранешен украински амбасадор во Хрватска и Босна и Херцеговина