Земјата се врти побрзо: научниците размислуваат за негативна секунда

Ова лето планетата се „забрза“ толку незабележливо што домашниот часовник не би го регистрирал, но последиците може да ги почувствуваат финансиските пазари, сателитските мрежи и секој GPS уред. На 10 јули, според Меѓународната служба за вртење на Земјата, денот траел 1,36 милисекунди помалку од вообичаените 24 часа, а уште пократки ротации се очекуваат на 22 јули и 5 август.

Причината не е една: гравитационите „повлекувања“ на Месечината, сезонските движења на атмосферата и турбулентното течно јадро секој миг ѝ додаваат или одземаат милионити делови од секундата на Земјината ротација. Додека за обичниот живот тоа е невидливо, за алгоритмите што водат трговија на светските берзи милисекундата е вечност. Финансиските трансакции се тајмираат со прецизност до илјадити дел од секундата; секоја грешка во „темпото“ може да донесе милионски загуби или хаос во банкарските мрежи.

Затоа научниците и управителите на глобалното време сега ја разгледуваат идејата за „негативна скок‑секунда“ — одземање една секунда од атомскиот часовник за да се усогласи со побрзата Земја. Тоа досега никогаш не било направено. Иако досегашните скок‑секунди секогаш се додаваа за да се „дограбиме“ до побавната ротација, сега би требало да се одземе. Софтверските архитекти и администраторите на сателитски системи одамна предупредуваат дека дури и класичните, позитивни скок‑секунди предизвикуваат главоболка; негативната верзија би значела пренапишување на низа критични системи.

Парадоксално, топењето на поларните мразови делумно го забавува ова забрзување: масите на стопена вода го прераспределуваат тежиштето на планетата и ѝ ја „разлеваат“ инерцијата. Но трендот останува: Земјата цака сè побрзо, а човештвото мора да тргне во чекор со таа невидлива трка на времето.