Skip to content
Фискалната стратегија сè уште не ја исполнува улогата на стратешки документ кој треба да биде основа за макроекономските и развојните политики. Нејзината честа промена, дури и на годишно ниво, го отежнува долгорочното планирање на економските и фискалните политики.
Анализата на периодот 2004–2023 година покажува дека економскиот раст се стимулирал преку фискална експанзија, но ваквиот пристап долгорочно не дава соодветни резултати. Јавниот долг во 2024 година надмина 60 отсто од БДП, но со вклучување на неизмирените обврски, тој изнесува околу 65 отсто, согласно финансиската и буџетската статистика на ЕУ, истакна претседателот на Фискалниот совет, Глигор Бишев.
Говорејќи пред членовите на собраниските комисии за економски прашања и за финансирање и буџет, како и пред европски експерти и претставници, Бишев ја оцени како позитивна Фискалната стратегија 2025–2029 година.
– Стратегијата нуди добра рамка за фискална консолидација, со предвидено намалување на буџетскиот дефицит на 4 отсто во 2025 и на 2,8 отсто во 2029 година. Фискалниот совет ја поддржува оваа динамика. Јавниот долг е проектиран да се намали од 62 отсто во 2026 на 59,7 отсто, но моменталните податоци покажуваат дека веќе изнесува 60 отсто, без доспеаните обврски – посочи Бишев.
Тој потенцираше дека фискалниот капацитет на јавните приходи од даноци и придонеси е 32–33 отсто од БДП, додека според студијата на ММФ, само приходите од даноци се проценети на 22,24 отсто. Од друга страна, буџетските расходи за наредните четири години се проектирани на 40 отсто од БДП, што претставува значителен ризик за фискалната стабилност.
Фискалниот совет препорачува зголемување на ефикасноста на јавните расходи, јакнење на фискалната дисциплина, реформа на пензискиот систем, воведување еколошко оданочување и усогласување на даночниот систем со оној на ЕУ.
– На долг рок, потребно е да се намалат буџетските дотации за пензии и да се сведат под 30 отсто, бидејќи нивото над оваа граница е неодржливо и го прави Буџетот ранлив – истакна Бишев.
Фискалниот совет ја поддржува определбата јавните инвестиции во просек да изнесуваат 5 отсто од БДП, а согласно Стратегијата за развој 2024–2044, тие се предвидени на 6,5 отсто. Беше посочено дека непотрошените средства не треба да се пренаменуваат во тековни расходи, туку да се задржат за инфраструктура или да се формира јавен фонд за инвестиции.
Дополнително, Фискалниот совет препорачува воведување на фискално правило за ограничување на растот на јавните расходи во однос на номиналниот раст на БДП, како и избегнување на ревизии на фискалните приоритети пред изборни периоди.
Бишев истакна дека македонските фискални правила ги исполнуваат критериумите на Светска банка, обезбедувајќи долгорочна стабилност на јавните финансии и можност за реакција при економски шокови.
Тој, исто така, ја нагласи потребата од кадровско јакнење и финансиска независност на Фискалниот совет, со цел стабилно и долгорочно функционирање.
