Оптимизмот на Славески на тест: глобалните прогнози ѝ кројат порационална мерка на македонската економија

Новиот гувернер Трајко Славески во интервју за порталот „Пари“ најави дека домашната економија годинава ќе порасне за 3 %, а на среден рок ќе забрза кон 4 %. Главниот мотор, вели тој, ќе бидат инвестициите поттикнати од големиот инфраструктурен циклус и од рекордниот прилив на странски капитал.

Но, погледот на меѓународните финансиски институции го лади ентузијазмот.

Проекции: милиметарска усогласеност за 2025, подлабок јаз на среден рок

• Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) прогнозира раст од 3,3 % за 2025 година и постепено забавување кон 3 % до крајот на декадата, што е помалку од амбициозните 4 % на гувернерот.
• Светската банка очекува просечен раст од 3,2 % за регионот, со предупредување дека слабата побарувачка од Европската унија и протекционистичките мерки би можеле дополнително да ја поткопаат динамиката.
• Европската банка за обнова и развој (ЕБОР) ја намали прогнозата за своите економии на 3 % поради „неизвесни времиња“ и нови трговски бариери, што индиректно ја вклучува и Северна Македонија.

Инфлација: краткорочен притисок, долгорочна дисциплина

Славески очекува инфлацијата да се „вклопи“ во историскиот просек од 2 % во наредните години. ММФ е поскептичен: годинава прогнозира 3,4 % просечно поскапување, а враќање на 2 % гледа дури по 2027 година, предупредувајќи на ризици од брз раст на платите и популистичкиот притисок врз фискалната каса.

Што вели „надворешниот свет“ за внатрешните двигатели?

• Инвестиции – Меѓународните институции го поздравуваат приливот на директни инвестиции (лани околу 7 % од БДП), но нотираат дека тој останува кревок без напредок во владеењето на правото и јавните реформи.
• Инфраструктура – Планираните коридори и енергетски проекти можат да го засилат растот, но бараат построги процедури за избор и надзор на мегапроектите, за да се избегнат фискални дупки.
• Извоз – Се очекува скромен прираст поради забавените пазари во еврозоната; Светска банка советува диверзификација на производниот микс и „зелени ленти“ за побрз извоз преку границите.
• Фискална политика – Иако Славески најавува „координација“ меѓу монетарната и фискалната власт, ММФ потсетува дека планираните пензиски и платни зголемувања можат да ја разнишаат стабилноста ако не се повлечат.

Додека гувернерот ја гради нарацијата за „солидно закрепнување“, глобалните монетарни и развојни институции гледаат умерен, но условен раст – зависен од тоа колку брзо Владата ќе ги затегне јавните финансии, ќе ја зачува независноста на Народната банка и ќе ја отпушти кочницата на структурните реформи. Разликата меѓу посакуваните 4 % и проектираните 3 % не е само статистика, туку показател колку брзо Северна Македонија ќе може да го конвертира оптимизмот во реален, одржлив напредок.