Номи Рапас за нејзината улога во „Мајка“: Теона Митевска гледа убавина таму каде што никој не може да ја види

Номи Рапас не е од оние филмски актери што се воздржуваат од предизвици. Шведската актерка одамна го прифати предизвикот да се справи со улоги кои се физички и емоционално напорни – без разлика дали станува збор за нејзината сурова пробивна изведба во филмот „Дејзи Дајмонд“ од 2007 година, каде што игра проблематична млада мајка која станува сексуална работничка, преку нејзината улога како оригиналната Лисбет Саландер во сериите „Девојката со тетоважа на змеј“ и „Милениум“, па сè до критички признатата изведба во исландскиот трилер „Лемб“ од 2021 година.

За својот најнов лик, Рапас го крева влогот во дебитантскиот филм на Теона Стругар Митевска на англиски јазик „Мајка“, во кој таа влегува во улогата на Мајка Тереза. Филмот, кој го отвора делот „Хоризонти“ на Венецискиот филмски фестивал денеска, е повеќеслојна приказна што ја истражува почитуваната, а сепак несовршена католичка икона, а насловната улога може да биде, вели Рапас, еден од нејзините најкомплицирани ликови досега.

„Сакам предизвикувачки места“, вели таа за „Дедлајн“ пред светската премиера на филмот. „Поминав низ некои од овие трансформативни лица и ликови кои имаа огромно влијание врз мене и навистина ме предизвикаа, и дефинитивно би рекла дека Мајка Тереза ​​е една од нив. Отидов на места во себе кои, во некои денови, коишто беа многу непријатни за дружење и многу интензивни.“

Тоа е амбициозен проект за македонската режисерка Митевска, која со години беше фасцинирана од комплексноста на Мајка Тереза. Родена како Агнес Гонџа Бојаџиу во македонскиот главен град Скопјe, Мајка Тереза ​​долго време е воздигнувана за нејзиното сочувство и неуморна работа во помагањето на болните. Иако на крајот ја доби Нобеловата награда за мир во 1979 година за својата работа пред да биде канонизирана за светица во 2016 година, нејзиниот живот не беше без контроверзии, а критичарите ја обвинуваа дека нуди нестандардна медицинска нега, крштева починати и дека измамува со финансиски средства.

„Таа беше личност која носеше многу болка, но веројатно и не беше доследна“, признава Рапас. „Веројатно имало различни правила за неа отколку за другите. Таа рекла: ‘Ако некогаш станам светица – сигурно ќе бидам една од мрачните’, а тоа всушност било затоа што таа одела по темните ходници на сопствената душа.“

Снимањето филм за толку иконска религиозна личност доаѓа со свои предизвици, но „Мајка“ избира да не го следи биографскиот пат и наместо тоа се фокусира на краток период од животот на Мајка Тереза ​​во 1948 година. Филмот ги испитува седумте клучни дена пред да го напушти манастирот Лорето Ентали во Калкута за да го основа сестринството „Мисионерки на милосрдието“, религиозен ред посветен на служење на најсиромашните и најмаргинализираните заедници. Токму кога сè изгледа подготвено, таа се соочува со дилема што ги доведува во прашање нејзините сопствени амбиции и вера во голема пресвртница во нејзиниот живот.

„Таа чекаше дозвола од Ватикан за да може да оди на својата мисија и им пишуваше писма седум години за да добие дозвола да го основа „Мисионерки на милосрдието“, цело движење каде што можеше да го напушти манастирот, да го напушти калуѓерскиот живот и да работи надвор од ѕидовите“, вели Рапас. „И таа стануваше сè повеќе фрустрирана. Мислеше дека не прават доволно.“

Таа продолжува: „Таа дефинитивно беше пионер во своето време и се бореше за нешто. Но, во нашиот филм, исто така, разгледуваме што е его и зошто сака таа да биде видена и слушната. Што е љубов кон другите и што сака таа да направи повеќе.“

Рапас, која е и извршен продуцент на „Мајка“, вели дека имала „најневеројатна соработка“ работејќи со Митевска, чиј последен филм „Најсреќниот човек на светот“ беше исто така претставен во секцијата „Оризонти“ во Венеција. Сценаристката-режисерка долго време размислувала за Мајка Тереза ​​како тема за филм.

