Што му се случува на телото кога часовникот се враќа еден час назад

Во неделата, милиони луѓе ширум светот уживаа во дополнителен час сон со преминот од летно на стандардно време. Но, лекарите предупредуваат – иако можеби се радуваме на подолг сон, промената на часовникот може да влијае врз нашиот биолошки ритам повеќе отколку што мислиме.

Според експертите, најважно нешто што можете да направите за побрза адаптација е да излезете на утринско сонце, бидејќи природната светлина му помага на организмот да го ресетира внатрешниот часовник.

Промената на времето – повеќе од навика

Иако пролетното „поместување нанапред“ се смета за потешко поради губењето на еден час сон, есенската промена носи свои предизвици. Деновите стануваат пократки, а вечерите – подолги и потемни, што често предизвикува чувство на умор и намалена енергија.

Дебатата околу укинувањето на сезонското сметање на времето трае веќе години. Во Европската Унија се разгледува идејата за задржување само на стандардното време – што е астрономски исправно – но членките сè уште немаат постигнато заеднички став. Слична иницијатива постои и во САД, каде Американската медицинска асоцијација и Академијата за медицина на спиењето бараат да се задржи стандардното време преку целата година.

Науката вели: подобро е стабилно време

Истражување на Универзитетот Стенфорд покажало дека честото менување на времето е најштетно за организмот. Според студијата, стандардното време е поздраво бидејќи најмногу се усогласува со сончевата светлина и човечката биологија – т.н. циркадијален ритам.

„Централниот биолошки часовник е како диригент на оркестар – а секој орган во телото е инструмент кој треба да свири во ритам,“ објаснува д-р Џејми Цајцер од Стенфорд. „Кога времето се менува, телото се расфрла од тој ритам – имунитетот, метаболизмот, па дури и расположението може да се нарушат.“

Како светлината го контролира организмот

Мозокот има внатрешен часовник кој се поставува според изложеноста на светлина и темнина. Тој го регулира кога ќе се чувствуваме будни и кога поспаност ќе почне да нè совладува.

Утринската светлина го „буди“ организмот и го ресетира ритамот, а до вечерта телото почнува да лачи мелатонин, хормон кој ни помага да заспиеме. Но, премногу светлина навечер – било од улични светилки, компјутери или телефони – го одложува лачењето на мелатонин и го нарушува сонот.

Здравствени ризици и совети за адаптација

Дури и промена од само еден час може привремено да ги наруши навиките за спиење. Истражувањата покажуваат дека во првите денови по пролетната промена расте бројот на сообраќајни несреќи и срцеви удари. Есенскиот период, пак, може да предизвика сезонска депресија поради недостиг на сончева светлина.

Лекарите препорачуваат неколку едноставни чекори:

• постепено менувајте го времето на легнување и будење неколку дена пред промената, по 15 минути секоја вечер,
• изложете се на природна светлина веднаш по будењето,
• избегнувајте користење екрани пред спиење,
• одржувајте редовен распоред на оброци и физичка активност.

Иако многумина го гледаат враќањето на часовникот како „подарен час сон“, нашето тело не се прилагодува веднаш. Сончевата светлина наутро останува најдобриот начин да го стабилизирате биолошкиот ритам и да му помогнете на организмот да се врати во природна рамнотежа.

Како што велат експертите – сите наши „инструменти“ работат совршено само кога диригентот, биолошкиот часовник, свири во вистинскиот ритам.