За две децении повеќе од 200.000 граѓани се отселиле од Македонија

Светскиот економски форум и статистиките на Евростат упатуваат на забележителен тренд што се однесува на младите од Македонија и другите земји во регионов – големиот одлив на квалификувани млади луѓе во странство. Податоците за 2023 година откриваат дека 14,2% од младите на возраст од 15 до 29 години се родени надвор од земјата каде што живеат, а 11,9% живеат во друга земја од државата чијшто пасош го имаат. Одливот на младите не е само проблем на Македонија, туку се однесува и на земјите членки на Европската унија.

За многу млади луѓе, одлуката за иселување е мотивирана од економски причини и непостоењето на доволно перспективи во матичните земји. Како најголеми фактори што ги тераат младите да ја напуштат својата родна земја, се споменуваат ниските плати, високата невработеност, ограничените професионални можности, како и негативната перцепција за политичката и економската стабилност.

Иселување поради нееднакви услови

Португалскиот социолог Руи Пена Пирес го анализираше трендот на миграција на младите од Португалија, каде што ниските плати и проблемите со домувањето играат клучна улога. Пирес вели дека најголемата причина за иселувањето на младите во Португалија е разликата во платите и професионалните можности. За споредба, во Словенија, млади луѓе исто така се соочуваат со слични проблеми – ниски плати, недостаток на станбени можности и економска неизвесност. Иако квалитетот на животот во нивната родна земја често е високо оценет, недостатокот на перспективи ги тера да размислуваат за иднина во странство.

Во Италија, преку 300.000 млади луѓе на возраст од 25 до 34 години се иселиле во последните десет години, најчесто поради несоодветноста на работните понуди со нивните квалификации и неквалитетни јавни услуги. Анализата на податоците открива дека бројот на дипломираните студенти што се дел од оваа миграција е значителен. Овој тренд продолжува и во други земји, како што се Хрватска, Бугарија и Италија, каде што младите луѓе сообразуваат својата иднина со економските прилики во поразвиените земји на Европската унија.

Одливот на стручен кадар во Македонија

Македонија не останува имуна на овој тренд. Според податоците на Евростат, повеќе од 200.000 граѓани на Македонија, или речиси 10% од вкупното население, се иселиле во последните две децении. Германија, Италија и Австрија се најчестите дестинации за овие млади, но забележително е дека и во земјите-членки на Европската унија поблиску до Македонија, како што се Словенија, Хрватска и Бугарија, се зголемува бројот на доселеници од Македонија.

Според Светскиот економски форум, Македонија е меѓу земјите со највисок степен на одлив на стручен кадар во светот. Причините за тоа лежат во политичката нестабилност, корупцијата и ниската економска мобилност, кои создаваат бесперспективност меѓу младите. Иако за многумина можностите за вработување и напредување се поврзани со нивната специјализација, многумина ја гледаат својата иднина во странство, во земји кои нудат стабилност и поголеми професионални можности.

Одливот на квалификувани кадри има сериозни последици за развојот на Македонија. Падот на бројот на факултетски професори, научници и други високообразовани кадри создава дефицит на стручни луѓе во важни области. Овој тренд може да се забави само преку стратешки и долгорочни реформи во образованието, економијата и пазарот на трудот. Покрај тоа, потребни се и дополнителни напори од страна на владите на земјите како Македонија за да создадат услови за младите да останат во земјата и да го развиваат своето знаење и вештини.

Програмите како Младинската гаранција на Европската унија, која им овозможува на младите под 30 години да се вработат или да се вклучат во образовни и стажантски програми, претставуваат важен чекор за решавање на ова прашање. Сепак, за да се постигнат долговечни резултати, потребни се суштински промени во политиката и нацијата мора да инвестира во создавање услови кои ќе го намалат иселувањето на младите и ќе го стимулираат развојот на нивните професионални кариери.