Двојката работеа заедно од рана фаза на сценариото, мачејќи се за „влезот“ во оваа комплексна фигура. Од самиот почеток, сценаристите Митевска, Гоце Смилевски и Елма Татарагиќ беа желни да пренесат слоевита приказна што се осврнува на прашања поврзани со моќта, амбицијата и родовите улоги.

„Сакавме да влеземе и да ја направиме нашата верзија од неа“, вели Рапаче. „Не велиме дека е вистина, но таа имаше многу темнина во себе. Честопати во своите писма велеше дека се бори со својата вера и дека не може да се поврзе со Бога и дека повеќе не го слуша неговиот глас.“

Митевска, која честопати ставаше акцент на силни, женски ликови низ целата своја работа, Рапас ја опишува како „вистинска феминистка“, а филмот ја гледа Мајка Тереза ​​низ призмата на жена која работи во рамките на пошироките граници на глобална организација водена од мажи.

„Теона гледа убавина таму каде што никој друг не гледа убавина“, вели таа. „Беше толку ослободувачки да се биде на нејзиниот сет. Мајка Тереза ​​беше навистина строга кон себе – построга кон себе од многу други, мислам – затоа што беше на мисија. Ако погледнете кој било лидер или извршен директор денес, секој што се пробива и започнува нешто ново, тие мора да имаат одреден степен на ова. Се прашувам дали би се гледало поинаку на неа ако беше маж.“

Рапас имаше шест месеци подготовка за улогата и беше принудена истовремено да се подготвува за нејзината главна улога во научно-фантастичниот трилер „Жешка точка“ на Агњешка Смочинска, бидејќи двата филма требаше да се снимаат едно по друго. „Беше речиси како две реалности“, се сеќава Рапаас. „Ликовите беа верници и религиозни на два сосема различни начини, но беа поврзани. Ќе беше премногу тешко да се прават и двете поинаку.“

За „Мајка“, Рапас се потопи во многуте писма на Мајка Тереза, дозволувајќи ѝ да ја изгради својата верзија на покојната светица. „Постоеше поврзувачко ткиво што можев да го најдам: Сомнежот во себе, кој доаѓаше од место на носење болка и барање љубов или прошка или искупување.“ Таа, исто така, направи многу истражување за Индија од 1940-тите и ја прочита Библијата и Куранот за целосно да го разбере светот на Мајка Тереза.

Во „Мајка“ глумат и Силвија Хоукс, Никола Ристановски, Екин Ќорапчи, Маријке Пиној и Лабина Митевска, од кои втората е и продуцентка на филмот и сестра на Теона. Себастијан Делој, исто така, ја продуцира белгиско-северно-македонско-шведско-данско-босанска копродукција, која се снимаше кон крајот на минатата година во Белгија и Калкута, Индија. Снимањето на втората локација, признава Рапас, беше „шокантно и интензивно“ искуство за актерката, кој била во посета на Мумбаи само накратко за време на прес-турнеја пред многу години.

„Одењето по истите улици по кои одеше таа и престојот во нејзиниот свет беше шокантно“, вели Рапас. „Никогаш не сум доживеала нешто слично. Толку сме исклучени од таа страна на светот, и беше многу интензивно. Додека бевме таму, чувствував дека поминувам низ ова лудо искушение на лупење слоеви и слоеви од себе. Има сцена во филмот кога ја исеков целата коса, но во основа само го бричев последниот слој од нешто. Во последната недела од снимањето, плачев. Беше како да немам повеќе заштита и беше многу интензивно.“

Таа продолжува: „Ќе биде интересно да се види како ќе се покаже овој филм. Мислам дека го насочивме вниманието кон неа без да кажеме што е добро или лошо. Чувствувам како да се обидував да ја ставам мојата вистина и да ѝ дадам живот преку моето тело, мојот мозок и моите мисли. Тоа е како јас да марширам директно во неа.“

„Мајка“ ја отвора програмата „Хоризонти“ на Венецијанскиот филмски фестивал што почнува денеска.