Skip to content
Европа го менува својот дигитален пејзаж — и овојпат, Македонија е дел од таа трансформација. Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, денеска во Тирана најави дека програмата „Фабрички антени за вештачка интелигенција“ (AIFA) се проширува и во земјите од Западниот Балкан, при што една од првите антени ќе биде отворена во Македонија.
„Ќе започнеме со две антени во Северна Македонија и Србија, со што воведуваме брз дигитален ‘рбет низ целиот регион и им овозможуваме на компаниите од сите шест партнери да се поврзат со европските фабрики за вештачка интелигенција“, изјави Фон дер Лајен во своето обраќање на Инвестицискиот форум на ЕУ и Западен Балкан во Тирана.
Европа инвестира во дигиталната иднина на регионот
Оваа иницијатива е дел од поширокиот Акциски план на Европа за вештачка интелигенција, чија цел е создавање интегрирана инфраструктура што ќе овозможи развој и примена на најсовремените технологии во сите земји што се дел од европското дигитално семејство.
Преку фабриките и нивните локални антени, европските компании, истражувачки центри и универзитети ќе добијат пристап до напредни модели на вештачка интелигенција, суперкомпјутери и дигитални ресурси без потреба од големи индивидуални вложувања.
Во соопштението на Европската комисија се нагласува дека овој потег има симболична и стратешка вредност: го приближува регионот кон европската дигитална економија и создава предуслови Западниот Балкан да стане дел од „европскиот технолошки екосистем“.
Што претставуваат фабриките за вештачка интелигенција?
Фабриките за вештачка интелигенција се високотехнолошки центри каде се развиваат и обучуваат алгоритми, јазични модели, системи за анализа и симулации. Тие се дел од мрежата на европската суперкомпјутерска инфраструктура (EuroHPC) и им овозможуваат на компаниите и истражувачите пристап до ресурси и знаење што досега беа достапни само во најразвиените земји.
Антените, пак, се локални портали кои ја приближуваат оваа мрежа до национално ниво — обезбедуваат техничка поддршка, обуки, менторства и партнерства со индустријата. Отворањето на ваков центар во Северна Македонија ќе значи директно вклучување на земјата во европската дигитална инфраструктура и пристап до технологија од највисок ранг.
Дигитален ‘рбет за нова ера
„Овој проект не е само технолошки, туку и политички мост меѓу Европската унија и регионот,“ нагласи Фон дер Лајен. Таа додаде дека новиот дигитален ‘рбет ќе ги поврзе локалните компании со европската научна и индустриска заедница, создавајќи услови за побрз раст, иновации и развој на стартап екосистемот.
Европската унија гледа на вештачката интелигенција како на двигател на економскиот раст, но и како на клучна алатка за одржлива трансформација – од земјоделство и здравство, до транспорт и енергетика.
Со приклучувањето на Северна Македонија во оваа иницијатива, земјата добива пристап до европски ресурси, експертиза и дигитални иновации, што ќе ја зајакне нејзината конкурентност во регионот.
Мрежата расте: Европа го гради континентот на вештачка интелигенција
Мрежата на европски фабрики за вештачка интелигенција деновиве се проширува со уште шест нови центри, со што вкупниот број достигна 19 фабрики во 16 земји. Покрај земјите-членки на ЕУ — Белгија, Ирска, Кипар, Летонија, Малта, Словачка и Унгарија — во новата фаза се приклучуваат и партнери како Исланд, Молдавија, Велика Британија и Швајцарија, како и земјите од Западниот Балкан.
Овие инвестиции се дел од визијата на Европската комисија за „континент на вештачка интелигенција“, кој ќе ги обедини европските сили во развојот на етички, безбедни и конкурентни технологии, поддржани од европски вредности и регулативи.
Нови можности за Македонија
Отворањето на антената за вештачка интелигенција претставува историски момент заМакедонија. Таа може да стане катализатор за создавање нови работни места, поттикнување на дигиталното образование и охрабрување на стартапи и истражувачи да развиваат иновативни решенија.
Според Европската комисија, пристапот до овие центри ќе биде отворен и транспарентен, со јасни критериуми за учество, за да се осигура дека користа од новата инфраструктура ќе биде еднакво достапна за сите.
Европа ја зајакнува врската со регионот
Фон дер Лајен ја искористи посетата на Тирана и за да најави нови јавни и приватни инвестиции вредни до 4 милијарди евра, насочени кон економски и инфраструктурни проекти во Западниот Балкан.
„Западниот Балкан не е иднината на Европа – тој е нејзиното сегашно лице,“ рече Фон дер Лајен, нагласувајќи дека дигиталната трансформација е најсилниот инструмент за интеграција на регионот во Европската унија.
Во време кога вештачката интелигенција станува дел од секојдневниот живот – од образованието до здравството, од индустријата до јавните услуги – учеството на Северна Македонија во оваа европска иницијатива претставува стратешки исчекор кон модерна, иновативна и конкурентна економија.
Ако државата успешно го искористи овој момент, аналогната економија може да се претвори во дигитална ера, со Северна Македонија како клучна точка на новата европска мрежа на вештачка интелигенција.
