Татко, брат, сопруг – зошто македонските мажи си одат толку рано?

Во тивка сенка на статистичките табели се води битка што ретко станува насловна страница: машкото здравје. Денес просечниот Македонец може да смета на околу 73 години живот – речиси четири години помалку од својата сопруга или сестра – а секој петти го губи животот уште пред да ја доживее седумдесеттата свеќичка.

Сцената секое утро е иста: лифтот на Клиниката за кардиологија се отвора, носилки со мажи во „најсилните години“ – раководител на фирма, професор, возач на камион – сите со позната, потисната болка во градите. Инфарктот и мозочниот удар остануваат првите два непоканети гости, а кај возраст од 45–64 години срцевите болести косат мажи речиси двојно почесто од жени.

Причината не е една, туку експлозивен коктел: цигари во џебот, стрес на работното место, солена трпеза со пржено месо, и – на крајот – одбивање на превентивни прегледи. Повеќе од половина од мажите во земјава се активни пушачи; алкохолот додава околу осум литри чист етил годишно по маж. На тоа се наврзуваат хроничниот стрес, покачениот крвен притисок и тежина што полека, но сигурно расте. Организмот веќе нема „резервни делови“.

По четириесеттата, статистиката станува уште посурова. Во годините кога децата полека стануваат тинејџери, а хипотеките сè уште висат, шансата мажот да почине од срцеви болести, рак, дијабетес или хронични респираторни заболувања нагло се искачува. Срцето си ја памети секоја цигара и секоја непроспиена ноќ.

Но болеста не е единствената причина зошто машките столчиња зјаат празни на семејните трпези. Лани речиси три четвртини од сите насилни смртни случаи – сообраќајни несреќи и самоубиства – беа машки. Депресијата кај мажите често останува скриена зад маската „издржи, не е машки да се жалиш“ и премногу често завршува трагично.

Како да се прекине кругот? Првиот чекор не е во аптека. Тој почнува на прагот на матичната ординација: редовно мерење на притисок, основен крвен панел, разговор со психолог ако стресот прерасне во безнадежност. Од оваа година државата нуди бесплатен кардиоваскуларен скрининг за мажи над 40, но одѕивот е понизок од очекуваниот. Втората линија на одбрана е личната одлука: помалку сол и алкохол, повеќе вода и пешачење; заменете ја „само уште една“ ракија со „само уште една прошетка“.

Кога автомобилот ќе пушти чуден звук, веднаш одиме во сервис. Тело имаме само едно, гаранцијата му истекува без предупредување, а резервни делови – никаде. Ова видео не е замена за лекарски преглед, туку аларм-часовник: станете, проверете се, зборувајте, за да бидете присутни на следниот роденден, а не спомен.