Skip to content
од Кристин Вуковиќ
Во Дубровник, „помало“ не е само изговор за одмор. Тоа е начин на живот што го обликува сè – од утринските кафе-пијалоци покрај море, до долги ручеци под сонцето.
Кога ѝ кажав на сопругот дека ми треба „одмор за мајки“, веднаш знаеше каде ќе одам. Мојата опсесија со Хрватска не е тајна – бројот на посети одамна престанав да го бројам. Дубровник ме маѓепса уште при првото патување во 2001 година, кога го здогледав стариот град, опкружен со ѕидини што светкаат под сонцето.
Овојпат, целта ми беше само една – да го живеам „помало“, длабоко вкоренетиот далматински начин на живот што поттикнува смиреност, присутност и уживање во моментот. Сакав да се одвојам од брзиот ритам на Њујорк и повторно да се поврзам со себеси.
„Стануваме помало, пиеме кафе помало, јадеме помало, се дружиме помало – живееме помало,“ ми рече мојот пријател и локален туристички водич, Иван Вуковиќ. Тој предупреди дека „помало“ не треба да се меша со „фјака“ – краткотрајна состојба слична на италијанското dolce far niente („сладоста на неработењето“).
„Помало е повеќе од ’земи лесно‘,“ објасни и Деша Карамехмедовиќ, професорка на Универзитетот во Херцеговина која се занимава со културен туризам. „Тоа е филозофија на живот – да се забавиш, да бидеш присутен и да ги цениш едноставните радости без брзање.“
Во Дубровник, оваа филозофија се чувствува на секој чекор. Кафето не се пие од нога, разговорите не се прекинуваат, а денот тече со свој, мирен ритам.
„Помало“ е суштински далматинско – поврзано со морето, сонцето, повјетарацот (нежниот морски ветар) и бавниот островски живот. Карамехмедовиќ вели дека ова може да биде и одговор на прекумерниот туризам: „Наместо трчање по туристички листи, ’помало‘ ги повикува патниците да се задржат во еден момент, на едно место, и навистина да го почувствуваат.“
На првиот ден од престојот, веднаш се упативме на плажата Титова вила на полуостровот Лапад. Таму локалците во барот „Сплендид“ безгрижно си пијат пиво и играат карти. Кога нурнав во бистрото Јадранско море, заморот од летот веднаш исчезна.
Следното утро, појадував на покривот на хотелот Stari Grad, гледајќи како градот полека се буди. Одозгора ги гледав туристите на ѕидините и локалните деца што играат кошарка на едно од најубавите игралишта во светот. Сè околу мене беше пропиено со „помало“.
Новите сопственици на хотелот, Ана Слабовска и Седи Фетахи, вљубени во Дубровник, ми ја раскажаа својата приказна: „Откако живеевме во Обединетото Кралство и Швајцарија, сфативме дека токму ова ни недостасуваше – дозата ’помало‘,“ ми рече Ана.
Тие ме поканија да ја видам нивната нова вила за одмор во Кобаш, на полуостровот Пељешац. „Гостите ја чувствуваат магијата на ’помало‘ кога ќе застанат, ќе го почувствуваат воздухот, морето, тишината – и ќе забележат дека сè се смирува,“ рече Ана.
Патувањето продолжи со посета на нивната фарма во Стон, каде што одгледуваат зеленчук и овошје за хотелот. Попладнето го поминавме пливајќи и јадејќи свежи смокви. До крајот на денот, чувствував како моето темпо се забавува и како конечно дишам „помало“.
Како да го доживеете „помало“ во Дубровник
- Задржете се на кафе или коктел: Седнете во кафуле на Страдун и набљудувајте ги минувачите со часови.
- Пливајте како локалец: Изберете плажи на полуостровот Лапад или во Кавтат.
- Ручајте бавно: Нарачајте свежа риба со блитва или традиционални „шпорки макарули“ и полека пијте локално вино.
- Изберете живописен пат: Возете се со траект до Кавтат, направете излет на Пељешац или едноставно шетајте без план.
„Во Дубровник имаме изрека: ’Помало, ѓаволот нека ја носи брзината!‘,“ вели писателката Јадранка Ничетиќ. „Тоа е во нашата крв – да не брзаме, да живееме во склад со животот.“
Оброците во Дубровник се совршен пример за оваа филозофија. „Не дозволуваме ритамот на градот да ни го одреди ритамот на трпезата,“ додава Ничетиќ.
На саботно попладне, се сретнав со пријателка писателка во ресторанот Orsan, каде што полека уживавме во вино, салата од октопод и локално сирење. Попладнето го завршивме на камена тераса со поглед кон морето, во совршен мир.
Подоцна, вечерта, се сретнавме повторно во винскиот бар M’arden во стариот град. Без брзање, разговаравме со часови под сенка од лозје, уживајќи во вино и пријателство.
Во деновите што следеа, ги откривав старите пријателства, пливав во Конавле, ручав крај реката Љута и се потсетив на суштината на животот.
И тоа е „помало“ во својата најчиста форма: да уживаш во животот со спокојство, да создаваш вистински врски и да го цениш секој миг.
Како што рече Ничетиќ:
„Зошто да брзаш, кога можеш да уживаш во животот?“
