Skip to content
Договорот за соработка во областа на туризмот и развојот на недвижности, кој на 28 март 2025 година во Дубаи го потпишаа премиерот на Црна Гора, Милојко Спајиќ, и потпретседателот на Владата на Обединетите Арапски Емирати, шеик Абдула бин Зајед ал Нахјан, предизвика бурни реакции во јавноста, политичките кругови, институциите и граѓанскиот сектор.
Додека Владата во овој договор гледа „историска развојна шанса“, критичарите предупредуваат на можни прекршувања на домашните закони, загрозување на парламентарната контрола и сериозни прашања околу заштитата на државната сопственост и граѓанските права.
Клучната контроверза – заобиколување на јавните набавки
Најголемата контроверза е во член 3 од договорот, според кој Владата на Црна Гора се обврзува да обезбеди земјиште за реализација на проектите – без потреба од јавни набавки, тендери или други законски процедури.
Според организацијата MANS (Мрежа за афирмација на невладиниот сектор), ова отвора можност државна сопственост да се додели под закуп за период подолг од 30 години, без одобрение од Парламентот – што е спротивно на важечките закони и ја ослабнува демократската контрола.
Вања Ќаловиќ Марковиќ, директорка на MANS, посочи дека ако Собранието го ратификува овој меѓународен договор, тој автоматски добива поголема правна сила од домашното законодавство.
Ова значи дека дури и ако Владата вети дека секој поединечен договор ќе оди на потврда во Парламентот, таквото ветување нема обврзувачка правна сила ако договорот самиот тоа не го предвидува.
Локалната самоуправа и опозицијата – во состојба на аларм
Претседателот на Општина Улцињ, Генци Ниманбегу, изрази сериозна загриженост дека делови од територијата на општината, вклучително и Велика плажа, може да бидат дадени на странски инвеститори на 99 години, без учество на локалните власти. Тој предупреди дека тоа може да има тешки последици за граѓаните и за европскиот пат на Црна Гора, и апелираше до институциите на ЕУ да реагираат.
Опозициски пратеници исто така изразија сомнеж, особено ако договорот се внесе на дневен ред без јавна дебата. Тие велат дека тоа би било удар врз демократијата и транспарентноста.
Владата: Нема ништо спорно
Црногорската Влада тврди дека договорот е целосно усогласен со домашните закони и регулативите на ЕУ, вклучително и оние за јавни набавки. Според нив, нема да има продажба на државно земјиште, туку ќе се применува модел на заеднички инвестиции, при што земјиштето ќе остане во сопственост на државата.
Европската комисија потврди дека е информирана за содржината на договорот, но засега се воздржува од коментари. Од Брисел порачуваат дека влијанието на овој договор врз европските интеграции на Црна Гора ќе се проценува според европското законодавство, особено во однос на државната помош и транспарентноста во јавните постапки.
АСК: Недоречености и ризици
Агенцијата за спречување на корупција (АСК) укажува дека во договорот не е јасно прецизирано дали земјиштето ќе се дава во закуп или на продажба, а особено спорни се клаузулите што дозволуваат исклучување од стандардни процедури при доделување државна сопственост.
Иако поддржувачите на договорот укажуваат на можни инвестиции од 35 милијарди евра, скептиците предупредуваат дека брзината, нетранспарентноста и можната правна несоодветност може да имаат сериозни долгорочни последици.
Во наредните денови, сите очи ќе бидат вперени кон Собранието на Црна Гора – институцијата што со својата одлука може да ја одреди иднината на еден од највредните природни ресурси на земјата.
