Skip to content
Банкарите проценуваат дека не треба да очекуваме Еурибор да се врати на ниските вредности, па дури ни на негативните стапки што ги има со години.
„Светот денес функционира во поларизиран систем, а пазарните распределби станаа значително различни. Соединетите Американски Држави, како главна движечка сила, спроведуваат сè понепредвидливи политики, особено во однос на даночните мерки. Гледаме дека американскиот претседател донесува ненадејни одлуки кои директно влијаат на глобалните економски текови, а тоа е катастрофално за економиите кои се навикнати да планираат однапред преку повеќегодишни договори. Европа, навикната на стабилност и предвидливост, сега трпи големи последици – го изгуби пристапот до ресурси, го изгуби гасот, како и пазарите на Русија, Украина и Израел, што има директно влијание врз индустријата и вработеноста. Европа е веќе во рецесија“, вели Слаѓана Бенковиќ, професорка на Факултетот за организациски науки во Белград.
Кога станува збор за каматните стапки, таа потсетува дека каматата е трошок за користење на туѓ капитал.
„Кога каматната стапка е ниска? Кога има многу пари. Моментално се наоѓаме во парадоксална ситуација каде што иако инфлацијата расте, Европската централна банка ги намалува каматните стапки во обид да ја стимулира економската активност. Сепак, проблемот е што нема доволно проекти во кои би можеле да се инвестираат парите – нема инвестиции што би предизвикале сериозен раст“, предупредува нашиот соговорник.
Еурибор, просечната каматна стапка по која група одбрани европски банки си позајмуваат пари едни на други, а која во Србија е најпозната како дел од варијабилната каматна стапка кај станбените кредити индексирани во евра, е во опаѓачка траекторија од октомври 2023 година. Во моментов, тримесечниот Еурибор (3M) е на ниво од 2,17 проценти, а шестмесечниот (6M) е на 2,14 проценти.
Да потсетиме дека максималните вредности на овие две каматни стапки беа во октомври и ноември 2023 година, соодветно. Во тоа време, 3-месечниот ЕУРИБОР беше на ниво од четири проценти, а 6-месечниот ЕУРИБОР беше 4,14 проценти.
Банкарите проценуваат дека не треба да се очекува Еурибор да се врати на ниските вредности, па дури ни на негативните стапки што ги има со години, но дека би можел да се стабилизира во опсег од два до 2,5 проценти во наредниот период.
„Во сегашната ситуација, очекувам понатамошен пад на каматните стапки во Европа. Сепак, не верувам дека ова ќе има значително влијание врз Србија. Нашата централна банка води одговорна политика и, иако има намалување на каматните стапки во Европа, ние нема автоматски да го следиме тој тренд. Мора да им оставиме доволно простор на банките да ја одржат стабилноста на системот“, смета професорот Бенковиќ.
Тој додава дека нашата економија е силно поврзана со Европа, но дека Србија мора повеќе да се сврти кон себе.
„Наместо да даваме субвенции на странски инвеститори и евтина работна сила, треба да работиме на зајакнување на домашното производство, а особено имаме потенцијал во земјоделството и производството на здрава храна. Србија може да стане оаза на природното и органското земјоделство во Европа. Не треба да се стремиме кон индустријализација по секоја цена, туку да го користиме она што го имаме – природните ресурси и географската близина до европскиот пазар. Во иднина, водата и храната ќе бидат највредните добра, а Србија може да ја најде својата шанса таму“, заклучува нашиот соговорник.
ЕЦБ ги намали каматните стапки, НБС без промена од септември
На својот состанок во април, Европската централна банка (ЕЦБ) ги намали клучните каматни стапки по трет пат оваа година, за 25 базични поени.
Каматната стапка за главните операции за рефинансирање сега е на ниво од 2,40 проценти, каматната стапка на маргиналната кредитна линија е 2,65 проценти, а каматната стапка на готовинскиот депозит е 2,25 проценти. Намалувањето стапи на сила на 23 април.
Во образложението на најновата одлука, ЕЦБ наведе дека дезинфлацијата добро напредува и дека инфлацијата продолжила да се движи главно во согласност со проекциите на експертите на Евросистемот.
„И вкупната и базната инфлација се намалија во март. Во последните месеци, инфлацијата на цените на услугите исто така значително се намали. Повеќето мерки на базната инфлација укажуваат на заклучокот дека инфлацијата ќе се стабилизира, и тоа стабилно, на нивоа околу среднорочната цел на Управниот совет од два проценти. Растот на платите, иако сè уште е зголемен, се намалува, а профитот делумно го неутрализира своето влијание врз инфлацијата“, истакнуваат од Франкфурт.
Народната банка на Србија одлучи да ја задржи референтната каматна стапка непроменета во април, па клучната каматна стапка „не се движи“ седми месец по ред. Извршниот одбор на НБС одлучи референтната каматна стапка да биде на ниво од 5,75 проценти, а каматните стапки за депозитите – 4,5 проценти и за кредитите – 7,0 проценти остануваат непроменети.
При донесувањето на оваа одлука, беше посочено дека, и покрај значителното намалување на инфлацијата во текот на 2023 година, а потоа и нејзиното стабилизирање од средината на 2024 година, потребно е да се продолжи со спроведување на претпазлива монетарна политика, бидејќи домашната инфлација во голема мера зависи од случувањата на светските пазари на стоки и финансиски производи.
„Од една страна, воведувањето високи царини и неизвесните трговски политики во наредниот период ги влошуваат перспективите за светски економски раст и влијаат на падот на цените на примарните производи, првенствено на нафтата, но од друга страна, ги зголемуваат ризиците дека може да дојде до застој во глобалните синџири на снабдување и зголемување на глобалната инфлација. Извршниот одбор, исто така, имаше предвид дека Европската централна банка ја олабави својата монетарна политика во претходниот период, што треба да се одрази во поповолни услови за задолжување со индекс на евра во нашата земја. „Неизвесноста во врска со влијанието на американските царини врз економијата на еврозоната ќе влијае и на одлуките на ЕЦБ за понатамошно олабавување на монетарните услови“, се вели во соопштението на Канцеларијата на гувернерот на НБС.
