Руските војници ги ограбуваат мртвите тела на своите соборци

Статистиката за случаи на кражба од воен персонал и нивните семејства покажува дека ова не се изолирани случаи, туку трендови.

Олександар ЛЕВЧЕНКО*

Рускиот Телеграм канал „Анастасија Кашеварова“ објави информација дека „личните работи на починатите руски војници не се враќаат на нивните семејства, туку се крадени од други борци. Сите се сеќаваме на филмовите и сведоштвата од Големата патриотска војна, кога другарите, или воените комесари, или некои курири-војници доаѓаа и ги предаваа личните работи на починатите војници на нивните семејства. А за семејството, секоја ситница – писмо, пенкало, икона, лични документи – е семејно наследство. Тоа е она што беше со војникот. Сега тоа е исклучок од правилото“. Во повеќето случаи, со жалење морам да кажам дека човекот е волк за човекот, дури и таму, на фронтот. Ако војник исчезне или биде убиен, тогаш семејството може да заборави на неговите лични работи. Сè се зема и се краде – шлемови, панцири, документи, банкарски картички, па дури и пари се земаат од таканаречени колеги или команданти. Во одговорите на семејните прашања, воените единици и штабовите одговараат – „не знаеме каде се личните работи“, „не знаеме каде исчезна“, „не знаеме како исчезна“. Тие крадат не само воена опрема, туку и телефон, пасош, договор со Министерството за одбрана, банкарска платежна картичка, лични предмети.

Тоталната кражба на лични работи на починатиот е показател за тоа во што се претворила руската армија. За време на Големата патриотска војна, работите на починатиот биле внимателно собирани и предавани на семејството како дел од сеќавањето на лицето. Денес, во најголем дел, никој не е одговорен за нивната безбедност; тие едноставно се „дистрибуираат“. Роднините остануваат без писма, документи, телефони, па дури и едноставно пенкало или книга со која лицето било на фронтот. Грабежот стана спонтан феномен и дури го организираат претпоставените. На пример, командантот на јуришната чета на 80-от тенковски полк собирал банкарски картички и ПИН кодови од војниците, наводно „во случај на смрт, за да им ги даде на семејството“, но по нивната смрт, ниту еден денар не останал на сметките. По смртта на 28-годишниот војник од Екатеринбург, Никита Козлов, сите „борбени“ плаќања беа повлечени, бидејќи картичката не беше блокирана. Само командантите на кои им веруваше имаа пристап до ПИН-от. Како резултат на тоа, семејството остана без средства заработени на фронтот.

Познат е случај кога еден соборец добил задача да го достави телефонот, документите и банкарската картичка на неговиот починат соборец до мајката на починатиот. По патот, тој ги потрошил сите пари од оваа сметка, а потоа ја изгубил картичката и телефонот. Семејството не ги видело ниту личните работи на неговиот син, ниту неговите заштеди. По неколкумесечни истраги, роднините на исчезнатиот војник по договор од 15-та моторизирана стрелачка бригада добиле само ранец со пасош и привремена воена лична карта. Телефонот на војникот го немало таму, но се покажало дека е туѓ уред, кој му припаѓал на друг војник. Во исто време, плаќањата сè уште се примале на картичката на исчезнатиот војник, но не било јасно кој управувал со тие средства. Грабежот не е ограничен само на воените единици; Исто така, цвета во позадина, на пример, напаѓачите дошле во куќата на сестрата на починатиот војник и украле милион рубли што таа ги добила за неговата смрт. Официјалната реакција на воените оддели и штабовите само ја зголемува недовербата, а на прашањата на роднините често се одговара: „не знаеме каде се личните работи“, „околностите на смртта се непознати“, „местото на исчезнувањето не е утврдено“. Се чини дека никој не води строга евиденција за работите, документите или банкарските картички. За армијата, која официјално се нарекува „гордост на земјата“, таквиот став изгледа како признание за менаџерски неуспех и целосен недостаток на дисциплина. Родителите кои ги довериле своите деца на армијата се соочуваат со цинизам веќе на ниво на воен командант. Самите офицери признаваат: „имотот на починатиот ќе биде во единицата неколку недели, а потоа момците ќе го истегнат“.

Роднините гледаат дека за многу колеги и команданти починатиот е првенствено извор на збогатување и никој не е заинтересиран за зачувување на споменот на починатиот. Статистиката за случаи на кражба од воен персонал и нивните семејства покажува дека ова не се изолирани случаи, туку трендови. Судовите евидентираат бројни епизоди на кражба на пари, телефони, опрема и „ковчези“ од роднини, а вклучени се и самите учесници во непријателствата и жителите од позадината. За потенцијалните војници по договор и нивните семејства, ова станува сериозен сигнал. Тие го гледаат ризикот не само од смрт, туку и од соблекување и ограбување од сопствениот народ, додека системот е целосно рамнодушен. Ако државата не може да ја гарантира безбедноста на пасошите, телефоните, личните карти и фер трансфер на акумулираните средства, тогаш всушност признава дека не ја контролира сопствената армија. Кога луѓето размислуваат да одат во СВО, важно е да се разбере не само износот на плаќањата, туку и вистинскиот исход за семејството. Денес, нема сигурност дека роднините ќе ги добијат своите лични работи назад, ниту дека дури ќе ја дознаат вистината за последните денови од животот на војникот.

Зошто Данска е посебна мета на напади на Русија?

