Тивка криза во Европа: Сè повеќе луѓе живеат со недијагностициран ХИВ

Повеќе од половина од лицата кои во Европа биле дијагностицирани со ХИВ во 2024 година ја добиле дијагнозата предоцна, кога болеста веќе напредувала, предупредуваат Светската здравствена организација (СЗО) и Европскиот центар за превенција и контрола на болести во нов заеднички извештај.

Меѓународните здравствени институции истакнуваат дека околу 105.922 луѓе минатата година биле дијагностицирани со ХИВ на европско ниво, а вкупно 2,68 милиони случаи се регистрирани од 1980-тите наваму. Но, загрижува податокот дека повеќе од половина од новите случаи во 2024 година се откриени доцна – во 33,6% вирусот бил веќе во напредната фаза.

Според извештајот, бројот на лица кои живеат со недијагностициран ХИВ расте, што се гледа преку разликата меѓу очекуваните и пријавените случаи. Ова, како што истакнува СЗО, претставува „тивка криза“ која овозможува понатамошно ширење на вирусот.

Регионалниот директор на СЗО за Европа, д-р Хенри Клуге, предупреди дека стигмата и дискриминацијата и понатаму се најголемата пречка за рано тестирање. „Не правиме доволно за да ги отстраниме смртоносните бариери што ги спречуваат луѓето да направат едноставен тест. Раната дијагноза не е привилегија, туку предуслов за долг и здрав живот и клуч за запирање на ХИВ“, рече тој.

Иако во последната деценија во Европа е забележан пад на нови инфекции, освен краток пораст по COVID-19 поради интензивираното тестирање, извештајот предупредува дека пониските бројки не значат и реално намалување на инфекциите. Намалениот број дијагнози може да се должи токму на задоцнето тестирање, што пак доведува до потешки здравствени последици и повисока смртност.

Неколку земји се издвојуваат со особено висок процент на доцна дијагностицирани случаи. На врвот се Босна и Херцеговина (80,6%), Северна Македонија (74,5%), Хрватска (68,3%) и Шведска (66,7%). Најниски стапки имаат Финска (27%) и Кипар (41%).

Минатата година во европскиот регион се пријавени 7.161 случаи на СИДА, но оваа бројка не ја одразува целосната состојба, бидејќи некои големи земји – меѓу кои Германија, Шпанија и Шведска – не доставиле податоци.

Хетеросексуалните односи се главниот пат на пренос на вирусот во Европа (62% од сите дијагнози), следени од сексуални односи меѓу мажи (13%) и употреба на инјективни дроги (12%).

Иако лек за ХИВ сè уште не постои, современите терапии овозможуваат целосно контролирање на вирусот. Со навремена дијагноза и соодветен третман, лицата со ХИВ можат да водат нормален и долг живот — уште една причина, посочуваат експертите, зголемувањето на тестирањето да стане врвен приоритет за сите европски здравствени системи.