Skip to content
Допаминот е еден од најпознатите хемиски гласници во мозокот, но научниците и понатаму откриваат нови и изненадувачки детали за неговото функционирање. Долги години преовладуваше мислењето дека допаминот, откако ќе се ослободи, се шири низ мозокот бавно и дифузно, како хемиски „мегафон“ кој пренесува пораки до голем број клетки, пишува Science Alert.
Молчеливи и брзи сигнали
Сепак, најновите истражувања ја доведуваат во прашање оваа класична слика. Се чини дека допаминот е способен и за нешто сосема спротивно — кратки, „тишки“ сигнали, прецизно насочени само кон соседни клетки, и тоа во рок од неколку милисекунди. Ако научниците се во право, тогаш ова локално и брзо ниво на сигнализација може да биде досега занемарен, но суштински градежен елемент на целиот допамински систем.
Два лица на допаминот
Важно е да се прави разлика меѓу допаминот во мозокот и оној во останатиот дел од телото. Додека во крвта помага во регулација на работата на органите и имунолошкиот систем, во мозокот тој има клучна улога во широк спектар на однесувања — од движење и расположение, до спиење, паметење и чувство на награда.
Познато е дека невроните ослободуваат допамин на различни начини, но досега не беше јасно какви точно пораки се пренесуваат со тие сигнали. Способноста за испраќање и на брзи и на бавни сигнали може да биде клучот за разбирање на тоа како допаминскиот систем толку прецизно регулира различни мозочни функции.
Експеримент со невидена прецизност
Користејќи напредни микроскопски техники за снимање во живо, научниците од Универзитетот во Колорадо и Универзитетот Аугуста во САД предизвикале локално ослободување на допамин во мозокот на глувци, а со флуоресцентно обојување го следеле неговото движење.
Тие забележале дека допаминот активира рецептори само на неколку мали области кај блиските неврони, предизвикувајќи исклучително брза невронска реакција. За споредба, поширокото ослободување на допамин, какво што досега беше познато, предизвикувало поспори и послаби одговори.
„Нашите наоди покажуваат дека допаминската сигнализација во мозокот е многу посложена од она што мислевме“, изјави Кристофер Форд, фармаколог од Универзитетот во Колорадо.
„Знаевме дека допаминот учествува во многу форми на однесување, но нашето истражување нуди нова рамка за разбирање како ги регулира.“
Импликации за третман на болести
Истражувањето било фокусирано на стријатумот, дел од мозокот клучен за моториката и системот за наградување, кој е особено богат со допамински неврони. Стријатумот е поврзан со бројни невродегенеративни и психијатриски нарушувања, како што се шизофренија, зависност и АДХД.
На пример, Паркинсоновата болест е предизвикана од пропаѓање на допамински неврони кои го снабдуваат стријатумот. Подлабоко разбирање на тоа како допаминот испраќа сигнали во овој клучен дел од мозокот може да отвори врата кон нови, поефикасни терапии.
„Ова е само врвот на ледениот брег“, заклучува Форд.
„Потребни се уште многу истражувања за целосно да разбереме како нарушувањата во допаминската сигнализација придонесуваат за болести како Паркинсон, шизофренија и зависност.“