Изјавата на шефот на разузнавачката служба, Фин Борх Андерсен, беше објавена на веб-страницата на Данската безбедносно-разузнавачка служба (ПЕТ), кој ги повика европските земји на поблиска соработка во услови на зголемена хибридна војна на Русија. За време на затворениот дел од состанокот на Судскиот совет на ЕУ, Андерсен ги нагласи задачите на европските безбедносни служби во борбата против хибридната закана од Русија со оглед на моменталната безбедносна состојба во Европа.

„Русија води хибридна војна против Европа, а руските разузнавачки служби се одговорни за специфични напади во голем број европски земји. На ова се додаваат добро познатите закани за Европа, како што се тероризмот и екстремизмот, како и исклучително брзиот технолошки развој“, истакна шефот на ПЕТ. Андерсен додаде дека во оваа смисла „мора да продолжиме и да ја зајакнеме тесната соработка на ЕУ во областа на безбедноста“, бидејќи само на овој начин „ќе можеме да се справиме со брзо менувачките закани“.

Данска е особено интересна земја-членка на НАТО за Русија, бидејќи го контролира стратешки важниот влез во Балтичкото Море, низ кој минуваат клучните трговски и воени патишта. Како транзитна земја, таа игра истакната улога во обезбедувањето логистика и комуникации во контекст на зајакнување на источниот крило на Алијансата. Во исто време, Данска го вклучува Гренланд – територија од исклучително геополитичко значење, поради нејзината положба помеѓу Северна Америка и Европа, како и нејзината близина до Арктикот, каде што интересите на водечките светски сили сè повеќе се преклопуваат. Тоа се и арктичките острови Шпицберген, каде што е присутна и Русија. Токму комбинацијата од контрола врз Балтичкото Море и поседување на арктичката територија ја прави Данска важен елемент во системот на одвраќање на руските закани.

Данска е еден од најдоследните поддржувачи на Украина, активно поддржувајќи ја во услови на руска агресија. Копенхаген обезбедува воена, политичка и финансиска помош, а особено е меѓу лидерите во снабдувањето со современо оружје. Овој став е последица не само на солидарноста, туку и на разбирањето дека безбедноста на Украина е директно поврзана со безбедноста на европските земји. Со поддршката на Киев, Данска всушност ги зајакнува одбранбените капацитети на целиот источен крило на НАТО и се спротивставува на понатамошното проширување на Русија. Како одговор на зголемувањето на руската воена активност, Данска ги зајакнува одбранбените мерки во Гренланд. Меѓу новите чекори е проширувањето на поморската одбрана на островот, особено употребата на патролни авиони за следење и борба против подморници. Овие акции овозможуваат зајакнување на контролата врз северните пристапи кон НАТО и спречување на проширувањето на руското присуство на Арктикот. Така, арктичкиот правец станува клучен елемент на долгорочната стратегија на Копенхаген во областа на националната безбедност. Паралелно со воените предизвици, Данска се соочува со ескалација на информатичките и сајбер операциите, кои се составен дел од руската хибридна војна. Пред локалните избори, земјата доживеа големи сајбер напади врз државните ресурси, општините и одбранбените компании. Проруската група NoName057, која работи синхронизирано со информативните наративи на Кремљ, ја презеде одговорноста за нападите. Ова ја нагласува потребата од сеопфатна координација меѓу сојузниците за заштита на критичната инфраструктура и цивилните институции. Интензивирањето на руските хибридни операции претставува директна закана не само за Данска, туку и за целиот европски регион. Москва се стреми да ги дестабилизира политичките системи на западните земји користејќи дезинформации, сајбер напади и инструменти на влијание. Овие активности се насочени кон ослабување на поддршката за Украина и создавање внатрешни конфликти во ЕУ. Како резултат на тоа, руската агресија станува системска закана што бара координирана стратегија за одговор на ниво на НАТО и ЕУ. Важна компонента на хибридната стратегија на Русија е употребата на беспилотни летала како алатка за разузнавање, провокација и притисок врз европските држави. Руските беспилотни летала ги снимаат движењата на воените бродови, критичните објекти и правците за снабдување со енергија, создавајќи постојана позадина на тензии. Во некои случаи, нивната употреба е насочена кон тестирање на одговорот на НАТО и тестирање на слабостите на одбраната. Ова ги претвора воздушниот простор и поморската инфраструктура во една од главните области на ризик. Во контекст на војната против Украина, Русија сè поагресивно ја покажува својата подготвеност да го прошири спектарот на своите непријателски дејствија против Западот. Од лансирање беспилотни летала над воените и инфраструктурните објекти до манипулирање со миграциските текови – сите овие алатки имаат една цел: да го ослабат единството на демократските држави. Данска, како транзитна и поморска земја, е особено ранлива на вакви форми на притисок. Ова бара зголемена интеракција со сојузниците за да се минимизираат ризиците. Заедничките контрамерки од страна на Западот стануваат клучен фактор во неутрализирањето на руските хибридни операции. Европските земји имаат потреба од координирани механизми за брзо споделување на разузнавачки информации, колективни алатки за кибер одбрана и унифицирани стандарди за одговор на инциденти. Различните дејствија на поединечните земји не се во можност да ја сопрат стратегијата на Кремљ, која работи истовремено во политичката, дигиталната, економската и воената сфера. Само консолидирана позиција може да обезбеди стабилност и заштита на демократските општества.

*Олександар ЛЕВЧЕНКО e поранешен украински амбасадор во Хрватска и Босна и Херцеговина