Балканските земји ги проценуваат штетите нанесени од тарифите на Трамп

Србија, Босна и Северна Македонија се балканските земји кои се најтешко погодени од новите царини објавени од американскиот претседател Доналд Трамп, додека се обидува да ја поттикне американската економија на сметка на нејзините трговски партнери.

Американскиот претседател Доналд Трамп и американскиот секретар за трговија Хауард Лутник ги објавуваат тарифите во Белата куќа, 2 април 2025 година.

Лидерите на балканските земји во четвртокот размислуваа како – и дали – да реагираат откако американскиот претседател Доналд Трамп објави универзални царини од 10 проценти за сите увозни производи во САД, со поостри царини наметнати на околу 60 други земји.

Трамп изјави дека презема мерки за „Америка повторно да се збогати“ со воведување царини за земјите за кои тврдеше дека наметнале нефер трговски бариери на САД.

Иако методологијата за пресметување на царините не е целосно јасна, според Њујорк Тајмс, „формулата во суштина се заснова на трговскиот дефицит на САД со странска земја, поделен со извозот на земјата“.

Најпогодена земја во балканскиот регион е Србија, на која Трамп и воведе царина од 37 отсто. Властите во Белград не коментираа до четвртокот наутро.

Според последните податоци, од февруари 2025 година, извозот на Србија во САД изнесува 2,1 отсто од нејзиниот вкупен извоз. Во 2024 година, извезе стока во САД во вредност од 670,1 милиони американски долари, што е повеќе од 556,9 милиони долари во 2023 година.

Најизвезувана стока од Србија во САД се гуми, оружје, машински делови, добиточна храна, овошје и бакар. Увозот од САД изнесуваше 739,4 милиони американски долари во 2024 година, од 588 милиони долари во 2023 година.

Во меѓувреме, Босна и Херцеговина ќе се соочи со царини до 35 отсто за целиот извоз во САД. Сепак, САД сочинуваат само 1 процент од вкупната надворешна трговија на Босна и влијанието е значајно само за еден клучен сектор, одбранбената индустрија. Трговијата меѓу двете земји порасна за 71 отсто во изминатата деценија. Немаше коментари од официјални лица во Сараево во четвртокот наутро.

Во Северна Македонија беа наметнати царини од 33 отсто за извозот во САД. Податоците од Државниот завод за статистика сугерираат дека тутунската, облеката, железото и челичната индустрија го прават најголемиот дел од нејзиниот извоз во САД.

САД беа 18-ти најзначаен трговски партнер на земјата во 2024 година, кога вкупната трговија со САД изнесуваше 314 милиони долари. Од тоа, извозот во САД изнесува 118,2 милиони долари, што е двојно повеќе од износот во 2023 година. Официјалните лица во Скопје допрва дадоа некаков коментар.

САД воведоа царина од 10 отсто за стоки од Албанија. Земјата лани извезла стоки во САД во вредност од околу 70 милиони евра – 1,9 отсто од вкупниот извоз. Голем дел од ова беше жалфија, билка што се користи во козметичките производи.

Тарифа од 10 отсто беше воведена и за увоз во САД од Косово и Црна Гора.

ЕУ „подготвена да одговори“ на царините

Воведена е царина од 20 отсто за сите земји од Европската унија објавена од Трамп, која претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен ја опиша како „голем удар за бизнисите и потрошувачите.

„Европа е подготвена да одговори. Ние секогаш ќе ги штитиме нашите интереси и вредности. Подготвени сме и да се ангажираме. И да одиме од конфронтација до преговори“, напиша фон дер Лајен на X.

Во Хрватска, премиерот Андреј Пленковиќ, во средата, пред најавата на Трамп, рече дека неговата земја-членка на ЕУ нема веднаш да реагира на царините, туку ќе ја координира својата позиција со ЕУ.

„Трговската политика е една од заедничките политики под јурисдикција на Унијата“, рече Пленковиќ, додавајќи дека Фон дер Лајен разговарал со шефовите на сите земји-членки за да се договорат политиката. Пленковиќ рече дека трговската војна само ќе им наштети на сите.

Според Државниот завод за статистика, Хрватска во 2023 година извезла стоки во вредност од 645 милиони долари во САД и увезла стоки во вредност од речиси 1,18 милијарди долари. Најголемиот дел од увозот од САД беше во областа на енергијата, бидејќи терминалот за ЛНГ во Хрватска добива течен гас од САД.

Романија извезла стоки и услуги во вредност од околу 2,3 милијарди долари во САД во 2023 година и увезла стоки во вредност од 1,4 милијарди долари. Проекциите за 2024 година сугерираат дека извозот достигнал над 2,6 милијарди евра, додека се смета дека увозот останал на исто ниво како во 2023 година.

Романскиот премиер Марсел Чолаку во четвртокот рече дека неговата влада ќе ги искористи сите свои ресурси за да ги заштити романските компании од ефектите на новата трговска војна меѓу САД и Европа.

„Подготвуваме мерки за поддршка за сите засегнати индустрии преку шеми за државна помош што се колку што е можно поефикасни и лесни за спроведување, за да можат да стапат на сила што е можно побрзо. Особено, индустриите за автомобилски компоненти и индустриска опрема ќе добијат поддршка“, рече Чиолаку.