Од Минхен до Истанбул по обиколен пат – Што за Србија значи влегувањето на Бугарија и Романија во Шенген?

Нашите два соседни земји, Бугарија и Романија, конечно го постигнаа својот цел и стануваат дел од Шенген зоната. Меѓутоа, ваквиот развој на настаните за Србија носи и добри и лоши вести.

Овие две земји се приклучија на Европската унија (ЕУ) на 1. јануари 2007 година, со што заврши петтиот круг на проширување, а преговорите за членство започнаа уште во 2000 година. Но, тие ја пропуштија шансата да се приклучат на ЕУ со 10 други земји во мај 2004 година, пишува „Данас“.

Исто така, тие не успеаја да влезат во Шенген зоната 2011 -тата година. Холандија и Финска, кои се противеа, го спречија нивниот влез во безвизниот европски простор. Новата шанса за Бугарија и Романија дојде по 13 години, а сега тие се официјални членки на Шенген.

Шенген зоната гарантира слободно движење за повеќе од 450 милиони граѓани на ЕУ, како и за државјани од други земји кои живеат во ЕУ или ја посетуваат како туристи, студенти или за деловни цели. Според Европската комисија, Шенген е единствениот регион на светот каде што соседните земји имаат толку силно взаемно доверба, што ги натерало да ги укинат граничните контроли и да ги споделат користите и одговорностите на оваа интеграција.

ЕУ денес има 27 членки, а Шенген брои 29 членки, но Ирска и Кипар не се членки на Шенген, додека Исланд, Норвешка, Швајцарија и Лихтенштајн се членки, но не и на ЕУ.

Според Велјко М. Мијушковиќ од Економскиот факултет на Универзитетот во Белград, влегувањето на Бугарија и Романија во Шенген носи бројни предности за овие две земји.

„Влегувањето на Бугарија и Романија во Шенген ќе им овозможи на нивните граѓани слободно движење низ зоната, што ќе ги олесни патувањата и комуникацијата со остатокот на Европа. Исто така, укинувањето на граничните контроли ќе ја забрза трговијата и транспортот на стоки, што ќе придонесе за економски раст“, истакнува тој.

Освен тоа, членството во Шенген ќе им помогне на Бугарија и Романија да привлекуваат повеќе странски инвестиции, да го поттикнат развојот на туризмот и да ја зајакнат својата позиција во ЕУ.

Србија, како земја која не е членка ниту на ЕУ, ниту на Шенген зоната, може да се соочи со одредени негативни последици, но исто така и да профитира од ваквиот развој на ситуацијата.

„За Србија, која не е дел од Шенген, овој процес може да има и негативни и позитивни аспекти. Еден од главните предизвици ќе биде потенцијално комплицираната процедура за влез на српските граѓани во Бугарија и Романија, со поголеми гужви и подолги чекања на границите“, предупредува Мијушковиќ.

Тој додава дека се очекува Бугарија и Романија да го засилат контролирањето на своите надворешни граници, што може да ја отежне миграциската ситуација за Србија, која веќе се соочува со притисок како транзитна земја.

Сепак, постојат и значајни позитивни ефекти за Србија, особено во транспортот и трговијата.

„Бугарија и Романија ќе бидат мотивирани да ја подобрат својата гранична и транспортна инфраструктура, што може да го забрза протокот на стоки и да ги намали трошоците за логистика на српските извозници“, смета Мијушковиќ.

Србија би можела да стане уште поважен транзитен коридор за трговија помеѓу ЕУ и Југоисточна Европа, што ќе ја зајакне економската позиција на земјата во регионот. Истовремено, близината на Шенгенските членки може да мотивира повеќе странски туристи да ја посетат Србија по престојот во Бугарија или Романија.

На крајот, според Мијушковиќ, влегувањето на соседните земји во Шенген може да биде дополнителен мотив за Србија да ги забрза своите европски интеграции и да спроведе потребните реформи за да се приближи кон членството во ЕУ.

Од друга страна, професорот на Факултетот за економија, финансии и администрација, Горан Радосављевиќ, не е толку оптимистичен.

„Влегувањето на Бугарија и Романија во Шенген може да доведе до заобилажење на транспортните рути кои водат од Западна Европа кон Турција и Блискиот исток преку Србија, поради многудневно чекање на границите, што значително ги зголемува трошоците за транспорт и го прави непожелен“, предупредува Радосављевиќ.

Тој смета дека обиколниот пат сега е поприфатлив.

„Иако патот преку Србија е најблизок, на пример, од Минхен до Истанбул, обиколниот пат преку Унгарија, Романија и Бугарија е сега пократок ако се земе во предвид времето што се губи при чекање на границата. Ова би можело да значи загуба на приходи од патни такси и продажба на нафтени деривати за Србија“, додава тој.

Штета, како што смета, може да претрпат и некои домашни претприемачи.

„Апсолутно ќе бидат погодени. Мислам дека тоа веќе се случи и дека нашите извозници веќе ги исполнуваат потребните стандарди. Сепак, очекувам дека ќе биде по комплициран влез на правни лица во овие земји“, заклучува Радосављевиќ.