Дојче Веле: Дали мирот во Западен Балкан загрозен од новите воени сојузи?

Српските медиум блиски до власта, без разлика дали се во прашање весници, ТВ станици или веб-страници, го пофалија воениот сојуз меѓу Унгарија и Србија, потпишан во Белград на почетокот на овој месец.

Набргу потоа, Република Српска, дел од Босна управувана од Срби, исто така, ја објави својата намера да се приклучи на „новиот воен сојуз“.

Српските медиуми, кои работат под строга државна контрола, го претставија овој нов „воен пакт“ како одговор на неодамнешниот воен сојуз меѓу партнерите во НАТО, Хрватска, Албанија и Косово. Независноста на вториот останува непризнаена од Белград децении подоцна, анализира Дојче Веле.

„Посебно загрижувачки е тоа што овој воен сојуз е формиран без консултации со Белград“, критикуваше српското МНР во соопштение. Договорот имаше за цел да ја изолира Србија и да создаде „паравоени структури“ на Косово и беше „грубо провокација“, се вели во него.

Но, за што всушност станува збор тој договор меѓу Хрватска, Албанија и Косово? Потпишан во март, предвидува соработка во рамките на Стратешкиот концепт на НАТО и безбедносната политика на Европската Унија.

Ова вклучува повисоко ниво на соработка меѓу одбранбените индустрии и обука на војници и командни офицери. Предвидени се и заеднички воени вежби. Фокусот во рамките на евроатлантските интеграции е одбрана од странски сајбер напади и кампањи за дезинформација.

Србија се чувствува загрозена од ова, и покрај уверувањето на хрватскиот премиер Андреј Пленковиќ: „Овој меморандум за соработка нема непријателски карактер“.

Трилатералниот договор сепак ги разгорува децениските национални ривалства и непријателства меѓу Србија и Хрватска.

Хрватскиот министер за одбрана Иван Анушиќ изјави дека „времето кога Хрватска мораше да го праша Белград што смее и како треба да постапи завршија“.

Што се договорија Белград и Будимпешта?

Во меѓувреме, „историскиот воен сојуз“ меѓу Белград и Будимпешта се покажа како политички спин на српските медиуми.

„Нема елементи на воен сојуз“, изјави српскиот воен експерт Александар Радиќ за различни медиуми.

Помпезно објавениот договор само содржи конкретни проекти за воена соработка според рамковниот договор од 2023 година.

Дури и српскиот претседател Александар Вучиќ оттогаш отстапи. „Целта е воен сојуз“, рече тој, објаснувајќи дека курсот кон тоа сега е поставен.

Дали постои ризик од војна?

Сепак, дури и без да се земе предвид таа нова воена соработка – колку и да е нејасна – регионот на Западен Балкан доживеа значително зголемување на оружјето во изминатите години.

Хрватска, која штотуку го воведе воениот рок, купи борбени авиони Рафал од Франција и преговара за испорака на тенкови Леопард.

Србија, од своја страна, исто така, склучи договор со Париз за купување на вакви повеќенаменски борбени авиони и купува системи за оружје од Русија и Кина.

Војна, сепак, е малку веројатна во блиска иднина, велат набљудувачите.

На почетокот на април, генералниот секретар на НАТО Марк Руте изјави дека не е неопходно ситуацијата во регионот да се стави на агендата на состанокот на министрите за надворешни работи на НАТО во Брисел. Неговиот претходник Јенс Столтенберг веќе претходно изјави дека нема директна воена закана.

„Постои мал ризик да избие вистинска војна“, вели за ДВ Вук Вукасановиќ, аналитичар во белградскиот Центар за безбедносна политика. И покрај вооружувањето, земјите немаат доволно ресурси за таков конфликт и, пред сè, локалните елити би морале да се плашат за своите позиции на моќ во случај на војна.

Огромно присуство на НАТО

НАТО е силно застапен во регионот. Освен Косово, членки на алијансата се сите соседни земји на Србија и Босна и Херцеговина.

САД управуваат со голема воена база во Косово, Камп Бондстил.

Романската воздушна база Михаил Когалничеану во близина на Констанца моментално се проширува по цена од најмалку 2,5 милијарди евра (2,74 милијарди долари) за 10.000 војници.

Одамна е планирана голема поморска база во пристаништето Драч на албанскиот јадрански брег.