Skip to content
По единаесет месеци обуки, прекугранична соработка и продукција на дигитални содржини, Институтот за медиуми и анализа (ИМА) во партнерство со ЗГ Есперанца Светски Културен Центар ја финализира регионалната дигитална кампања „Борба против дезинформации – Борба за демократија“. Иницијативата, поддржана од Фондот за култура на солидарност на Европската културна фондација, мобилизираше млади инфлуенсери од шесте земји на Западен Балкан да му се спротивстават на ширењето дезинформации и онлајн омразата на социјалните мрежи.
Оваа иницијатива започна со едноставна, но амбициозна идеја: да се охрабрат младите да проговорат, да ги нарушат штетните наративи и да ја направат вистината видлива во дигиталните простори каде што манипулациите често се шират побрзо од фактите.
Во текот на проектот, ИМА обезбеди мини-грантови, менторство, истражувачка поддршка и прилагодени обуки за дванаесет креатори од Северна Македонија, Србија, Албанија, Косово, Црна Гора и Босна и Херцеговина. Секој инфлуенсер создаде разновидни содржини—серии видеа, кратки едукативни формати, интервјуа, улични анкети, подкасти и рилови—објавени на Инстаграм, ТикТок, Фејсбук, ЈуТуб и Икс, споделени повторно и преку онлајн платформите на ИМА.
Содржините создадени во рамки на иницијативата денес сочинуваат моќен регионален мозаик од лични приказни, критички осврти и граѓанска храброст за справување со дезинформациите и говорот на омраза. Кампањата покажа дека говорот на омраза—онлајн или во јавниот простор—ги обликува вредностите на следната генерација и дека зборовите имаат реални последици, додека емпатијата, солидарноста и малите гестови добрина можат да ѝ се спротивстават на манипулацијата и поларизацијата. Креаторите потсетија дека информираноста е чин на слобода и дека критичкото размислување ја штити демократската определба, нагласувајќи дека онлајн поделбите често се произведуваат намерно за да се влијае врз јавното мислење.
Преку споделување лични искуства и подкаст – разговори за идентитетот, дискриминацијата и ранливоста, тие покажаа како отвореноста може да гради солидарност. Истакнаа дека барањето транспарентност и отчетност не е политичка пристрасност, туку демократско право. Разобличувајќи ги теориите на заговор со докази, потврдија дека љубопитноста и критичкото мислење се клучна одбрана од невистините. Дискусиите за еднаквост подвлекоа дека движењата за социјална правда ја зајакнуваат, а не ја загрозуваат заедницата и дека секоја споделена приказна, колку и да е мала, придонесува за демократска отпорност.
Даниела Античиќ — предупредува дека говорот на омраза—онлајн или на нашите ѕидови—ја обликува следната генерација и нѐ повикува да користиме зборови што заштитуваат, а не повредуваат.
Фатлум Јашари — нагласува дека говорот на омраза и дезинформациите им нанесуваат штета на поединците и заедниците, повикувајќи ги сите да проверуваат пред да споделат и да застанат во одбрана на вистината.
Едја Фечањи — тврди дека напаѓањето или замолчувањето на жените онлајн ја повредува демократијата и дека справувањето со дезинформации, говор на омраза и сексистички стереотипи започнува со почитта.
Бакир Чустовиќ — вели дека дезинформациите на Балканот се политичко оружје што разделува и контролира, повикувајќи на преиспитување на изворите и проверка на фактите за одбрана на иднината на регионот.
Марко Вулевиќ — инсистира дека родовата еднаквост не е само „женско прашање“ и ги повикува мажите да бидат феминисти, затоа што почитта и еднаквите можности им користат на сите.
Ириса Назари — подвлекува дека слободата на изразување е суштинска, но зборовите имаат тежина; мора да ја знаеме линијата меѓу слобода на говор и штетите онлајн и да ги избираме зборовите внимателно.
Мартина Димоска — покажува дека теориите на заговор се шират побрзо од фактите и, разобличувајќи ги митовите за слетувањето на Месечината, демонстрира како се возвраќа со факти, докази и критичко мислење.
Шкодран Хоти — ја истакнува дискриминацијата кон ромската, ашкалиската и египќанската заедница и повикува на јазик што почитува, ги препознава нивните придонеси и гради општество во кое секој е подеднакво ценет.
Џесјана Брахими — нè потсетува дека лажните информации се шират брзо, но секој од нас може да ги сопре со проверка на изворот пред споделување и со избор да биде дел од решението.
Немања Живиќ — изразува загриженост дека мирните протести во Србија беа соочени со тактики што ги кршат човековите права, нагласувајќи ја потребата од отчетност, транспарентност и право на протест без страв.
Изабела Јакимова — тврди дека не постои „креативен коментар со омраза“—и кога е маскиран како хумор, тој им штети на вистински луѓе— повикувајќи на емпатија и внимателен говор за поздрав онлајн простор.
Валентина Остојиќ — објаснува дека фактот што 69% од Црногорците на возраст 24–34 живеат со родители одразува системски економски тешкотии и нееднаквост во домувањето, што ја прави самостојноста привилегија, а не избор.
Заедно, нивните гласови допреа до десетици илјади млади низ регионот. Уште поважно, тие ги пренасочија онлајн разговорите. Наместо реакција на омразата, создадоа нови наративи втемелени во вистинитост, емпатија, докази и споделени демократски вредности.
Иницијативата докажува дека дезинформациите на Западен Балкан не се само политички мотивирани; тие влијаат врз идентитетот, менталното здравје и општествената кохезија. Ставајќи ги младите креатори во центарот, проектот го претвора пасивното консумирање содржини на социјалните мрежи во активно граѓанство.
„Борба против дезинформации – Борба за демократија“ ја зацврстува мисијата на ИМА да ја поврзува истражувачката работа, медиумската писменост, мултимедијалната комуникација и поддршката на младите за да се спротивстави на манипулациите и да се изградат дигитални простори каде што дијалогот ја заменува омразата.
—
Овој проект е овозможен благодарение на финансиската поддршка на Фондот за култура на солидарност од Европската културна фондација
