ЕБОР ги ревидираше своите прогнози за економски раст: Три региони кои ќе претрпат најголем пад – меѓу нив и Западен Балкан

Европската банка за обнова и развој (ЕБОР) неодамна ја намали својата прогноза за економски раст за земјите во нејзиниот домен за 2025 година за 0,2 процентни поени во споредба со февруарската прогноза од истата година, според најновиот извештај за регионални економски прогнози објавен во вторник.

Банката сега очекува растот во регионите на ЕБОР да биде околу 3 проценти во 2025 година, додека во 2026 година би можел малку да се зголеми на 3,4 проценти.

Песимистичката прогноза првенствено се должи на зголемувањето на царините и постојаната геополитичка неизвесност, што влијае на синџирите на снабдување и трговијата. Намалената надворешна побарувачка, исто така, има негативно влијание врз оваа прогноза.

Силната домашна побарувачка, лабавата фискална политика и номиналниот раст на платите дополнително ја поттикнуваат инфлацијата во регионите на ЕБОР. Откако инфлацијата падна на 5,3 проценти во септември 2024 година, таа повторно се зголеми на 6,1 процент во февруари оваа година.

Просечниот јавен долг во регионите на ЕБОР веројатно ќе остане приближно ист, на околу 52 проценти од бруто домашниот производ (БДП) во следните четири години. Сепак, оваа прогноза претпоставува дека владите ќе објават построги фискални политики, што би вклучувало зголемени средства за индустриски политики, одбрана и каматни плаќања, додека некои други расходи би биле намалени.

Царините на САД би можеле значително да ги нарушат глобалните синџири на снабдување, особено во клучните европски економии како Германија. Сепак, пренасочувањето на трговијата кон земји со пониски тарифи би можело делумно да ги ублажи негативните ефекти.

Според податоците на ЕБОР, „просечната ефективна американска царина за увоз од регионите опфатени со работењето на Банката би можела да скокне од 1,8 проценти во 2024 година на дури 10,5 проценти, под претпоставка дека составот на извозот не се менува“.

„Иако ќе биде потребно време целосно да се разберат макроекономските ефекти од новонајавените тарифи, веќе е јасно дека нашите региони влегоа во период на зголемена неизвесност и побавен раст. Намалувањето на трговските тензии преку конструктивен дијалог и постигнувањето консензус за трговската политика меѓу клучните актери е од клучно значење, бидејќи долгорочната неизвесност носи со себе висока економска цена“, рече Беата Јаворчик, главен економист на ЕБОР.

Кои региони на ЕБОР ќе бидат најпогодени?

Според ЕБОР, Западен Балкан, балтичките држави и Централна Европа ќе претрпат најголем пад на економскиот раст.

Според прогнозите, БДП на Западен Балкан ќе биде 3,2 проценти во 2025 година и ќе се зголеми малку на 3,4 проценти во 2026 година. Главните причини за забавувањето пред се, се ефектите од прелевање на послабиот раст во поразвиените западноевропски економии.

Србија, Северна Македонија, Босна и Херцеговина и Црна Гора ќе бидат меѓу најпогодените земји во регионот оваа година.

За Централна Европа и балтичките земји, се очекува растот да биде 2,4 проценти во 2025 година и 2,7 проценти во 2026 година. Овој пад се припишува на новите тарифи, послабата побарувачка од странство (особено од Германија), како и зголемената глобална политичка неизвесност.

Словачка, Естонија и Унгарија ќе ги забележат најголемите негативни отстапувања во однос на февруарската прогноза на ЕБОР.

Во југоисточните земји-членки на ЕУ, БДП би можел да порасне на 2 проценти во 2025 година, што е повисоко од 1,6 проценти во 2024 година, но сепак под претходните очекувања. Закрепнувањето главно ќе биде поттикнато од побарувачката од Бугарија. Во 2026 година се очекува раст од 2,4 проценти.

Централна Азија најверојатно ќе забележи забавен раст на 5,5 проценти оваа година, а на 5,2 проценти во 2026 година, првенствено поради падот на цените на стоките, што ќе ги погоди економиите како Монголија и Казахстан.

Јужниот и Источниот Медитеран би можеле да постигнат раст од 3,6 проценти во 2025 година и 3,9 проценти во 2026 година.

Според прогнозите, Турција ќе забележи пад на растот од 3,2 проценти во 2024 година на 2,8 проценти оваа година, што е последица на порестриктивна монетарна политика и слаба домашна и странска побарувачка. Сепак, се очекува закрепнување до 3,5 проценти во 2026 година.

Источна Европа и Кавказ би можеле да забележат раст на БДП од 3,5 проценти во 2025 година, додека забрзување до 4,3 проценти се предвидува за 2026 година. Сепак, оштетената енергетска инфраструктура во Украина и ослабената побарувачка од ЕУ негативно ќе влијаат на перспективите за Молдавија и Украина.