Skip to content
Скопје деновиве се дави во отпад. Расфрланите контејнери, преполните улици и несобраниот смет не се веќе само прашање на естетика или урбана дисциплина – тие стануваат сериозна закана за јавното здравје. Ова го потврди и Институтот за јавно здравје (ИЈЗ), кој денес излезе со детални препораки и предупредувања до институциите и граѓаните, укажувајќи дека ситуацијата може да доведе до појава на заразни заболувања и зголемување на популацијата на инсекти и глодари.
В.д. директорката на Институтот, Марија Андоновска, објасни дека по барање на Основното јавно обвинителство, ИЈЗ подготвил стручно мислење за можните последици од несобирањето на отпадот. Таа нагласи дека документот е резултат на вклучување на повеќе стручни одделенија во Институтот, а неговата цел е да послужи како основа за институционална реакција и евентуално утврдување одговорност кај надлежните служби. „Ние немаме инспекциски овластувања, но имаме должност да реагираме врз основа на фактите што ни ги доставуваат надлежните органи“, изјави Андоновска, додавајќи дека потребна е координација меѓу сите нивоа на власт, бидејќи проблемот со сметот одамна ја надминал рамката на локален пропуст.
Според раководителот на секторот за епидемиологија, д-р Драган Кочински, најголем ризик во моментов претставуваат цревните инфекции и преносливите болести што се шират преку муви, комарци и глодари – појава што се засилува кога има изобилство на храна и нечистотија. Тој предупреди дека доколку не се преземат итни мерки, градот би можел да се соочи со пораст на зарази како туларемија, лептоспироза и хеморагични трески.
Кочински укажа дека граѓаните треба да бидат внимателни и дисциплинирани: отпадот да се фрла само во означени контејнери, да се избегнува создавање диви депонии и секогаш да се мие и дезинфицира кожата по контакт со сметот. Особено е важно, рече тој, да се користат заштитни ракавици при одлагање на отпад и да се внимава домашните миленици да не доаѓаат во контакт со контаминирани површини. Истовремено, институциите треба да се погрижат за безбедноста на работниците што го собираат отпадот – тие да бидат опремени со заштитна облека и вакцинирани против болести што можат да ги пренесуваат глодарите и инсектите.
Професорката Мирјана Димовска од Одделението за безбедност на вода и санитарна заштита на животна средина при ИЈЗ, пак, го насочи вниманието кон најранливите групи: децата, постарите лица, хронично болните, бремените жени и маргинализираните заедници. Според неа, тие се најизложени на последиците од загадената околина и лошите санитарни услови. Таа апелираше да не се поставуваат контејнери во близина на училишта и здравствени установи и предложи училиштата да постават дезинфекциски бариери, како и едукативни постери за правилно миење раце.
Димовска ја нагласи потребата од воведување примарна селекција на отпадот уште во домовите, прво на доброволна, а потоа и на законска основа. „Не можеме да очекуваме чист град ако органскиот и неорганскиот отпад завршуваат во иста кеса“, рече таа, предупредувајќи дека исцедокот од контејнерите претставува извор на опасни бактерии.
Додека институциите меѓусебно си ја префрлаат одговорноста, в.д. директорката Андоновска призна дека скопските комунални служби не ги извршуваат своите редовни обврски и дека други општини веќе се мобилизирани да помогнат во расчистувањето. Таа посочи дека е можно општините да спроведат вонредна дезинфекција и дератизација, но тоа бара дополнителни средства и административна поддршка.
Кризата со отпадот во Скопје повторно ја открива слабата координација меѓу градските институции, но и недостатокот на одржлив систем за управување со отпад. ИЈЗ предупредува дека без итна интервенција и јасна стратегија, градот може да се соочи не само со еколошка катастрофа, туку и со вистинска јавно-здравствена криза. Потребно е, велат стручњаците, не само да се исчисти отпадот, туку и конечно да се воспостави систем што ќе го спречи неговото повторно натрупување – систем кој ќе започне од свеста на граѓаните, но ќе заврши со одговорност кај институциите.
Извор: 360степени
