Скопје, градот на подрумски пожари што нѐ чекаат

Оваа сабота во „Наши приказни“ нуркаме во темните агли на скопските висококатници и згради полни ѓубре. Нашиот видео снимател начека – празни хидранти, затрупани скали и подруми полни со децениско ѓубриште оставено од негрижа. Ви носиме видео од терен и информативен текст како да преживеете во скопската урбана џунгла

Кога станарите стануваат заложници на сопствената негрижа
Висококатниците во Скопје одамна личат на мински полиња – хидрантски кутии без црева, скалила претворени во депонии и ни трага од евакуациски планови. Последните теренски проверки покажуваат дека „блокирани скали“ и „празни хидранти“ се најчестите пријави во општинските записници. При вистински пожар, и пожарникарите ќе заглават во хаосот пред да стигнат до пламенот.

Ниту опрема, ниту инспектори – само статистика што гори
Еден неодамнешен увид во Битола откри дека од речиси шест стотини колективни згради, само дваесетина поседуваат исправни противпожарни апарати, а во речиси половина нема ни основна хидрантска мрежа. План за евакуација имаат едвај неколку објекти. Слична слика доаѓа и од скопските општини, каде најчеста забелешка се украдени црева и заградени излези.

Легислативата постои, казните се на хартија
Законот за домување и правилниците за заштита од пожари пропишуваат годишен технички преглед на хидрантите и чисти евакуациски патишта. Физичко лице што ќе ја блокира скалата може да плати и до 300 евра, а управител или заедница – неколку илјади. За намерно оштетување на опрема следува и кривична одговорност. Прашањето е: колку често казната навистина стигнува?

Инспектори колку за пример – но не и за работа
Просечно едвај еден процент од општинските буџети оди за инспекциски надзор, а во многу општини еден инспектор покрива по неколку области. Само во Скопје недостигаат десетици инспектори за да се спроведе основен теренски надзор. Без луѓе, без возила и често под политички притисок, инспекторати­те личат на „хартиени тигри“: прво чекаат – па дури потоа реагираат.

Од пријава до санкција – пат долг колку еден пожар
Иако законот бара управителот да одговори во рок од петнаесет дена, практиката покажува дека граѓанските пријави се обработуваат од една недела до еден месец. Во меѓувреме, подрумите остануваат полни со картон, а скалите – со стар мебел. Кога конечно стигнува глобата, истите објекти често веќе се враќаат во прекршок.

Каде почнува одговорноста?

• Кај станарот што го оставил каучот на скалите.
• Кај заедницата што „штеди“ на сервис на хидранти.
• Кај професионалниот управител што не поднесува доказ за годишен преглед.
• Кај општинскиот инспектор кој одбира да чека.

Што може (и мора) да направи секој граѓанин?

1. Побарајте писмен доказ за сервис на хидрантската мрежа.
2. Организирајте акција за расчистување на скалите и подрумските простории.
3. Поднесете пријава ако управителот или заедницата игнорира; инспекторот мора да постапи.
4. Проверувајте секој месец дали „следниот пат“ се претворил во конкретно дело.

За крај – изборот е наш
Пожарот не прави разлика меѓу урбан елитизам и занемарени ходници; тој се храни со картон, ветувања и институционална летаргија. Одржувањето чини денари, неодржувањето – животи. Додека го читате овој текст, следниот пламен можеби веќе ја брои секундата до вашиот влез. Превенцијата не е привилегија на богатите – тоа е обврска на сите нас. Време е да ја платиме сметката пред да ни стигне прескапиот фактур – во човечки животи.