Филип Ејдус: Режимот во Србија е потполно немоќен да ги контролира протестите

Србија се наоѓа на прагот на вториот бран на демократизација, што е важен и позитивен момент не само за самата земја, туку и за целокупниот регион на Западен Балкан, како и за Европа во целина. Ова претставува значаен пресврт во поновата историја на Србија, која се наоѓа на раскрсница во процесот на демократизација, кој, како што нагласува Филип Ејдус, професор на Факултетот за политички науки во Белград и истакнат лидер на студентските иницијативи, е клучен не само за Србија, туку и за соседните земји.

„Србија е во завршната фаза на длабока политичка криза, која се карактеризира со сѐ помала доверба во власта и слабеење на легитимитетот на политичкиот систем“, истакнува Ејдус, анализирајќи ја тековната политичка ситуација.

Според него оваа криза започнува со контроверзните избори во декември 2023 година, кои беа окарактеризирани како наместени, и продолжи со повторното разгледување на проектот за рудниците на литиум во Србија. Сепак, кризата достигна својот врв по трагичниот инцидент во Нови Сад на 1 ноември 2024 година, кога падна надстрешницата која предизвика смрт на 15 лица. Овој настан го разгори гневот и незадоволството кај студентите и граѓаните кои почнаа да ја изразуваат својата фрустрација со масовни протести.

„Студентите, кои започнаа со блокади на факултетите кон крајот на ноември 2024 година, беа разочарани од тоа што властите не преземаат одговорност за настаните, а некои дури користеа насилници за да ги нападнат студентите кои мирно го оддаваа своето почитување на жртвите“, изјавува Ејдус. Овие блокади ги вклучија над 80 факултети низ цела Србија, а во нив се вклучија и голем број на граѓани кои ги поддржуваа студентските барања за одговорност, правна држава и почитување на основните човекови права.

Протестите продолжија да растат и кулминираа со повикот за генерален штрајк, кој за прв пат по долго време ги мобилизираше сите слоеви на општеството. Според Ејдус, ова е најголемата студентска побуна од 1996/1997 година и има огромно значење за политичката сцена на Србија. „Како и тогаш, режимот е потполно немоќен да ги контролира протестите. Студентите и граѓаните го покажаа своето единство и решеност да се борат за подобра и пофер иднина“, истакнува професорот.

Според него, Србија се наоѓа на прагот на вториот бран на демократизација, што значи дека се создаваат услови за нова политичка и социјална реалност. „Ова е одлична вест не само за нас кои живееме во Србија, туку и за регионот на Западен Балкан и за цела Европа. Може да се очекува дека овој процес ќе предизвика нови можности за економски и демократски развој и ќе влијае позитивно на стабилноста и демократијата во регионот“, додава Ејдус.

Професор Филип Ејдус, кој е еден од иницијаторите на ПроГлас, иницијатива за демократски промени и поддршка на младите во Србија, исто така верува дека протестите и барањата за правична и одговорна влада ќе доведат до значајни промени кои ќе ги подобрат условите за живот и работа во Србија. Тој нагласува дека ова е момент на пресврт во историјата на Србија и на регионот, кој ќе доведе до нови можности за соработка, развој и стабилност во Западен Балкан.

Со неговите погледи и активности, Филип Ејдус ја истакнува важноста на младите и студентските организации во процесот на демократизација. Токму тие, заедно со граѓаните, се двигатели на промените кои ги бараат политички и општествени реформи за пофер и транспарентно општество.