Skip to content
„Орб“ е футуристички уред кој го скенира окото и создава дигитален идентитет. Целта е да докаже дека сте човек, а не вештачка интелигенција, во дигиталниот свет.
Звучи како заплет од научно-фантастичен трилер: мала метална сфера, како тениско топче од дистописка иднина, го скенира вашето око и за возврат ви дава билет за дигиталниот свет – пасош што докажува дека сте човек, а не алгоритамски дух од вештачка интелигенција. Зад тој визионерски, но исто така длабоко контроверзен изум стои Сем Алтман, директор на OpenAI и личност која веќе ја обликува иднината на технологијата. Неговиот проект се нарекува Worldcoin, а срцето на тој проект е Orb.
Сферата е сè друго освен гаџет. Неговата задача: да го скенира вашиот ирис, да го трансформира во дигитален код и од тие податоци да генерира светски идентификатор – уникатен доказ дека сте човечко суштество во свет полн со вештачки умови. Замислете интернет каде што самото познавање на вашата лозинка или телефонски број повеќе не е доволно. Сега – мора да бидеш биолошкиот ти.
Зад сè стои мешавина од футуризам и филозофија: блокчејн, децентрализација, па дури и идејата за универзален основен приход. Но најважното прашање не е како, туку зошто сега?
Човечка автентичност во ерата на хаосот од вештачката интелигенција
Бидејќи вештачката интелигенција се шири побрзо од кога било, Алтман предупредува на нова криза: губење на разликата помеѓу реалните луѓе и машините што ги имитираат. Дипфејк видеа, армии на ботови, лажни профили – сè потешко е да им верувате на сопствените очи. И тука влегува во игра Орб, вели тој – како гарант дека зад екранот стои вистинско човечко суштество.
Теоретски, овој систем би можел да обезбеди доверба во дигиталната комуникација, да спречи манипулација со изборите, па дури и да ги заштити пазарите од злоупотреби на вештачката интелигенција. Но, практиката – како и секогаш – крие повеќе слоеви.
Технолошки месија или дигитален колонизатор?
Сферата веќе кружи околу светот – буквално. Од Латинска Америка до Африка, илјадници корисници веќе ги скенирале своите очи во замена за дигитални токени. Но, оваа „визија за еднаквост“ брзо се најде на удар. Активистите предупредуваат: масовното собирање биометриски податоци, особено во земјите со слаба регулатива, потсетува на надзор и експлоатација.
Некои го нарекуваат проектот новото лице на дигиталниот колонијализам – каде што на сиромашните им се нудат пари во замена за податоци, додека моќта и контролата се концентрирани во рацете на технолошката елита.
Визија што го дели светот
Застапниците на Орб тврдат дека ова е чекор кон пофер интернет. Критичарите – дека тоа е уште една алатка за глобален надзор. И како и со сите големи технолошки достигнувања, прашањето не е само што може да направи алатката, туку и кој ја држи во свои раце.
Дали Сферата ќе биде клучот за дигиталниот свет каде што луѓето ќе останат препознатливи и заштитени? Или уште еден темен обелиск што го означува губењето на приватноста, суверенитетот и контролата?
Едно е јасно: Orb не е само уште еден гаџет. Тоа е лакмус тест за нашата подготвеност да прифатиме – или отфрлиме – иднина во која „човештвото“ ќе мора дигитално да се докаже.
