Skip to content
Во срцето на сибирскиот пермафрост, каде што температурата ретко надминува нула, се појавуваат дупки кои изгледаат како да ги ископала самата планета.
Огромни кратери, длабоки до 45 метри и широки до 20 метри, излегуваат од земјата како резултат на нешто што долго време нема јасно објаснување.
Звуците што го придружуваат нивното формирање може да се слушнат дури и на 100 километри оддалеченост, а за прв пат се документирани дури во 2012 година. Оттогаш, научниците се обидуваат да разберат – што точно се случува под замрзнатата површина на Сибир?
Новата верзија, објавена на порталот ScienceAlert, доаѓа од норвешки истражувачи и ја менува претходната слика. Виновникот за овие експлозивни феномени можеби не е она што се сметаше досега – процесот на распаѓање на органскиот материјал во површинскиот слој – туку нешто подлабоко, поспецифично и потенцијално поопасно.
Зборуваме за природен гас што се издига од геолошките длабочини кон површината, а не за метан што се ослободува поради растворање на растителен материјал.
Претходните теории се фокусираа на термокарстните процеси – кога пермафростот почнува да се топи, се акумулира вода, се формираат езера, а метанот се акумулира во и под овие езера.
Кога притисокот станува преголем, се јавува ненадејно ослободување на гас, што предизвикува експлозија на почвата. Сепак, оваа нова анализа сугерира сосема поинакво сценарио.
Според норвешките експерти, природниот гас – но не било каков, туку жежок, подземен гас – излегува низ пукнатините во земјата, се акумулира под слоевите на пермафрост и го топи одоздола.
Невидливи облаци од гас буквално ја вријат замрзнатата земја. Овој процес продолжува сè додека слојот не ослабне толку многу што повеќе не може да го издржи притисокот, предизвикувајќи ненадеен пробив и создавање огромен кратер.
Тоа би објаснило и зошто вакви кратери се појавуваат само во одредени области на Сибир – точно таму каде што има големи подземни наслаги на гас.
И кога тој гас ќе се измеша со топењето од климатските промени и општото затоплување на Арктикот, резултатот е повеќекратен: гасот ослободува огромен притисок, земјата попушта и површината експлодира.
Интересно е и тоа што многу кратери исчезнуваат пред дури и да бидат регистрирани. Истражувачи од Русија и други земји забележуваат дека некои дупки се полнат многу брзо со вода и земја, оставајќи само термички аномалии или промени во вегетацијата на површината.
Со други зборови, она што можеше да биде уште поспектакуларно, останува закопано под слоеви снег и острица.
Како што објавува списанието „Наука“, овој феномен не е само визуелно вознемирувачки. Тоа е исто така знак дека процесите под површината се многу поживи отколку што претходно се претпоставуваше.
Геологијата на Сибир, пермафростот и енергетскиот потенцијал на регионот сега мора да се гледаат низ нова призма – призма во која топлината доаѓа одоздола, а не само од површината.
Прашањето останува отворено – колку такви места се веќе подготвени да експлодираат? И што ќе се случи кога повеќе нема да можат да бидат игнорирани? Во брзо затоплувачкиот свет, тивките потреси под нозете може да станат многу повеќе од научна куриозитет.
